DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Listy do Redakcji
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0573
563
Kilka słów o porwaniu Stanisława Augusta.
W sprawie polskiego tłumaczenia „Pamiętników" króla
W2013 r. nakładem Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie ukazało się
polskie tłumaczenie Pamiętników króla Stanisława Augusta (antologii)1. Auto-
rem przekładu jest Wawrzyniec Brzozowski, tłumacz i historyk sztuki. Pełny
oryginał wjęzyku francuskim, z krytycznym wstępem i komentarzami, opublikowano rok
wcześniej w Paryżu2. Wspomnienia monarchy znane już były uprzednio czytelnikom
z dwutomowego wydania Serge'a Goriainova z początku XX w.3
Chciałabym niniejszym krótkim tekstem zwrócić uwagę na pewną - dość istotną -
nieścisłość, którą zawiera fragment tłumaczenia dotyczący porwania Stanisława Augusta.
Wawrzyniec Brzozowski zmienił zupełnie czas tego wydarzenia. Usytuował je mianowi-
cie przed wizytą monarchy u Czartoryskiego: „W niedzielę 3 listopada 1771 roku król
wybrał się z wieczorną wizytą do swego wuja kanclerza, który czuł się niedysponowa-
nym4. Świta królewska, zazwyczaj nieliczna, tego wieczoru jeszcze mniej była pokaźna
[...]. Adiutant siedział z królem w karecie, dwóch paziów konno obok jej drzwiczek je-
chało, i jeszcze dwóch hajduków i dwóch lokajów podążało z tyłu pieszo - noc wtedy
nader była ciemna. Kiedy się król na dwieście kroków zbliżył do domu wuja przy ulicy
Kapucyńskiej, znalazłszy się pomiędzy domami biskupa krakowskiego i śp. Hetmana
wielkiego koronnego Branickiego (szwagier królewski zmarł właśnie), ludzie, co poprze-
dzali karetę, odcięci zostali przez kilku jezdnych, którzy nagle z uliczki Koziej wyskoczy-
li i za patrol kozacki zostali przez nich wzięci [...]. Król się wydostał [z karety] drugimi
drzwiczkami, myśląc, że mu się w pałacu wuja uda schronić. Ale drzwi zamknięte już
znalazł, a mordercy go ścigali"5.
Jednak według francuskiego oryginału napad na karetę Stanisława Augusta miał miej-
sce w czasie powrotu króla z pałacu Czartoryskiego. Wskazują na to w pierwszym rzędzie
czasy zastosowane przez monarchę w jego opisie przebiegu porwania: Un dimanche
3.9bre 1771. le Roi ćtoit allć le soirfaire visite d Son Oncle le Prince Czartoryski Grand
Chancelier de Lithuanie qui etoit indispose6. Stanisław August kontynuował po chwili
1 Pamiętniki króla Stanisława Augusta. Antologia, wybór tekstu Dominique TRIAIRE, przeł. Wawrzyniec BRZO-
ZOWSKI, wstęp Anna GRZEŚKOWIAK-KRWAWICZ, red. Marek DĘBOWSKI, Warszawa 2013.
2 STANISLAS AUGUSTE, Memoires, edites par Anna GRZEŚKOWIAK-KRWAWICZ & Dominique TRIAIRE, Paris
2012 (Collection historique de ITnstitut d'etudes slaves. - LXVIII).
3 STANISLAS AUGUSTE, Memoires du roi Stanislas-Auguste Poniatowski, publies par Serge M. GORIAINOV, t. I,
St.-Petersbourg 1914; t. II, Leningrad 1924.
4 Wszystkie podkreślenia w cytowanych tu fragmentach źródeł pochodzą od autorki niniejszego artykułu.
5 Pamiętniki..., s. 354-355.
6 Pisownia oryginalna.
Kilka słów o porwaniu Stanisława Augusta.
W sprawie polskiego tłumaczenia „Pamiętników" króla
W2013 r. nakładem Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie ukazało się
polskie tłumaczenie Pamiętników króla Stanisława Augusta (antologii)1. Auto-
rem przekładu jest Wawrzyniec Brzozowski, tłumacz i historyk sztuki. Pełny
oryginał wjęzyku francuskim, z krytycznym wstępem i komentarzami, opublikowano rok
wcześniej w Paryżu2. Wspomnienia monarchy znane już były uprzednio czytelnikom
z dwutomowego wydania Serge'a Goriainova z początku XX w.3
Chciałabym niniejszym krótkim tekstem zwrócić uwagę na pewną - dość istotną -
nieścisłość, którą zawiera fragment tłumaczenia dotyczący porwania Stanisława Augusta.
Wawrzyniec Brzozowski zmienił zupełnie czas tego wydarzenia. Usytuował je mianowi-
cie przed wizytą monarchy u Czartoryskiego: „W niedzielę 3 listopada 1771 roku król
wybrał się z wieczorną wizytą do swego wuja kanclerza, który czuł się niedysponowa-
nym4. Świta królewska, zazwyczaj nieliczna, tego wieczoru jeszcze mniej była pokaźna
[...]. Adiutant siedział z królem w karecie, dwóch paziów konno obok jej drzwiczek je-
chało, i jeszcze dwóch hajduków i dwóch lokajów podążało z tyłu pieszo - noc wtedy
nader była ciemna. Kiedy się król na dwieście kroków zbliżył do domu wuja przy ulicy
Kapucyńskiej, znalazłszy się pomiędzy domami biskupa krakowskiego i śp. Hetmana
wielkiego koronnego Branickiego (szwagier królewski zmarł właśnie), ludzie, co poprze-
dzali karetę, odcięci zostali przez kilku jezdnych, którzy nagle z uliczki Koziej wyskoczy-
li i za patrol kozacki zostali przez nich wzięci [...]. Król się wydostał [z karety] drugimi
drzwiczkami, myśląc, że mu się w pałacu wuja uda schronić. Ale drzwi zamknięte już
znalazł, a mordercy go ścigali"5.
Jednak według francuskiego oryginału napad na karetę Stanisława Augusta miał miej-
sce w czasie powrotu króla z pałacu Czartoryskiego. Wskazują na to w pierwszym rzędzie
czasy zastosowane przez monarchę w jego opisie przebiegu porwania: Un dimanche
3.9bre 1771. le Roi ćtoit allć le soirfaire visite d Son Oncle le Prince Czartoryski Grand
Chancelier de Lithuanie qui etoit indispose6. Stanisław August kontynuował po chwili
1 Pamiętniki króla Stanisława Augusta. Antologia, wybór tekstu Dominique TRIAIRE, przeł. Wawrzyniec BRZO-
ZOWSKI, wstęp Anna GRZEŚKOWIAK-KRWAWICZ, red. Marek DĘBOWSKI, Warszawa 2013.
2 STANISLAS AUGUSTE, Memoires, edites par Anna GRZEŚKOWIAK-KRWAWICZ & Dominique TRIAIRE, Paris
2012 (Collection historique de ITnstitut d'etudes slaves. - LXVIII).
3 STANISLAS AUGUSTE, Memoires du roi Stanislas-Auguste Poniatowski, publies par Serge M. GORIAINOV, t. I,
St.-Petersbourg 1914; t. II, Leningrad 1924.
4 Wszystkie podkreślenia w cytowanych tu fragmentach źródeł pochodzą od autorki niniejszego artykułu.
5 Pamiętniki..., s. 354-355.
6 Pisownia oryginalna.