DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Piątkowska, Renata: Studenci wyznania mojżeszowego w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (1923-1939): Studia - debiuty - kariery
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0734
720
Renata Piątkowska
36. Studenci warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, lata 30 XX w. Fot.: Courtesy of Mira
Schor, from the archive of Ilya Schor and Resia Schor
z entuzjazmem opowiadał nie tylko Krawczenko, ale i Władysław Skoczylas. Wermus
z pewnością nie tylko widział te wystawy, czytał wywiady, śledził liczne recenzje, w tym
artykuły swego profesora. Jak podaje Józef Sandel, osobiście poznał Krawczenkę, który
miał namawiać go gorąco do wyjazdu do Kraju Rad266. Głębokie przekonanie profesorów
warszawskiej Akademii o społecznej roli sztuki, szczery entuzjazm Skoczylasa wobec
sowieckiej organizacji życia artystycznego sprawiły, że Tadeusz Pruszkowski, wówczas
rektor Akademii, bez wahania poparł prośbę Wermusa267 o „pozwolenie na wyjazd do
Rosji Sowieckiej w celu pogłębienia studiów drzeworytniczych pod kierunkiem profesora
Krawczenki"268. Los Wermusa okazał się tragiczny. Aresztowany w 1937 r., zmarł w 1943 r.
gdzieś w gułagu269.
***
Wrzesień 1939 r. przeciął ich życie. W czasie II wojny światowej zginęła większość
żydowskich studentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W popiołach Zagłady
pogrzebana została ich twórczość. Nie wiemy, jak potoczyłoby się ich życie, jak rozwinę-
łyby się ich talenty, w jakim kierunku by podążyli. Ocalało niewielu. Teraz, by odtworzyć
ich świat i życie, musimy składać je z okruchów wspomnień, prasowych wzmianek, rzad-
kich wywiadów, archiwalnych świstków papieru, nielicznych ocalałych prac... (il. 36).
266 SANDEL, op. cit., s. 4.
267 Podanie z 24 IV 1934 r. do Rektora ASP (ASP 1649).
268 List Tadeusza Pruszkowskiego do Ambasady Związku Socjalistycznych Republik Rad z 27 IV 1934 (ASP 1649).
269 SANDEL, op. cit., s. 4.
Renata Piątkowska
36. Studenci warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, lata 30 XX w. Fot.: Courtesy of Mira
Schor, from the archive of Ilya Schor and Resia Schor
z entuzjazmem opowiadał nie tylko Krawczenko, ale i Władysław Skoczylas. Wermus
z pewnością nie tylko widział te wystawy, czytał wywiady, śledził liczne recenzje, w tym
artykuły swego profesora. Jak podaje Józef Sandel, osobiście poznał Krawczenkę, który
miał namawiać go gorąco do wyjazdu do Kraju Rad266. Głębokie przekonanie profesorów
warszawskiej Akademii o społecznej roli sztuki, szczery entuzjazm Skoczylasa wobec
sowieckiej organizacji życia artystycznego sprawiły, że Tadeusz Pruszkowski, wówczas
rektor Akademii, bez wahania poparł prośbę Wermusa267 o „pozwolenie na wyjazd do
Rosji Sowieckiej w celu pogłębienia studiów drzeworytniczych pod kierunkiem profesora
Krawczenki"268. Los Wermusa okazał się tragiczny. Aresztowany w 1937 r., zmarł w 1943 r.
gdzieś w gułagu269.
***
Wrzesień 1939 r. przeciął ich życie. W czasie II wojny światowej zginęła większość
żydowskich studentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W popiołach Zagłady
pogrzebana została ich twórczość. Nie wiemy, jak potoczyłoby się ich życie, jak rozwinę-
łyby się ich talenty, w jakim kierunku by podążyli. Ocalało niewielu. Teraz, by odtworzyć
ich świat i życie, musimy składać je z okruchów wspomnień, prasowych wzmianek, rzad-
kich wywiadów, archiwalnych świstków papieru, nielicznych ocalałych prac... (il. 36).
266 SANDEL, op. cit., s. 4.
267 Podanie z 24 IV 1934 r. do Rektora ASP (ASP 1649).
268 List Tadeusza Pruszkowskiego do Ambasady Związku Socjalistycznych Republik Rad z 27 IV 1934 (ASP 1649).
269 SANDEL, op. cit., s. 4.