DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:Dettloff, Paweł: Jan Neinderffer krakowski twórca rokokowych malowideł ¬ściennych
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0086
84
Paweł Dettloff
40. Kraków, II zakrystia (tzw. skarbiec)
kościoła dominikanów, malowidła
ościeży okiennych, fragment,
stan z 2010 r. Fot. Michał Kurzej
pięciu na filarach międzynawowych arkad od strony nawy głównej. Odkryte w trakcie
ostatniej konserwacji w roku 2002 zostały wyeksponowane i gruntownie odrestaurowane
(il. 35). Mają okazałą postać: złociste krzyże konsekracyjne o dekoracyjnym wykroju ota-
cza bogate obramienie w typie kartusza, złożone z rocaille'i o wydatnych postrzępionych
grzebieniach. Niestety malowidła te, zakryte przez długi czas tynkiem, przetrwały jako
zniszczone pozostałości. O ile ich kompozycja była łatwa do odczytania, o tyle pierwotna
warstwa wykończeniowa uległa zatarciu. Obecny jej wygląd to efekt rekonstrukcji, trudno
zatem wyciągać zbyt daleko idące wnioski na temat pierwotnego sposobu ich malowania.
Bujne ornamenty rokokowe, będące głównym i dominującym motywem malowideł, oczy-
wiście bardzo przypominają dekoracyjną manierę Nienderffera. Nie należy jednak zapo-
minać, że rocaille należał do najbardziej rozpowszechnionego w tym czasie repertuaru
ornamentyki. Na warsztat Neinderffera wskazywać może jednak światłocieniowy sposób
ich przedstawiania, a zwłaszcza kładzenia cieni przez ornamenty, poprzez ich podkreśle-
nie za pomocą zielonkawych pasów. Biorąc pod uwagę istniejące w kolegiacie św. Floria-
na obrazy sztalugowe Mikołaja Janowskiego87, z którym, jak skądinąd wiadomo,
współpracował Neinderffer oraz sprawowanie przez Akademię Krakowską patronatu nad
świątynią, tak jak w przypadku kolegiaty św. Anny, uznać można za wysoce prawdopo-
dobne, że malarz ten wykonał omawiane zacheuszki, jak przypuszcza Danuta Czapczyń-
ska88. Kwestią otwartą pozostać musi pytanie, czy namalował j e własnoręcznie, czy jest to
może dzieło warsztatowe.
87 Obrazy w stallach kanonickich; zob. Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. VIII: Kleparz.
Kościoły i klasztory, red. Izabella REJDUCH-SAMKOWA, Jan SAMEK, Warszawa 2000, s. 13.
88 KLESZCZYŃSKA-CZAPCZYŃSKA, op. cit., s. 140, przyp. 71.
Paweł Dettloff
40. Kraków, II zakrystia (tzw. skarbiec)
kościoła dominikanów, malowidła
ościeży okiennych, fragment,
stan z 2010 r. Fot. Michał Kurzej
pięciu na filarach międzynawowych arkad od strony nawy głównej. Odkryte w trakcie
ostatniej konserwacji w roku 2002 zostały wyeksponowane i gruntownie odrestaurowane
(il. 35). Mają okazałą postać: złociste krzyże konsekracyjne o dekoracyjnym wykroju ota-
cza bogate obramienie w typie kartusza, złożone z rocaille'i o wydatnych postrzępionych
grzebieniach. Niestety malowidła te, zakryte przez długi czas tynkiem, przetrwały jako
zniszczone pozostałości. O ile ich kompozycja była łatwa do odczytania, o tyle pierwotna
warstwa wykończeniowa uległa zatarciu. Obecny jej wygląd to efekt rekonstrukcji, trudno
zatem wyciągać zbyt daleko idące wnioski na temat pierwotnego sposobu ich malowania.
Bujne ornamenty rokokowe, będące głównym i dominującym motywem malowideł, oczy-
wiście bardzo przypominają dekoracyjną manierę Nienderffera. Nie należy jednak zapo-
minać, że rocaille należał do najbardziej rozpowszechnionego w tym czasie repertuaru
ornamentyki. Na warsztat Neinderffera wskazywać może jednak światłocieniowy sposób
ich przedstawiania, a zwłaszcza kładzenia cieni przez ornamenty, poprzez ich podkreśle-
nie za pomocą zielonkawych pasów. Biorąc pod uwagę istniejące w kolegiacie św. Floria-
na obrazy sztalugowe Mikołaja Janowskiego87, z którym, jak skądinąd wiadomo,
współpracował Neinderffer oraz sprawowanie przez Akademię Krakowską patronatu nad
świątynią, tak jak w przypadku kolegiaty św. Anny, uznać można za wysoce prawdopo-
dobne, że malarz ten wykonał omawiane zacheuszki, jak przypuszcza Danuta Czapczyń-
ska88. Kwestią otwartą pozostać musi pytanie, czy namalował j e własnoręcznie, czy jest to
może dzieło warsztatowe.
87 Obrazy w stallach kanonickich; zob. Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. VIII: Kleparz.
Kościoły i klasztory, red. Izabella REJDUCH-SAMKOWA, Jan SAMEK, Warszawa 2000, s. 13.
88 KLESZCZYŃSKA-CZAPCZYŃSKA, op. cit., s. 140, przyp. 71.