DOI issue:
Nr. 3
DOI article:[Inhaltsverzeichnis]
DOI chapter:Artykuły
DOI article:Matyaszczyk, Dorota: Tre¬ści ideowe ołtarza głównego i prezbiterium w dawnym ko¬ściele klasztornym cystersów w Oliwie*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0512
502
Dorota Matyaszczyk
24. Kartusz herbowy w portalu głównym.
Fot. Archiwum Prolithos, J. Kowalski
czyli apoteozę Trójcy Świętej i Triumf Kościoła Katolickiego. Bardzo ważne było kom-
memoratywne i eschatologiczne przesłanie skierowane do cystersów: jeżeli będą prze-
strzegać praw boskich i modlić się - za pośrednictwem Matki Bożej i św. Bernarda - do
Trójcy Świętej za żywych i zmarłych zakonników i dobrodziejów klasztoru, mogą im
i sobie zapewnić odkupienie grzechów, zmartwychwstanie, sprawiedliwy Sąd Ostateczny,
a w rezultacie zbawienie. W ołtarzu wyrażono też treści mistyczne (Bóg jako emanacja
światła, mentalna Trójca Święta, Duch Święty u podstawy trójkąta, symbolika liczb),
a także historyczne i polityczne oraz intelektualne zainteresowania Hackiego (sztuką, po-
ezją, astronomią, matematyką). Niezwykle silna była też gloryfikacja opata, który sytuując
swego patrona u szczytu glorii i umieszczając siedmiokrotnie swój herb w ołtarzu wielkim,
a także w portalu głównym obok herbu książąt pomorskich, dobitnie zaznaczył swoją pozy-
cję. Niewątpliwie Michał Antoni Hacki, syn i wnuk artysty, osiągnął wysoki status społecz-
ny dzięki swej inteligencji, rozumowi i wiedzy. Z pochodzenia mieszczanin, stał się doradcą
królów, cenionym przez papieży, szanowanym przez kler zakonny i świecki. I choć jego
prawo do bycia opatem musiał potwierdzić sejm walny, zrekompensował sobie z nawiązką
doznane upokorzenie, uwieczniając swój wizerunek w ołtarzu głównym i tworząc wybitne
pod względem intelektualnym, teologicznym i artystycznym dzieło sztuki68.
67 Dziękuję bardzo prof. Pawłowi Stróżykowi za informacje heraldyczne.
68 Chciałam bardzo serdecznie podziękować Januszowi Pałubickiemu, firmie konserwatorskiej PROLITHOS, Leszko-
wi i Marii Zakrzewskim oraz Januszowi Nowińskiemu za udostępnienie fotografii, bez których napisanie tego artykułu
byłoby niemożliwe.
Dorota Matyaszczyk
24. Kartusz herbowy w portalu głównym.
Fot. Archiwum Prolithos, J. Kowalski
czyli apoteozę Trójcy Świętej i Triumf Kościoła Katolickiego. Bardzo ważne było kom-
memoratywne i eschatologiczne przesłanie skierowane do cystersów: jeżeli będą prze-
strzegać praw boskich i modlić się - za pośrednictwem Matki Bożej i św. Bernarda - do
Trójcy Świętej za żywych i zmarłych zakonników i dobrodziejów klasztoru, mogą im
i sobie zapewnić odkupienie grzechów, zmartwychwstanie, sprawiedliwy Sąd Ostateczny,
a w rezultacie zbawienie. W ołtarzu wyrażono też treści mistyczne (Bóg jako emanacja
światła, mentalna Trójca Święta, Duch Święty u podstawy trójkąta, symbolika liczb),
a także historyczne i polityczne oraz intelektualne zainteresowania Hackiego (sztuką, po-
ezją, astronomią, matematyką). Niezwykle silna była też gloryfikacja opata, który sytuując
swego patrona u szczytu glorii i umieszczając siedmiokrotnie swój herb w ołtarzu wielkim,
a także w portalu głównym obok herbu książąt pomorskich, dobitnie zaznaczył swoją pozy-
cję. Niewątpliwie Michał Antoni Hacki, syn i wnuk artysty, osiągnął wysoki status społecz-
ny dzięki swej inteligencji, rozumowi i wiedzy. Z pochodzenia mieszczanin, stał się doradcą
królów, cenionym przez papieży, szanowanym przez kler zakonny i świecki. I choć jego
prawo do bycia opatem musiał potwierdzić sejm walny, zrekompensował sobie z nawiązką
doznane upokorzenie, uwieczniając swój wizerunek w ołtarzu głównym i tworząc wybitne
pod względem intelektualnym, teologicznym i artystycznym dzieło sztuki68.
67 Dziękuję bardzo prof. Pawłowi Stróżykowi za informacje heraldyczne.
68 Chciałam bardzo serdecznie podziękować Januszowi Pałubickiemu, firmie konserwatorskiej PROLITHOS, Leszko-
wi i Marii Zakrzewskim oraz Januszowi Nowińskiemu za udostępnienie fotografii, bez których napisanie tego artykułu
byłoby niemożliwe.