DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:Krupska, Katarzyna; Łyczak, Bartłomiej [Contr.]: Kontrakty między ks. Janem Ewertowskim a toruńskim z³otnikiem Jacobem Weintraubem na wykonanie sreber do ko¬ścioła ¬św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieś¬cie Lubawskim z lat 1711-1728
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0138
136
Katarzyna Krupska, Bartłomiej Łyczak
3. Jacob Weintraub, monstrancja (mniejsza),
kościół św. Tomasza Apostoła, Nowe Miasto
Lubawskie, 1 712-1713.
Fot. K. Krupska, B. Łyczak
postać św. Tomasza, a glorię wieńczy kameryzowana korona z kulą i krzyżem. W dekora-
cji zastosowano wici akantowe, pęki kwiatów oraz główki anielskie w obłokach, ponadto
na stopie znajdują się dwie plakiety ze scenami Ofiary Melchizedecha i Ostatniej Wiecze-
rzy. Na wewnętrznej stronie stopy umieszczono inskrypcję fundacyjną: AD ECCLAM
ARCHIPLEM NEOFORENSEM EX VETVSTO TRANSFORMATVM IMPENSIS JO-
ANNIS EWERTOWSKI PROTONOTARI APOSTOLIC! ARCHI PRESBITERI ET PA-
ROCHI INDIGNI ANNO 171224. Monstrancja jest w całości pozłocona. Melchizedech
początkowo planowano wykonać ze złota, w tym celu przekazano Weintraubowi do prze-
topienia łańcuszek, który jak się później okazało był mosiężny, toteż ostatecznie i ten
element sprawiono z pozłacanego srebra25.
Łódka na kadzidło wraz z łyżeczką przechowywana jest obecnie w Muzeum Diecezjal-
nym w Toruniu (il. 2)26. Ma ona formę typową dla tego typu naczyń, z wazonowym nodu-
sem i wypiętrzeniem pośrodku; zamykana jest wieczkiem. Dekorację ornamentalną
tworzą pęki kwiatów oraz masywne liście akantu. Pod stopą znajduje się napis: ANNO
1712. Z kolei wzmiankowany w dokumentach trybularz niestety nie zachował się.
Według rachunku końcowego monstrancja ważyła 36 grzywien i 5 1/2 łuta wraz z żela-
znym prętem, z czego samo srebro 34 grzywny i 5 1/2 łuta, trybularz oraz łódka z łyżeczką
odpowiednio zaś: 4 grzywny i 15 łutów oraz 2 grzywny i 7 łutów27. Przy zawarciu kon-
24 W publikacji Michała Gradowskiego i Moniki Pielas inskrypcja zacytowana została nieprecyzyjnie - GRADOWSKI,
PIELAS, op. cit., s. 482, nr 365/1.
25 AADDT, JKK, sygn. D4, s. 47-48.
26 WOŹNIAK, Złotnictwo sakralne..., t. 1, s. 211; t. 2, il. 401.
27 AADDT, JKK, sygn. D4, s. 43. Podstawową miarą wagi srebra stosowaną w okresie nowożytnym była grzywna (inaczej
Katarzyna Krupska, Bartłomiej Łyczak
3. Jacob Weintraub, monstrancja (mniejsza),
kościół św. Tomasza Apostoła, Nowe Miasto
Lubawskie, 1 712-1713.
Fot. K. Krupska, B. Łyczak
postać św. Tomasza, a glorię wieńczy kameryzowana korona z kulą i krzyżem. W dekora-
cji zastosowano wici akantowe, pęki kwiatów oraz główki anielskie w obłokach, ponadto
na stopie znajdują się dwie plakiety ze scenami Ofiary Melchizedecha i Ostatniej Wiecze-
rzy. Na wewnętrznej stronie stopy umieszczono inskrypcję fundacyjną: AD ECCLAM
ARCHIPLEM NEOFORENSEM EX VETVSTO TRANSFORMATVM IMPENSIS JO-
ANNIS EWERTOWSKI PROTONOTARI APOSTOLIC! ARCHI PRESBITERI ET PA-
ROCHI INDIGNI ANNO 171224. Monstrancja jest w całości pozłocona. Melchizedech
początkowo planowano wykonać ze złota, w tym celu przekazano Weintraubowi do prze-
topienia łańcuszek, który jak się później okazało był mosiężny, toteż ostatecznie i ten
element sprawiono z pozłacanego srebra25.
Łódka na kadzidło wraz z łyżeczką przechowywana jest obecnie w Muzeum Diecezjal-
nym w Toruniu (il. 2)26. Ma ona formę typową dla tego typu naczyń, z wazonowym nodu-
sem i wypiętrzeniem pośrodku; zamykana jest wieczkiem. Dekorację ornamentalną
tworzą pęki kwiatów oraz masywne liście akantu. Pod stopą znajduje się napis: ANNO
1712. Z kolei wzmiankowany w dokumentach trybularz niestety nie zachował się.
Według rachunku końcowego monstrancja ważyła 36 grzywien i 5 1/2 łuta wraz z żela-
znym prętem, z czego samo srebro 34 grzywny i 5 1/2 łuta, trybularz oraz łódka z łyżeczką
odpowiednio zaś: 4 grzywny i 15 łutów oraz 2 grzywny i 7 łutów27. Przy zawarciu kon-
24 W publikacji Michała Gradowskiego i Moniki Pielas inskrypcja zacytowana została nieprecyzyjnie - GRADOWSKI,
PIELAS, op. cit., s. 482, nr 365/1.
25 AADDT, JKK, sygn. D4, s. 47-48.
26 WOŹNIAK, Złotnictwo sakralne..., t. 1, s. 211; t. 2, il. 401.
27 AADDT, JKK, sygn. D4, s. 43. Podstawową miarą wagi srebra stosowaną w okresie nowożytnym była grzywna (inaczej