DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Żukowski, Jacek: Infantka Anna Katarzyna Konstancja i kultura artystyczno-kolekcjonerska dworu wazowskiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71009#0290
282
Jacek Żukowski
25. Złotnik niderlandzki, puchar z Judytą, ok. 1600,
Monachium, Muzeum Rezydencji, Bayerische
Schlosserverwaltung ©. Repr. za: M. Frankenburger,
Die Silberkammer der Munchner Residenz,
Monachium 1923, il. 15
dziki, czaple, bekasy, itp.18° Domniemane (współ)autorstwo króla nadawało owej pamiąt-
ce szczególny walor emocjonalny.
Bynajmniej nie Zygmuntowi III, lecz augsburskiemu złotnikowi Johannesowi Lencke-
rowi młodszemu (1573-1637) przypisana została nalewka z trybowanymi scenami z życia
Gnejusza Pompejusza Wielkiego na brzuścu (il. 22)181, tworząca komplet z misą o boga-
tym programie ikonograficznym (il. 23, 24)182. Dzieło nie ma sygnatury złotniczej - za-
pewne dlatego, iż została ona zatarta (wyklepana) i w to miejsce wtórnie wyrytowano (czy
raczej wytrawiono) monogram Anny Katarzyny Konstancji (na odwrociu stopki dzbana,
w dolnej partii ucha oraz pośrodku misy). Sceny figuralne opatrzone sentencjami bazujący-
mi na komentarzu do Boskiej Komedii Dantego (autorstwa Benvenuto Rambaldi da Imola),
przedstawiają w pięciu kartuszach - wśród kobiecych figur, masek, lwich głów i zwisów
owocowych - triumf podążającego na rydwanie Cezara (Cesar triumphans Romam ingredi-
tur), ucztę z jego udziałem (Cleopatra convito lauto accipit Cesarem), okazanie głowy
pokonanego Pompejusza (Rex Ptolemae[us] Pompei caput praesenta[tum] Caesari), a na-
stępnie rejs do Tesalii (Iulii Caesaris navigatio in Tessaliam), wreszcie scenę zabójstwa
dyktatora 15 marca 44 r. p.n.e., z udziałem Longinusa, Brutusa, Kaski i innych (Caesar in
Senatu confossus occumbit). Wyjątkowa subtelność kunsztu w wydobyciu walorów świa-
tłocieniowych owych scen konweniowała z paradnym przeznaczeniem kompletu.
W jakże bliskich gustowi polskich Wazów Niderlandach, ale zdecydowanie przed 1620 r.
(jak pierwotnie sądzono), powstał inny obiekt z zastawy posagowej Anny Katarzyny Kon-
180 Srebro, pozłacane, wys. 7,5 cm, szer. 26, 5 cm, dł. 36,5 cm, Monachium, Residenzmuseum - Statzkammer der
Residenz Munchen, Kat. nr 600, FRANKENBURGER, op. cit., s. 54; GĘBAROWICZ, „Dzieła złotnictwa...", s. 317-
318, il. 18; KRASIŃSKA-KLAPUTH, KOZŁOWSKA, MENHARD, op. cit., s. 56-57. Na odwrociu stopki znajduje
się srebrna i emaliowana płytka ze znakami identyfikującymi pierwotnego właściciela czary. Herbowi Lubicz towarzy-
szą litery P-S (Piotr Strabowski), K-P (kasztelan parnawski), T-S (trejdenski-skujenski), S (starosta), C-W (ciwun we-
szmiański), a także motto Fide Virtute Armis Submissione („Dzięki wierze, waleczności, broni i uległości").
181 Srebro złocone, wys. 45,3 cm, śr. przy podstawie 9,8 cm, Monachium, Residenzmuseum - Statzkammer der Resi-
denz Munchen, Kat. nr 602. Trzy sceny z życia Pompejusza przedstawiają m.in. jego ucieczkę do Egiptu po klęsce pod
Farsalos i przywitanie przez faraona Ptolemeusza XIII.
182 Srebro złocone, wys. 5,5 cm, śr. 69,5 cm, Monachium, Residenzmuseum - Statzkammer der Residenz Munchen,
Kat. 601, Sztuka dworu Wazów..., poz. 100, s. 63, oprac. Andrzej FISCHINGER; GĘBAROWICZ, „Dzieła złotnic-
twa...", s. 314-317, il. 16, 17; KRASIŃSKA-KLAPUTH, KOZŁOWSKA, MENHARD, op. cit., s. 57. Autorzy przy-
pisują autorstwo warsztatowi włoskiemu aktywnemu ok. 1620 r.
Jacek Żukowski
25. Złotnik niderlandzki, puchar z Judytą, ok. 1600,
Monachium, Muzeum Rezydencji, Bayerische
Schlosserverwaltung ©. Repr. za: M. Frankenburger,
Die Silberkammer der Munchner Residenz,
Monachium 1923, il. 15
dziki, czaple, bekasy, itp.18° Domniemane (współ)autorstwo króla nadawało owej pamiąt-
ce szczególny walor emocjonalny.
Bynajmniej nie Zygmuntowi III, lecz augsburskiemu złotnikowi Johannesowi Lencke-
rowi młodszemu (1573-1637) przypisana została nalewka z trybowanymi scenami z życia
Gnejusza Pompejusza Wielkiego na brzuścu (il. 22)181, tworząca komplet z misą o boga-
tym programie ikonograficznym (il. 23, 24)182. Dzieło nie ma sygnatury złotniczej - za-
pewne dlatego, iż została ona zatarta (wyklepana) i w to miejsce wtórnie wyrytowano (czy
raczej wytrawiono) monogram Anny Katarzyny Konstancji (na odwrociu stopki dzbana,
w dolnej partii ucha oraz pośrodku misy). Sceny figuralne opatrzone sentencjami bazujący-
mi na komentarzu do Boskiej Komedii Dantego (autorstwa Benvenuto Rambaldi da Imola),
przedstawiają w pięciu kartuszach - wśród kobiecych figur, masek, lwich głów i zwisów
owocowych - triumf podążającego na rydwanie Cezara (Cesar triumphans Romam ingredi-
tur), ucztę z jego udziałem (Cleopatra convito lauto accipit Cesarem), okazanie głowy
pokonanego Pompejusza (Rex Ptolemae[us] Pompei caput praesenta[tum] Caesari), a na-
stępnie rejs do Tesalii (Iulii Caesaris navigatio in Tessaliam), wreszcie scenę zabójstwa
dyktatora 15 marca 44 r. p.n.e., z udziałem Longinusa, Brutusa, Kaski i innych (Caesar in
Senatu confossus occumbit). Wyjątkowa subtelność kunsztu w wydobyciu walorów świa-
tłocieniowych owych scen konweniowała z paradnym przeznaczeniem kompletu.
W jakże bliskich gustowi polskich Wazów Niderlandach, ale zdecydowanie przed 1620 r.
(jak pierwotnie sądzono), powstał inny obiekt z zastawy posagowej Anny Katarzyny Kon-
180 Srebro, pozłacane, wys. 7,5 cm, szer. 26, 5 cm, dł. 36,5 cm, Monachium, Residenzmuseum - Statzkammer der
Residenz Munchen, Kat. nr 600, FRANKENBURGER, op. cit., s. 54; GĘBAROWICZ, „Dzieła złotnictwa...", s. 317-
318, il. 18; KRASIŃSKA-KLAPUTH, KOZŁOWSKA, MENHARD, op. cit., s. 56-57. Na odwrociu stopki znajduje
się srebrna i emaliowana płytka ze znakami identyfikującymi pierwotnego właściciela czary. Herbowi Lubicz towarzy-
szą litery P-S (Piotr Strabowski), K-P (kasztelan parnawski), T-S (trejdenski-skujenski), S (starosta), C-W (ciwun we-
szmiański), a także motto Fide Virtute Armis Submissione („Dzięki wierze, waleczności, broni i uległości").
181 Srebro złocone, wys. 45,3 cm, śr. przy podstawie 9,8 cm, Monachium, Residenzmuseum - Statzkammer der Resi-
denz Munchen, Kat. nr 602. Trzy sceny z życia Pompejusza przedstawiają m.in. jego ucieczkę do Egiptu po klęsce pod
Farsalos i przywitanie przez faraona Ptolemeusza XIII.
182 Srebro złocone, wys. 5,5 cm, śr. 69,5 cm, Monachium, Residenzmuseum - Statzkammer der Residenz Munchen,
Kat. 601, Sztuka dworu Wazów..., poz. 100, s. 63, oprac. Andrzej FISCHINGER; GĘBAROWICZ, „Dzieła złotnic-
twa...", s. 314-317, il. 16, 17; KRASIŃSKA-KLAPUTH, KOZŁOWSKA, MENHARD, op. cit., s. 57. Autorzy przy-
pisują autorstwo warsztatowi włoskiemu aktywnemu ok. 1620 r.