Boniecka, Joanna [Hrsg.]: Artysta wobec siebie i społeczeństwa: twórczość Zbyluta Grzywacza i jej konteksty : materiały z konferencji naukowej w Muzeum Narodowym w Krakowie, 7-8 maja 2009 (Kraków, 2010)

Wojciech Bałus

Pomoc Zbytuta Grzywacza
A!bo o metaforze i metonimii w „czasie marnym"

Pierwszą wersję obrazu Pomoc [il. 1] Zbylut Grzywacz namalował z początkiem roku 1982, po
powrocie z prawie dwutygodniowego internowania w Zakładzie Karnym w Wiśniczu Nowymi
Płótno to, znajdujące się obecnie w kolekcji Krzysztofa Musiała^, ukazuje fragment prostego
stołu usytuowanego w pobliżu szarej ściany. Na jego blacie, po prawej (patrząc od strony wi-
dza), stoją (lub leżą) dary przysłane z Zachodu: puszka kawy i szynki, paczka herbaty, zupa
i deser w kartonie oraz inne konserwy. Stronę lewą, w pobliżu bocznej krawędzi stołu, zajęły
sprzęty rodzime: dwa obtłuczone i okopcone aluminiowe garnki o czarnych uszach oraz zmię-
ta i poplamiona biała ścierka, jednym końcem przytrzymywana na blacie przez mniejszy garnu-
szek, drugim zaś spływająca w dół z narożnika mebla. Wersja druga [il. 2] pochodzi z kwietnia
1984 i różni się nieco od pierwszej aranżacją kadru oraz ułożeniem przedmiotów. Stół widocz-
ny jest wraz z częścią nóg. Choć produkty z darów nie zostały jeszcze rozpakowane, częścio-
wo wypadająjuż z rozprutej, przezroczystej folii na lakierowany blat stołu, odbijający zarysy pu-
szek i kartonów. Napisy na opakowaniach wiktuałów są słabo czytelne. Większy garnek stoi tuż
przy bocznej krawędzi stołu, mniejszy, przewrócony, ukazuje swe puste wnętrze, zaś ścierka


2. Pomoc //, 1984, olej, płótno, wł. Muzeum Śląskie w Katowicach

' J. Boniecka, Ka/encfarkrm życra r twórczość/ Zbytuta Grzywacza, w: Zbytu? Grzywacz 7939-2004, kat. wysta-
wy, Muzeum Narodowe w Krakowie, marzec - czerwiec 2009, red. J. Boniecka, J. Waltoś, Kraków 2008, s. 78.
^ Zap/sy przerwań. Sztuka po/ska z kotekc/t Krzysztofa Mustata, red. B. Ilkosz, Wrocław 2008, kat. 189.

POMOC ZBYLUTA GRZYWACZA

205