DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0112
/
L A N D S H V T V M-
ANDSH VT VM,vulgo£anft&tjUft/vrbsceIeberrimx,&primarix dignitatis,
in Bauaria inferiore,quae & fertilitate, & incolarum frequentia, fuperioreBa-
uaria prxltans nauigeris, & pifeofis diftinguitur fluminibus, Danubio, totius
Europx maximo,Graecis pariter atq- Latinis feriptoribus celebrato: Lauacio
Sclfaro amni,quemadmodum amoeno,itapifculento & rapido. Is magnifi-
cam Landshutunam hanc vrbemprxterlabitur, magno incolarum commo-
do, & ornamento.Qtiam IrcnicusFrancifcus,ex quinta Ptolemxi Europx ta-
bula, Inutrum ftatuerc videtur, cui tamen fitus non optimeconuenit. Atque
meliusproinde Ptolemaei U&fyop Auentinus vere linccusGcrmanix, potilTi-
mum vero Boioarix fuseperluftrator, 25iittcnn>a!t>t Bauarix pagum cis alpes
conftituit.VrbsautemLandshutum,condita annopartxfalutis M.CC. VIII.aLudouicoDuce Ba-
uarix. Ali i arcem illic a Ludouico Ottonis filio, falutis anno M. C. L X X V111. aufpicatam referunt,
& anno M.CC.I V.vrbcm hanc muro inueLtitam fuilfe. In ea vt plurimum Illuftriif. Bauarix Dux
Gulielmus peraugudx Bauaricx ftirpis fenior filius relidet, loco nimirum, quem alma rerum parens
natura,multis beauit muneribus. Ager nanque non foliim magna varietate Pomonae, Sc prxftantiffi-
mo Liberi patris liquore, deos pariter ac homines recreante 5 & beata Cereris fruge, fed depinguifli-
mo.acvberrimoPalis munere luxuriat.Isfiquidemnatiuuseft genius agri, vt ladiciniorum vix alia
regio ditior inueniatur,tanta aruorum vbertas,tanta amoenitatelatilfimavbiquc prata, viriditate, <3c
copiofo vndique gramine contecta confpiciuntur,colles denique ita feraces, plenique vitium, areas
in planas delinunt, qux pafcua & pabulum armentis praebent,vt hic merito ager, cum amoeniflimis, -
vberrimisque totius Europxlocis,comparari poffir. Vrbsipfaxdificijsadmodum venultisdc eleganti-
bus nitetjlnterquxprincipem merito locum obtinet,fummavrbis Ecclcfia, quxartificiofa ftrudura,
& viuo ex lapide vifenda,imo ftupendx altitudinis turri coufpicuaeft.Magnificum etiam Uluftrilfimi
AlberriDucis,in inferiore vrbisparte, videtur Pallatium, Nouum vulgo xdificium nuncupatum.
Strudura eft elegantilfima,affabre,& Italica architedurxSymmetria fcite,fubtiliterq; ad decus, 5c ot-
namentum vniuerfx vrbisexcitata.Cui plurimum etiam ornamenti paucis ab hinc annis cotulithor-
tus,extramoenia vrbis,fummaamoenitateprxltans, abllluftrilfimo Gulielmo Duce, in dulcifsimx
fuxconiugisLotharingix Ducis filix gratiam,paucis ab hinc annis,Gallicorum hortulanorum inuen
tione ac opera confitus, qui exotici sgcnerofifsimarum arborum fructibus, herbis etiam peregrinis
plantis,ac floribus cx Italia,Hifpania,& Gallia allatis areolis labirinthis,operibus topiarijs, florum ac
fruduum varietate nitentibus,mira induftriadiftindusconfpicitur.Sepimenta funt varijscxarbufcu-
lis contexta,& reticulata,multis florum generibus,auleoruminftar, varie veltita, rubentibus infuper
pomis, cotoneis, mefpilis,peregrinifquc frudibus grauia. Quinctiamartificiofifsimisfratuarum,&pi-
durarum figuris magna cum voluptate pafsim exornatus hic hortus cernitur. Nec odoris etiamfua-
uifsima fragrantia dedi,quam pafsim abundantia romanx camillx,bafilicx,lauri,mirti,rofmanni,flo-
rum atque rofarum,& eiufccmodi herbarum ex fe fundit natura. Incredibilis denique illius horti a-
nioenitas, decor,elegantia, adde etiam vtilitas, omnem orationis fidem excedere videtur, vt miran-
dum non fit,quanam de caulfa,cum alioqui multx fint in Bauaria lautifsimx vrbes, hanc potifsimum
fibifedem ac domicilium llluftrifsimusDux,cumledifsimafuaconiuge delegerit. Sed Sc deiedatio-
nem longe maximam exhibet,id, quod in ipfa arce, editiore loco conftitnta, idem ille iam comme*
inoratus IliuftrifsimusGulielmus Bauarix Dux, vnicurn noftrifxculi decus, virtutisque exemplar,
fummus rerum delcdabilium& extranearum admirator,bonorumque ingeniorum fautor, & alum-
nus, iam nuper inftituit,dum prxcipuaseiusarcis aulas & conclauia,vemiftilfimis piduris, antiquis ac
recentioribus ftatuis mirifice exornat,Dumq5 locum,alioqui no magno vfui deftinatum,recreationi,
& obiedamento delegit,adiutus tam amoenifsima litus natura,quam arte Sc induftria ingenionifsimi
viri multigena arte eximi),FridericiSuftris,origine Bataui.natione Itali,qui eum ipfum locum quoti-
dianis laboribus,& mirisinucntionibusfuis,exquifitooruatu illuftrat.dulcifsimo fontium vndique
difeurrentium murmure, diuerfarum auium fuauiter cantillantium volatu, Sc garritu, nympharum
ftatuis,piduris, herboretis,6ceiufcemodideniquedelitijsplurimisad obledationem Sc voluptates
peroportunisrvt magnificis proinde laudis <5c honorum clogijs dignus fit,&Illuftrifllmus Princeps,Sc
ingeniolifsimus, talique Principe ac Mecoenate dignus inuentor&artifex. Huius demum vrbis de-
feriptionem nobis communicauit Georgius Hoefnagell, Marcator Antvverpianus, qui ad paas,
non ad belli artes natus,rumores bclgicos fugiens, pcrluftrata Italia,pacifico Prin-
cipi Alberto Bauarix Duci, fefe in clientelam dedit. Arti miniato-
rix,qua illum miri fice fola dotauit natura, paci-
fice dans operam.
4^
L A N D S H V T V M-
ANDSH VT VM,vulgo£anft&tjUft/vrbsceIeberrimx,&primarix dignitatis,
in Bauaria inferiore,quae & fertilitate, & incolarum frequentia, fuperioreBa-
uaria prxltans nauigeris, & pifeofis diftinguitur fluminibus, Danubio, totius
Europx maximo,Graecis pariter atq- Latinis feriptoribus celebrato: Lauacio
Sclfaro amni,quemadmodum amoeno,itapifculento & rapido. Is magnifi-
cam Landshutunam hanc vrbemprxterlabitur, magno incolarum commo-
do, & ornamento.Qtiam IrcnicusFrancifcus,ex quinta Ptolemxi Europx ta-
bula, Inutrum ftatuerc videtur, cui tamen fitus non optimeconuenit. Atque
meliusproinde Ptolemaei U&fyop Auentinus vere linccusGcrmanix, potilTi-
mum vero Boioarix fuseperluftrator, 25iittcnn>a!t>t Bauarix pagum cis alpes
conftituit.VrbsautemLandshutum,condita annopartxfalutis M.CC. VIII.aLudouicoDuce Ba-
uarix. Ali i arcem illic a Ludouico Ottonis filio, falutis anno M. C. L X X V111. aufpicatam referunt,
& anno M.CC.I V.vrbcm hanc muro inueLtitam fuilfe. In ea vt plurimum Illuftriif. Bauarix Dux
Gulielmus peraugudx Bauaricx ftirpis fenior filius relidet, loco nimirum, quem alma rerum parens
natura,multis beauit muneribus. Ager nanque non foliim magna varietate Pomonae, Sc prxftantiffi-
mo Liberi patris liquore, deos pariter ac homines recreante 5 & beata Cereris fruge, fed depinguifli-
mo.acvberrimoPalis munere luxuriat.Isfiquidemnatiuuseft genius agri, vt ladiciniorum vix alia
regio ditior inueniatur,tanta aruorum vbertas,tanta amoenitatelatilfimavbiquc prata, viriditate, <3c
copiofo vndique gramine contecta confpiciuntur,colles denique ita feraces, plenique vitium, areas
in planas delinunt, qux pafcua & pabulum armentis praebent,vt hic merito ager, cum amoeniflimis, -
vberrimisque totius Europxlocis,comparari poffir. Vrbsipfaxdificijsadmodum venultisdc eleganti-
bus nitetjlnterquxprincipem merito locum obtinet,fummavrbis Ecclcfia, quxartificiofa ftrudura,
& viuo ex lapide vifenda,imo ftupendx altitudinis turri coufpicuaeft.Magnificum etiam Uluftrilfimi
AlberriDucis,in inferiore vrbisparte, videtur Pallatium, Nouum vulgo xdificium nuncupatum.
Strudura eft elegantilfima,affabre,& Italica architedurxSymmetria fcite,fubtiliterq; ad decus, 5c ot-
namentum vniuerfx vrbisexcitata.Cui plurimum etiam ornamenti paucis ab hinc annis cotulithor-
tus,extramoenia vrbis,fummaamoenitateprxltans, abllluftrilfimo Gulielmo Duce, in dulcifsimx
fuxconiugisLotharingix Ducis filix gratiam,paucis ab hinc annis,Gallicorum hortulanorum inuen
tione ac opera confitus, qui exotici sgcnerofifsimarum arborum fructibus, herbis etiam peregrinis
plantis,ac floribus cx Italia,Hifpania,& Gallia allatis areolis labirinthis,operibus topiarijs, florum ac
fruduum varietate nitentibus,mira induftriadiftindusconfpicitur.Sepimenta funt varijscxarbufcu-
lis contexta,& reticulata,multis florum generibus,auleoruminftar, varie veltita, rubentibus infuper
pomis, cotoneis, mefpilis,peregrinifquc frudibus grauia. Quinctiamartificiofifsimisfratuarum,&pi-
durarum figuris magna cum voluptate pafsim exornatus hic hortus cernitur. Nec odoris etiamfua-
uifsima fragrantia dedi,quam pafsim abundantia romanx camillx,bafilicx,lauri,mirti,rofmanni,flo-
rum atque rofarum,& eiufccmodi herbarum ex fe fundit natura. Incredibilis denique illius horti a-
nioenitas, decor,elegantia, adde etiam vtilitas, omnem orationis fidem excedere videtur, vt miran-
dum non fit,quanam de caulfa,cum alioqui multx fint in Bauaria lautifsimx vrbes, hanc potifsimum
fibifedem ac domicilium llluftrifsimusDux,cumledifsimafuaconiuge delegerit. Sed Sc deiedatio-
nem longe maximam exhibet,id, quod in ipfa arce, editiore loco conftitnta, idem ille iam comme*
inoratus IliuftrifsimusGulielmus Bauarix Dux, vnicurn noftrifxculi decus, virtutisque exemplar,
fummus rerum delcdabilium& extranearum admirator,bonorumque ingeniorum fautor, & alum-
nus, iam nuper inftituit,dum prxcipuaseiusarcis aulas & conclauia,vemiftilfimis piduris, antiquis ac
recentioribus ftatuis mirifice exornat,Dumq5 locum,alioqui no magno vfui deftinatum,recreationi,
& obiedamento delegit,adiutus tam amoenifsima litus natura,quam arte Sc induftria ingenionifsimi
viri multigena arte eximi),FridericiSuftris,origine Bataui.natione Itali,qui eum ipfum locum quoti-
dianis laboribus,& mirisinucntionibusfuis,exquifitooruatu illuftrat.dulcifsimo fontium vndique
difeurrentium murmure, diuerfarum auium fuauiter cantillantium volatu, Sc garritu, nympharum
ftatuis,piduris, herboretis,6ceiufcemodideniquedelitijsplurimisad obledationem Sc voluptates
peroportunisrvt magnificis proinde laudis <5c honorum clogijs dignus fit,&Illuftrifllmus Princeps,Sc
ingeniolifsimus, talique Principe ac Mecoenate dignus inuentor&artifex. Huius demum vrbis de-
feriptionem nobis communicauit Georgius Hoefnagell, Marcator Antvverpianus, qui ad paas,
non ad belli artes natus,rumores bclgicos fugiens, pcrluftrata Italia,pacifico Prin-
cipi Alberto Bauarix Duci, fefe in clientelam dedit. Arti miniato-
rix,qua illum miri fice fola dotauit natura, paci-
fice dans operam.
4^