Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Braun, Georg [Editor]; Hogenberg, Franz [Editor]
Civitates orbis terrarvm (4): Liber ... Vrbium Praecipvarvm Totivs Mvndi — Köln, 1594 [VD16 B 7182]

DOI Page / Citation link: 
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0108
Overview
loading ...
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
BONONIA-

O N o n i a, ampla,perantiqua, Sc honeftiffima Romanu!a,feu Romandio3a?,vt vulgnsntinctipat,vrbs,Pel-
lina quondam,a quodam Gentis Duce Felfino,Catone,Sempronioque teftibus,denominata.Quam quidem
appellationem,vniuerlo etiam traftui, vt Cato tradit,inter Raucnnam & Ariminum,vt Sempronius,vfqj
ad Rubiconem,quod verifimilius videtur,gens ipfa dedit. Appofitaeft radicibus Appennini, Aemilia in
via,vt a meridie Appenninus immineat,ab exortu,amnis Sapina fit,a Septentrione, fertilis &r amoena pia-
nitiesjab occafu,flumen Rhenus,torrente Apofa,per mediam vrbem labente.Primum, ambitu exiguo fuit»

1 nimirum, vt prifca ferebant fecula;qua de re fcriplic Dionyflus Hallcarnaffeus ; etenim, duabus om nino
portis,exitum,ingreflfum4; prxbebat,vna, ad orientem & Rauennam conuerfa,qu£ Rauennalis)altera,ver-
lus occidentem,ad Murinam,qufStiera dicebatur.Et,quoniam ad huius statis rationem,arfta erat Vrbs,in
portis tantum duabus oporturtitatis quantum erat iatis,habebat.Deinde, 1'ub Gratiano Imperat, totidem
quot prius er?nt,a^^^rffr.Vnanimifum,vbi hoc tempore Crux Stracaftilionis,altera, vbi Crux fando
rum eft.Ac,poft Theofionanam calamitatem,df»|ppfcctroni<> inflaurarettir,porta: nouem fadse,vel,vt ali; dixere, x 11, vbi etiamnu
turres quadam humiles cernuntur, vulgus JamTottos nuncupat.Ad extremum,in hanc formam,qua nunc ell ampliorem redada ciui-
tas,porta* accepit xn.audaq; adeo eft,vt annis fu peri oribus cum metiretunambitu moeniorum interno palf. millia V.in longum bina
militi,dempto quadrante, in latum amplius millepaff. nempe Diui Mamoli inter,& Galerianam colligere apparuerit.Speciem habet
onerat* nauis,in longum,quam ex tranfuerfo, patentior.vno capite proram, altero, puppim referens,medium turre Afincllorum cel-
iiffima,maliinftar,& turre Garifenda inflexa,fcalx modo obtincnte.cum multis prarterca turribus, funes tanquam exprimentibus.Ae-
difleijs magnificis atque fumptuofis,cum diuinf rei, tum ciuium vtilitari deferuientibus nitet, quorum & multitudo & fplendor tan-
tus,vt mchercle paucas Europa: totius vrbes,huic compararipo(Te,cenfeam.Compertum id nuper,cum hic Carolo V. Imper. augufta-
lis dabatur corona:Siquidem, hofpitium abunde commodum tot principibus,familiseq; item Pontificali Clementis v 11. cum fumma
omnium admiratione pr*bitum.Inter pr*cipua fana primum D. Petri ell. Epifcopi fedes, in quo Cardinales antiftitesq; ac eruditi vi-
ii,quaplurimi, iacent,nominatim Baffianus Archidiaconus.In foro deiti ampliffimaD.Petronii vrbis patroni a:des,cuiusaedificationi
finem eundem fore,qui & mundi erit,ego cenfeo.Templum hinc eft D.Dominici,in quo ipfiusDiui offa, candidi marmoris tyrnbo,ex-
cellenti opere perfedo, iacent. caput vero facrum, in tholo quodam ditiffimo monftratur, prartereaq; vna ex precioliffimis fpinisde
aculeataSeruatoris Chrifti corona cum Biblijs ab Efdra propheta in album corium defcriptis.Hoc quoque templo liti funt celeberri-
mi Iureconfulti;item Oratores pr*ftantiffimi,gr*cisque iuxta,ac latinis literis pereruditi, alijquc plurimi excellentes viri,quos om-
nes referre,nimis longum foret,quos omnes Leander in fua Italia,& poft eu Laurentiusfchraderusfaxoaccuratiffimerecenfet.Ipfo in
Coenobio ampliffimo, quo fere C XX. facris deuoti habitantmonachi,pra:teralia;necignobiliaopera,celebrisbibliothecaeit, cui
nullam vfque aliam proferri,aut etiam comparari poffe,reor.Poftea D.Francifci $des eft nobilis,mitabili artificio conftru<fta,vbi per-
multi quoque dodti homines fepulti funt.Coenobium amplius centum monachi tenent.In pulchra Eremitarum arde,Sacellum eft 1'ple-
didiffimum aIoanneSecundo Bentiuolo atdificatum, opus mchercle,regium.Denique,magnificum eft coenobium D.Saluatoris, inter
Italia: totius egregia opera numerandum . Alia prartcr ha?c templa, monafteriaque funt multa,vtpotc D.Stephani,vbi tot facrat* rei i-
quise monftrantur a D.Petronio huc delata:,vt res admirationis plena fit,qux gratia breu itatis,vna cum eleganti fano D. Ioannis Mon-
tani,in quo Canonici regulares facris operantur,& Carolus Ruinus celeberrimus Iureconfultus eft fitus, prxtermitto. Quod fi quis,
ampliorem Sacrarum domuum huius vrbis commemorationem requirat,abunde illi primis hiftoria: Bononienfis liber Leandri fatis-
faciet. Ex alijs nobilibus operibus,quin Curia Senatus, inter prxcipua totius Europae xdificia poni merito poffit, haud dubitatur, fi
modo elegantiam,& amplitudinem fpedlemus,non pretium,quoniam ex cofto latere tota confiat. Priuat* item domus Ornatilfimx,
fumptuofiffimxquepermultx funt,quas in hiftoria Bononien fi Leander defcribit, neque paucis omnino hic poffemus referre. Turres
vrbs plurimas habet, inter exteras illam cum Europa: totius altiifimis commemorandam Afiuellorum. Adiacet vrbs Appenini pedi,
montibus nimirum ab aullroimminentibus,quam partem oleae, vites, ficus, pomi, pyri, alixqjfru&ifera: arbores vndiqj conueftiunt.
Pv.eliquis lateribus amoeni campi longe, lateq; fternuntur, tritici,hordei, fab*, exterarumq; frugum fertiles.Sed & linum,& canabem,
&ifatis vtrunqj genus,& hordium,aliaqj ad humana: vitae neceffitatem oportuna, ferunt, ac prxtereaperbellosarborum ordines cu
vitib* habent,vt eum ex campeftribus,tum e collinis fundis omnia vini genera legantur,videlicet,apianum,trebianum,dulce,aufteru,
vehemens,medium,acutum,album, rubellumque. Abundant etiam moris arboribus, quarum fronde, vermiculi fericum generantes,
enutriun-.vur.Nec defunt herbida prata hoc agro,denfaeq; fylux, cum lignatione,tum venatu oportuna:, prxterea,nec fontes Calidarii
ac frigidarum aquarum medicati,aliaqj fimilia Bononienfis habet ager, vnde non difficulter vrbis abundantiam opulentiamq; collige
re eft,ob quam merito Bononia craffa, vulgo,nuncupatur. Magnitudo autem vrbis, &xdium fplendor, hinc xftimari poteft. Anno
quippe M. D. X XIX.Clemens Pontifex cum X V.Cardinalibus eo venit,pauloq;poft etiam Carolus V.Imp. maximo regulorum ces-
tu comitatus,maximisq5 copijs,corona: auguftalis accipienda: gratia, quo tempore principes,8e Rerum pub. totius fere Chriftiani or-
bis legati huc confluxere.Pontifici vna cum Augiflfbin curia Senatus,hofpitium prxbitumicompertaq; tum vrbis amplitudo,tot Car-
din3libus,Principibus,regulis,militib9,alijsq; mortalibus commode exceptis quot mehercld pauc*,vel fortaffis nullx,totius Europ*
hofpitandis, tam oportuna: queant inueniri:pariterq;,qua eft omnium rerum ad vita vtiliii abundantia copiaq;irttelie(fta,Triurophus
tum Bononi? habitus,quo fplendidiorem ac magnificentiore inftitui haud poffe,Crediderim,qui cruditoru hiftoria,ac verfibuspidlo-
rum item tabulis & edlypis celebratus eft. Ac pnriertim graphica Ioannis Hogenbergij manu,rigido manfura metallo,exaratus,extat.
Ornamento vero peculiari a Theodofio iuniore Bononia decorata.Is,Anno a C.N. CCCC.XXXIII.a patre fubuerfam reftaurauit,ad-
ditis generalis Academi* difciplinarum omnium ampliffimis priuilegijs,prout ex eleganti Refcripto,intelligi poteft.

Ne bonae artesjCun&aiumque difciplinaruifi dogmata depereant, cum mores, fanitas, militia,extera que id genus, optimis doftrinis gubernentur. No*
Theodofius-Dci gratia. Romanorum Imp. Auguftus. commoditate ac fertilitate ion capri,quinq; ac viginti menfium penfhtoconfilio.in dignitatis nofir£
folio fedenteSjgenerali Chriftianorumconuocato concilio,fu mmo Pon t i fice Caslcllti no, Cardinalibus AII. Archiepifeopis, Epifcopifqi innumeris,alijfq;
in variis dignitatibus confti tutis Principib-ac Duci busChriftianis.Ba Idui no quoq; Elandrenfi.St Gualtero Piftauenfi comitibus legatis, quorum alter. Lu-
douici, Franci*, alter,Fhilippi Angli* Regum,illis arduis negotijsadd iftis.viccs gefsere.fedente etiam centum Senatorum collegio,- Bononiam,omnium
fcientiarumfontem,arcanorum noftrorum apiarium,perennem ftudij fedemfore, hacinuiolabili indulgentia decernimus. Volentes infuper, vtomnes
fententiaealudicibus,quiinalmahacciuitate, per quinquennium faltem non ftuducrint, lata:, nulla: penitus cxiftant.Et, fi quis ad magi liratus promotus
dignitatem,abaiio.quamab ArchidiaconoBonotiienfi librura magiftralcmfufccperit (quanquam id quarumlibet faeultatum periti) prsftiterint.appro.
bauerintq;, eum, auftoritatenoftra, omni dignitate priuanius.Si quis vero fcholafticos ad (ludium hoc euntes, abeuntefq,,aufu temerario offenderit,capite
puniatur. Hoc ni prxfesexequatur,eadem illum poena affici, iubemus. Huiusautemfacraeconftitutionisexemplar,Bulla aurea maiellatis noftrx, munitu,
manuq; Ciceronis curiae noftrae Notarij feriptumad perpetuam rei memoriam, Petronio Epifcopo Bononienii, exCatfaruConftantinopolitanorumfan.
gumeoito,idemfummis prCcibus cffiagitanti.ac procuranti, gubcrnandum,cuftc>d<endum, omnibus viribus exequendum tradimus ac concedimus. Ro-
masin Capitolio.Anno dominica: natiuitatisCCCC. XXII l.diel X.Maij.

Atque hinc quidem maieftasS: magnificentia Bononiefis Vniuerfitatis euidentcrconft.it.De qua ctiambreuitatiscaufa,iam non commemoro,quid
Bartholus.Baldus, AzOjGlofta.aliijq; celeberrimi viri,fcriptisinandarlnt,qua:in huis operis Indice paucis delibantur. Si quis autem variam Bononienfis
R eipnb.formam ,Sc teriibileseius cafus mutationcsqj.Sc, quxdc Vibisornatu.ac opulentia reccnferi poifent explicare vellet; nec non, de ingenijsalumno-
rum eius,cum ad difeipii nas humanitatis paucis temporibus peridonei$#hrr> etia ad a ima, cum bcllu incidit, qui itero celebres viri inaeorti,qnoiu alij fan-
diorum ordini adfcripti.alij Pontifices, Archicpifcopi,Cardi na les, Epifcopi,fuinmaiu facultatum Doclores, Hiftorici, A n liquari j, Sculptores, Pi£lores,Mi-
litmn Duces, horum inquam,commemoratio tam prolixa foret, vt, ruufca: t.vdio lectorem aificeict Eos itaq;,& alia Bonomx memorabilia plurima, qui
cognofcere voletiis Leandri Italiam.poti (fimum vero, quos pcculia^,dc parriafua Bononien fi libros feptuagi nra quatuor isjdem confcripfit; quorum

picrique typis commi ifi fu nt, legat. Item Bcnedidti Morandi hiftoria m, quam c
feli; Vtbis Bonoaienfisannales.quos vlquead annum Chrifti. M. CC CC X

deorigine Bononix,clcgantcrfaipfit. Similiter Hieronymi Albcrtutij JBor-
' C Vii. deduxit. >

4 P
 
Annotationen