DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0146
B R E M A>
R e m a, ad Vifurgum flumcn vrbsHanfeaticifoederiselegas,opere,arte, &naturali fitu valdc mu-
nita.Francifco Irenico,nefcio,quo indicio.Ptolomei Fabiramum, Ex ampliffima negotiatura, &
remotiflima nauigatione opes acquirit, Vnde ciues pene oes, vel negotiatorcs,vel opificcs, & multi
nauiumarchiteaiperitifllmi,funtnaturabellicofi,induftrij,3caliquantulu ad fcditionem propefi,
quod variis retro fxculis a&ionibus, tum ca etiam nuper probarunt,ob qua Dithmarus Kenekelius
Conful Brcmcnfis,vir elegantcr do£tus,cu Senatorib. aliquot vrbe ceffit,& peculiari libcllo, Anno
M. D. LXV. Vrfellisedito,ipfcmet teftatur.Literarum ftudia.artesq; liberalcs tum primum amant
& promouent,quandoearu venuftatc apud exteros poliuntur.Minus alioqui in ftudia,& ftudiofos
propenfi,mercaturam libcntius exerccnt.Vicos habct& plateas elcgantixdium fcriebenedifpofi-
tas.Forum amplu,in quo hcbdomatim rerum vi&ui neceffariarum frequgtes funt nundinx. In mc-
dio.Imperatoria & Regalis cretta eft ftatna.ftri&um iuftitix gladium manu tenens, Vnu fori latus Metropolitana Ecclefia
rcfpicir,Altcrum Senatoria domus condecorar,fundamentum habenspretiofum acgratum,Ccllam nimirum vinariam ac
publicam,inqua,fubPrarfeftigubernatjoneScnatus.vinfl,tolerabiliprctio,&decenti elegantia,; ceconomica ratione pro-
pinat.Quxcommunis eft multaru VVandalicarfi & VVeftphalicarum vrbium confuetudo,vt ad publicafcrenda oncra,vini
propina pcnesSenatum maneat.Potus alioqui vulgaris,aqua eft co£ta,quam cereuifiam nuncupant,Quarumfere tam mul-
ta diuerfa gencracommemorantur,[quot in hacSaxonia & VVeftphaliavrbes cxiftunt.Etinterhas, Bremenfis,non vltima
laudcm meretur,quam non modo domi affatim & largiter bibunt,fed procul etiam foras emittunt.Non nimis carc hic vi-
uitur,carnibusquippe& pifcibusBrcmenfes abundant,foli fitusq, beneficioid habent,pafcuiscnim &maris » fluminifq, pi-
fcofivicinitategaudent.Anguillas.murcnaSjSalmonesitafalecondirej&infumarcnorunt, vt magno cum lucrociuium,
vbiq;carigratifint&pretiofi.Superioribusannis,fubSixtoQuinto,quando Vvandalicas naucs, magnam ctritatem anno-
nx frumentorum adue&ione in Italia aliquantulum ieuabant Has Brcmenfes pifcium &Cercuifix delitias.Florentix & Ro-
xnx,non fine admirationc vidimus.quando iftis muneribus Magnum Etrurix Ducem,& Illuftrcs Italie, viros, Illuftris & Gc-
nerofus Dominus.D.Henricus Ranzouius,Danicorum Ducatuum Gubernator heroicc & libcralitcr donabat.
brema,ignobilisprimumvicusfuit,crcfcentever6religioncChriftiana vires & incrementafumerc coepit, qux Epi-
fcopisiuispotiflimumdcbct,aquibusMetropolictiadignitateilluftrata,Ecclefia Aquilonarium omnium Matricc^condc-
corata, & murorum ambitucindta fuit. Horum prima fundamcnta pofuit Libcntius Epifcopus,obSlauorum fxuitiam, qui
dcficietesafide,pertotamNordalbingiam&Slauoniam,Hamburgi,& vicinispafllminlociseuerfisEcclcfiis, in Chriftia-
nos,& Ecclefiafticos viros.immani crudelitate fxuierunt.Hoc vcro Libentij inftitutum dc Brcma munienda, alius loci Fpi-
fcopusHermannus,circaannumChriftiM.XXXV. perficcre voluit,quiia£tisfundamentis,cumoperisexordio vitam fini-
uit. Eius deinde fucccffor Bezelinus murum ciuitatis Bremenfis a prxdifceflbre fuo orfum, in gyro conftruens, aliquibus in
locis eum vfque adpropugnaculaerexit.aliifq, quinque aut feptem cubitorum altitudine, imperfe£tum dimifit. Cui ctiam
ab occafu porra grandisinhxfir,fupcrq, portamfirmiffimaturris,Italico munitaopere,& feptem ornatacameris, ad aduer-
fam opidi neceflitatem AnnoBczclini vltimo, quandoiamBrcmenfisEcclefia, aprimofundationistemporeannis ferc
CCLXX. florucrat,tota cum vniuerfa vrbe,& auita canonicorum pietate cxufta fuit, nam poft tam graHe incendium.cano-
nicam & regularem vnius dormitorij &communis menfx vitam dcfcrcnres, ad priuatam licentiam deflcxerunt. Albcrtus
ArchiepifcopusAnnom.Lxij. vidcnsexuftamBremcnfemBafilicaminreftaurationc maximasexigerevircs,murum ciui-
tatisaprxdifccfforibus fuisorfum.deftruifecit,& lapides ad Ecclefix conftructioncm adhibuit,Tunc etiam turris fpeciofa,
quxfeptcmcamcrisornatafuerat,funditusdirutacft. Vndequidemapparct.Epifcopos, ius omne & impcrium in hanc
vrbcm habuiffe. Inc4uam,paternumaffeaummultiscampriuatis&publicisxdificiis,&priuiIegiisornando , diuerfis tem-
poribus oftenderunr.fundatione Metropolitanx Ecclefix, clauftralium xdium, & prxfertim Hofpitalis credionc. Anfga-
riiss namque primus Hofpitalis Brcmenfis fundator fuit, cuiusdotationcm S. Reimbcrtus Anfgarij fucceffor,plurimum au«
xit Adaldagus ad candcm Hofpitalis fundationem tantum adiecit,& prxtcr hofpitcs, qui frcquenter ibi fufcipiebantur.quo*
tidie in eodem xxiiij pauperes pafccrentur.
Ex Bremenfi hac vrbe facrx Euangelicx Colonix non tantfi in loca vicina, fed & in Aquilonaria regna, Proui ncias, & 15.
gc diflirasinfulas.imfcJnipfam vfqueIslandiampropagatx, & multorum annorum decurfu,conferuatxfuerunt: Na Vvil-
lchadusprimusBremenfiumEpifcopus,maritimas,&BorcalesSaxonixpartcs, &Tranfalbianos populos,perlauacrumre-
gcncrationis,adfideiChriftianxpuritatemperduxit,&multainrideliummiUiabaptizauit,co4»nominc, a barbara & fera
gcntevariasafflicliones&pcrfequutioncsfuftinuit Cuiusfanftis vcftigiiseiusfucceflbrVvillericus inhxrens, magnam &
rcligiofam hxrcditatemEcclcfix Brcmenfi acquifiuit.Huius dcinde fucccffor Anfgarius.exBremenfi refidcntia, tunc non.
dummurorum ambituclaufa,nuncDanos,nuncTranfalbianosvifirans,innumerabilem vtriufq;gentismultitudincm,di-
uinaprxeuntegratia,traxitadfidcmChrifti:RegemctiamDacixbaptizauit,&Ecclcfiam in Slefvvic conftruxit primam.
DeindeRipcnfem Ecclefiamfundauit,&datalicentia a Regcbaptizato.vtquifquisvelletin regnofuo , Chriftianus fieret,
infinirageutiummultitudoftatimpcrminifterium fanctiAnfgarijcrcoiditChrifto,dequibushoc memoriale in libris re-
licT;umeft,quiaplurcs,quiinaquabaptifmilotifunt, abomnicorporisinfitmitate ftatim liberati, Domino IefuChrifto
grarias refcrebant.Poft hxc, Regem Svvecix cum fuo populo baptizauit. Hic autem Anfgarius Archiepifcopus Hambur-
gcnfis&MctropolitanusomniumregionumAquilonarium,vnioncm Hamburgcnfis & Bremcnfis Ecclcfix procurauit,
& illam xvj. hancxvij.annisadminiftrauit.Vnno deinde Bremenfis Antiftes.Religionein Epifcopatu fuo conftituta, Euan-
gelicam vifitationcm ad Danos vfqueperduxit,HeroldumRegembaptizauitcum Danorum multitudine, cuius adiuto-
rio.omnes Danorum infulas circumibat.verbum Dei annuncians,DeindeinSueoniam vcnit,&inucnitibi,quosS. Anfga-
rius baptizaucrat.ad Paganifmum relapfos, quos ad fidem Chrifti reduxit, Tandem non fine maximo labore , ad Birkam
Gororumoppidum,inmcdioSvveonixpofitum,pcruenit,qu6 iam poftobitumS.AnfgarijannisLxx.nemodoftorumau-
fuserat pertingcre,prxtcr]folum Rcimbcrrum. Onvvanus Brcmenfis Antiftes,domiforilq;clarus Canutum Danorum Rc-
gem Slauorum fatrapas,Nordmannorum Rcgem,in vera Religionc confirmauit,& fanftas Epifcoporum lcgationes ad has
getesdcftinauit.Confimili pictatiszelo Bezelinusdoclrinx Euangelicxordinauit Epifcopos,quos inSchlcfvvigh, inSlaua-
niam,& Ripam.pro Chriftianitatc augenda,tranfmifit.Simile Albcrti & Adalberri Archiepifcoporum Brcmenfium ftudu
um fuit,qui per Daniam, NordmanniamjSucdiam.vcrbi diuini miniftros deftinarunt; Vvirnilanorum, & Scritifingorum
gcnrcm Chriftofunt lucrati.
Hxcex SaxoncGrammatico.-ExVvandalia&MctropoliCrantzij.ExHiftoriaEcclcfiaftica M.Adami.cx ferie Archicpi-
fcoporum Brcmcnfium; Qui JLibri pofteriorcs duo cx Ranzouiana Bibliotheca nuper prodierunt,& ex Arngrirao Iona Islan-
docxccrpfimus.
41
R e m a, ad Vifurgum flumcn vrbsHanfeaticifoederiselegas,opere,arte, &naturali fitu valdc mu-
nita.Francifco Irenico,nefcio,quo indicio.Ptolomei Fabiramum, Ex ampliffima negotiatura, &
remotiflima nauigatione opes acquirit, Vnde ciues pene oes, vel negotiatorcs,vel opificcs, & multi
nauiumarchiteaiperitifllmi,funtnaturabellicofi,induftrij,3caliquantulu ad fcditionem propefi,
quod variis retro fxculis a&ionibus, tum ca etiam nuper probarunt,ob qua Dithmarus Kenekelius
Conful Brcmcnfis,vir elegantcr do£tus,cu Senatorib. aliquot vrbe ceffit,& peculiari libcllo, Anno
M. D. LXV. Vrfellisedito,ipfcmet teftatur.Literarum ftudia.artesq; liberalcs tum primum amant
& promouent,quandoearu venuftatc apud exteros poliuntur.Minus alioqui in ftudia,& ftudiofos
propenfi,mercaturam libcntius exerccnt.Vicos habct& plateas elcgantixdium fcriebenedifpofi-
tas.Forum amplu,in quo hcbdomatim rerum vi&ui neceffariarum frequgtes funt nundinx. In mc-
dio.Imperatoria & Regalis cretta eft ftatna.ftri&um iuftitix gladium manu tenens, Vnu fori latus Metropolitana Ecclefia
rcfpicir,Altcrum Senatoria domus condecorar,fundamentum habenspretiofum acgratum,Ccllam nimirum vinariam ac
publicam,inqua,fubPrarfeftigubernatjoneScnatus.vinfl,tolerabiliprctio,&decenti elegantia,; ceconomica ratione pro-
pinat.Quxcommunis eft multaru VVandalicarfi & VVeftphalicarum vrbium confuetudo,vt ad publicafcrenda oncra,vini
propina pcnesSenatum maneat.Potus alioqui vulgaris,aqua eft co£ta,quam cereuifiam nuncupant,Quarumfere tam mul-
ta diuerfa gencracommemorantur,[quot in hacSaxonia & VVeftphaliavrbes cxiftunt.Etinterhas, Bremenfis,non vltima
laudcm meretur,quam non modo domi affatim & largiter bibunt,fed procul etiam foras emittunt.Non nimis carc hic vi-
uitur,carnibusquippe& pifcibusBrcmenfes abundant,foli fitusq, beneficioid habent,pafcuiscnim &maris » fluminifq, pi-
fcofivicinitategaudent.Anguillas.murcnaSjSalmonesitafalecondirej&infumarcnorunt, vt magno cum lucrociuium,
vbiq;carigratifint&pretiofi.Superioribusannis,fubSixtoQuinto,quando Vvandalicas naucs, magnam ctritatem anno-
nx frumentorum adue&ione in Italia aliquantulum ieuabant Has Brcmenfes pifcium &Cercuifix delitias.Florentix & Ro-
xnx,non fine admirationc vidimus.quando iftis muneribus Magnum Etrurix Ducem,& Illuftrcs Italie, viros, Illuftris & Gc-
nerofus Dominus.D.Henricus Ranzouius,Danicorum Ducatuum Gubernator heroicc & libcralitcr donabat.
brema,ignobilisprimumvicusfuit,crcfcentever6religioncChriftiana vires & incrementafumerc coepit, qux Epi-
fcopisiuispotiflimumdcbct,aquibusMetropolictiadignitateilluftrata,Ecclefia Aquilonarium omnium Matricc^condc-
corata, & murorum ambitucindta fuit. Horum prima fundamcnta pofuit Libcntius Epifcopus,obSlauorum fxuitiam, qui
dcficietesafide,pertotamNordalbingiam&Slauoniam,Hamburgi,& vicinispafllminlociseuerfisEcclcfiis, in Chriftia-
nos,& Ecclefiafticos viros.immani crudelitate fxuierunt.Hoc vcro Libentij inftitutum dc Brcma munienda, alius loci Fpi-
fcopusHermannus,circaannumChriftiM.XXXV. perficcre voluit,quiia£tisfundamentis,cumoperisexordio vitam fini-
uit. Eius deinde fucccffor Bezelinus murum ciuitatis Bremenfis a prxdifceflbre fuo orfum, in gyro conftruens, aliquibus in
locis eum vfque adpropugnaculaerexit.aliifq, quinque aut feptem cubitorum altitudine, imperfe£tum dimifit. Cui ctiam
ab occafu porra grandisinhxfir,fupcrq, portamfirmiffimaturris,Italico munitaopere,& feptem ornatacameris, ad aduer-
fam opidi neceflitatem AnnoBczclini vltimo, quandoiamBrcmenfisEcclefia, aprimofundationistemporeannis ferc
CCLXX. florucrat,tota cum vniuerfa vrbe,& auita canonicorum pietate cxufta fuit, nam poft tam graHe incendium.cano-
nicam & regularem vnius dormitorij &communis menfx vitam dcfcrcnres, ad priuatam licentiam deflcxerunt. Albcrtus
ArchiepifcopusAnnom.Lxij. vidcnsexuftamBremcnfemBafilicaminreftaurationc maximasexigerevircs,murum ciui-
tatisaprxdifccfforibus fuisorfum.deftruifecit,& lapides ad Ecclefix conftructioncm adhibuit,Tunc etiam turris fpeciofa,
quxfeptcmcamcrisornatafuerat,funditusdirutacft. Vndequidemapparct.Epifcopos, ius omne & impcrium in hanc
vrbcm habuiffe. Inc4uam,paternumaffeaummultiscampriuatis&publicisxdificiis,&priuiIegiisornando , diuerfis tem-
poribus oftenderunr.fundatione Metropolitanx Ecclefix, clauftralium xdium, & prxfertim Hofpitalis credionc. Anfga-
riiss namque primus Hofpitalis Brcmenfis fundator fuit, cuiusdotationcm S. Reimbcrtus Anfgarij fucceffor,plurimum au«
xit Adaldagus ad candcm Hofpitalis fundationem tantum adiecit,& prxtcr hofpitcs, qui frcquenter ibi fufcipiebantur.quo*
tidie in eodem xxiiij pauperes pafccrentur.
Ex Bremenfi hac vrbe facrx Euangelicx Colonix non tantfi in loca vicina, fed & in Aquilonaria regna, Proui ncias, & 15.
gc diflirasinfulas.imfcJnipfam vfqueIslandiampropagatx, & multorum annorum decurfu,conferuatxfuerunt: Na Vvil-
lchadusprimusBremenfiumEpifcopus,maritimas,&BorcalesSaxonixpartcs, &Tranfalbianos populos,perlauacrumre-
gcncrationis,adfideiChriftianxpuritatemperduxit,&multainrideliummiUiabaptizauit,co4»nominc, a barbara & fera
gcntevariasafflicliones&pcrfequutioncsfuftinuit Cuiusfanftis vcftigiiseiusfucceflbrVvillericus inhxrens, magnam &
rcligiofam hxrcditatemEcclcfix Brcmenfi acquifiuit.Huius dcinde fucccffor Anfgarius.exBremenfi refidcntia, tunc non.
dummurorum ambituclaufa,nuncDanos,nuncTranfalbianosvifirans,innumerabilem vtriufq;gentismultitudincm,di-
uinaprxeuntegratia,traxitadfidcmChrifti:RegemctiamDacixbaptizauit,&Ecclcfiam in Slefvvic conftruxit primam.
DeindeRipcnfem Ecclefiamfundauit,&datalicentia a Regcbaptizato.vtquifquisvelletin regnofuo , Chriftianus fieret,
infinirageutiummultitudoftatimpcrminifterium fanctiAnfgarijcrcoiditChrifto,dequibushoc memoriale in libris re-
licT;umeft,quiaplurcs,quiinaquabaptifmilotifunt, abomnicorporisinfitmitate ftatim liberati, Domino IefuChrifto
grarias refcrebant.Poft hxc, Regem Svvecix cum fuo populo baptizauit. Hic autem Anfgarius Archiepifcopus Hambur-
gcnfis&MctropolitanusomniumregionumAquilonarium,vnioncm Hamburgcnfis & Bremcnfis Ecclcfix procurauit,
& illam xvj. hancxvij.annisadminiftrauit.Vnno deinde Bremenfis Antiftes.Religionein Epifcopatu fuo conftituta, Euan-
gelicam vifitationcm ad Danos vfqueperduxit,HeroldumRegembaptizauitcum Danorum multitudine, cuius adiuto-
rio.omnes Danorum infulas circumibat.verbum Dei annuncians,DeindeinSueoniam vcnit,&inucnitibi,quosS. Anfga-
rius baptizaucrat.ad Paganifmum relapfos, quos ad fidem Chrifti reduxit, Tandem non fine maximo labore , ad Birkam
Gororumoppidum,inmcdioSvveonixpofitum,pcruenit,qu6 iam poftobitumS.AnfgarijannisLxx.nemodoftorumau-
fuserat pertingcre,prxtcr]folum Rcimbcrrum. Onvvanus Brcmenfis Antiftes,domiforilq;clarus Canutum Danorum Rc-
gem Slauorum fatrapas,Nordmannorum Rcgem,in vera Religionc confirmauit,& fanftas Epifcoporum lcgationes ad has
getesdcftinauit.Confimili pictatiszelo Bezelinusdoclrinx Euangelicxordinauit Epifcopos,quos inSchlcfvvigh, inSlaua-
niam,& Ripam.pro Chriftianitatc augenda,tranfmifit.Simile Albcrti & Adalberri Archiepifcoporum Brcmenfium ftudu
um fuit,qui per Daniam, NordmanniamjSucdiam.vcrbi diuini miniftros deftinarunt; Vvirnilanorum, & Scritifingorum
gcnrcm Chriftofunt lucrati.
Hxcex SaxoncGrammatico.-ExVvandalia&MctropoliCrantzij.ExHiftoriaEcclcfiaftica M.Adami.cx ferie Archicpi-
fcoporum Brcmcnfium; Qui JLibri pofteriorcs duo cx Ranzouiana Bibliotheca nuper prodierunt,& ex Arngrirao Iona Islan-
docxccrpfimus.
41