DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.49022#0025
X i; irv li^>s V!> M
UVNVLKI,
potentissmi Norussorrim kegiz NrXfe<stu8 vigilum om-
nium cokortium dellicarum, (^oniilizriuz intimu; <L OMci Loiriilii iupremr
Hssessor, juniorum 8. ss. Maj. LrattUm matbematum kr^ceptor, neo non 6eograpbus
L Hrcbitedlus militaris regius, H.cademiss scientiarum Lerolinensts Membrum/
Vamquam ingens intercedere discrimen- L intercapedo opinione major esse
videatur inter conditionem vitss militaris ritque literariss, L revera quidem plu-
rimum inter le disserant armorum atque belli artes L disciplinarum studia -
b^ud rato tamen observare licet, arceam utriusque generis conjunctionem in-
divulsis junAam vinculis inesse illis, qui ingenio excelso prssditi ab eruditorum
atque militum vulgo divinis animi virtutibus disjunguntur. Ipsa nempe actorum
literariorum stdes nOs docet- artes non tantum bellicas calamos inter vitN pari-
ter militaris atgueeru6itss cultores exercuiiseprDKantMmos, ipsasque eos militaris disciplinss regulas
proprio sedistcio construcstas atque traditas exposuisse: sed Lcomparuisse intbeatko scriptorum erudi-
tissimorum beroes , imperatores- duces, milites, c^uos non Victoriarum magis lauri, quaMkat-
nassi stores coronarunt, interqus scriptores connumerarunt celeberrimos. on occupabimus locum
bunc alii argumento destinatum in re clara L annalium testimonio comprobata, remittimus autem
lectorem ad magni neminis virum OH.ZstdLs.kM KHVOHLVM, qui in erudito de
opere- Ut erat rerum in civitate literaria per omnis eruditionis partes gestarum callentissimus, mul-
tis rem exemplis demonstravit. Id tamen non prDtermittendum, longe arctius bodie quam olim
inter artes bellicas A disciplinas literarias connubium deprebendi, ex quo matbematum pars practi-
ca, (a qua tamen tbeoreticss fundamenta sejungi non possunt, cum istis potissimum nervis consi-
stat) prsscipua ratione in disciplinarum bellicarum naturam Lc constitutionem ccepit infuere,
Magnam vero rerum in orbe literario gestarum ignorantiam illuM occupare oportet, quem later,
quos beroes bellique duces immortali rerum gestarum experientia <L felicitate summos educave-
rit formavericque solida artis p^rotecbnicss, arcbite6i:urK militaris- mecbanicss, bydrostatioD
stmiliumque cognitio, k^on invidendus ergo est antiquo tempori Mius Ossfar- doLiliimis com-
mentariis victoriarum arte bellica acquisitarum testis fecundissimus, cum nostrum quoque sevum
babear quos sequipatars maximo imperatori in bac parte liceat, tzua in re Oermanise nostrse
laudem Merito ab oblivione vindicamus, recordando nuper admodum cum suspiriis <L lacrimis
mortalitatis exuvias dalliam condidisse imperatoris Oermanico sanguine nati, quem ex utroque
(liarem fuisse ipsa dictitavit veritas. I^ec longe repetendum exemplum putamus - cum non
Minoris famL virtutisque imperatorem ob banc ipsam eruditionis commendationem pinacorbeca
olim posteritatis admirationi tradiderit. <^uod st eorum scriptorum keic nobis texendus esset
catalogus, qui militaris vitL studium sequentes deque disciplinis ad bellicas rationes pertinentibus
scriptis egregie merentes calamo non minus inter Viros doctos, -quam gladio inter bostes eminue-
runt, tota liWc ista, quss buc proprie non pertinet, commentatione replenda esset pagina. ()uss
omnia tuto prsstermittimus, unico, quod bac scriptiuncula delineandum est- exemplo nobilissimi
NVMVLR.ssl stdem facientes, euM vestigiis celeberrimi academiss stientiarum apud Kerolinenles
prssstdis, excellentissimi MaUpertuisti insistendo, de re bellica artibusque ad eam specssanribus
multa, quss ad posteritatis perduret memoriam, laude ptssclare meruisse.
Oenus ducit vir nobilissimus ex 6a11is - patriam babec Oermaniam : majores Lotbaringiam
InbabitaruNt, nobili L vetusto stemmate incluti, tzui cum circa reformationis tempora prote-
stantium partes essent amplexi, in easdem tempestates inciderunt- quss res protestantium in eo
regno valde attriverunt- tandemque everterunt tancum non penitus. Meti tamen metropoli
asilum quserentes securum tandem nidum invenerunt, avus vostri in curia ejus proVinciL supre-
ma advocati munere funcstus est. Oujus stlius mercaturas felicitate clarus cum revocati ediM
Hannetensts procella, qua tOta ecclestss inter Oallos rekormatss navis emersa est- ipse quoque
premeretur, fugientibus, quotquot regni portss patebant, cuncstis patriam, cujus amorem religio-
nis stdei constantis? postposuit, reliquit- Lc conscientias tranquillitatem atque libertatem Otio
Lc felicitati bumanss prsstulit. (mm autem ex constlio decretoque numinis - gregis exulis Miserti-
amplexus e1e<storis Lrandenburgici paterent, terrseque ejus fedes osserrent- anno cloIoccXXXlX»
Lerolinum secessit, quo loco paulo post voster ei mense Hprili stlius natus est. tzui cum prss-
cocis ingenii ardorem in ipsa pueritia prL se ferret, mature, cui vitD generi destinandus esset,
prodidit, ssenera enim sstas jam ad vitam Militarem inclinabat, cui indoli inserviendo - justo
rempore ad earum disciplinarum studia rradudtus est» quibus res fulciuntur bellica Illas vero,
/'rE. notum
UVNVLKI,
potentissmi Norussorrim kegiz NrXfe<stu8 vigilum om-
nium cokortium dellicarum, (^oniilizriuz intimu; <L OMci Loiriilii iupremr
Hssessor, juniorum 8. ss. Maj. LrattUm matbematum kr^ceptor, neo non 6eograpbus
L Hrcbitedlus militaris regius, H.cademiss scientiarum Lerolinensts Membrum/
Vamquam ingens intercedere discrimen- L intercapedo opinione major esse
videatur inter conditionem vitss militaris ritque literariss, L revera quidem plu-
rimum inter le disserant armorum atque belli artes L disciplinarum studia -
b^ud rato tamen observare licet, arceam utriusque generis conjunctionem in-
divulsis junAam vinculis inesse illis, qui ingenio excelso prssditi ab eruditorum
atque militum vulgo divinis animi virtutibus disjunguntur. Ipsa nempe actorum
literariorum stdes nOs docet- artes non tantum bellicas calamos inter vitN pari-
ter militaris atgueeru6itss cultores exercuiiseprDKantMmos, ipsasque eos militaris disciplinss regulas
proprio sedistcio construcstas atque traditas exposuisse: sed Lcomparuisse intbeatko scriptorum erudi-
tissimorum beroes , imperatores- duces, milites, c^uos non Victoriarum magis lauri, quaMkat-
nassi stores coronarunt, interqus scriptores connumerarunt celeberrimos. on occupabimus locum
bunc alii argumento destinatum in re clara L annalium testimonio comprobata, remittimus autem
lectorem ad magni neminis virum OH.ZstdLs.kM KHVOHLVM, qui in erudito de
opere- Ut erat rerum in civitate literaria per omnis eruditionis partes gestarum callentissimus, mul-
tis rem exemplis demonstravit. Id tamen non prDtermittendum, longe arctius bodie quam olim
inter artes bellicas A disciplinas literarias connubium deprebendi, ex quo matbematum pars practi-
ca, (a qua tamen tbeoreticss fundamenta sejungi non possunt, cum istis potissimum nervis consi-
stat) prsscipua ratione in disciplinarum bellicarum naturam Lc constitutionem ccepit infuere,
Magnam vero rerum in orbe literario gestarum ignorantiam illuM occupare oportet, quem later,
quos beroes bellique duces immortali rerum gestarum experientia <L felicitate summos educave-
rit formavericque solida artis p^rotecbnicss, arcbite6i:urK militaris- mecbanicss, bydrostatioD
stmiliumque cognitio, k^on invidendus ergo est antiquo tempori Mius Ossfar- doLiliimis com-
mentariis victoriarum arte bellica acquisitarum testis fecundissimus, cum nostrum quoque sevum
babear quos sequipatars maximo imperatori in bac parte liceat, tzua in re Oermanise nostrse
laudem Merito ab oblivione vindicamus, recordando nuper admodum cum suspiriis <L lacrimis
mortalitatis exuvias dalliam condidisse imperatoris Oermanico sanguine nati, quem ex utroque
(liarem fuisse ipsa dictitavit veritas. I^ec longe repetendum exemplum putamus - cum non
Minoris famL virtutisque imperatorem ob banc ipsam eruditionis commendationem pinacorbeca
olim posteritatis admirationi tradiderit. <^uod st eorum scriptorum keic nobis texendus esset
catalogus, qui militaris vitL studium sequentes deque disciplinis ad bellicas rationes pertinentibus
scriptis egregie merentes calamo non minus inter Viros doctos, -quam gladio inter bostes eminue-
runt, tota liWc ista, quss buc proprie non pertinet, commentatione replenda esset pagina. ()uss
omnia tuto prsstermittimus, unico, quod bac scriptiuncula delineandum est- exemplo nobilissimi
NVMVLR.ssl stdem facientes, euM vestigiis celeberrimi academiss stientiarum apud Kerolinenles
prssstdis, excellentissimi MaUpertuisti insistendo, de re bellica artibusque ad eam specssanribus
multa, quss ad posteritatis perduret memoriam, laude ptssclare meruisse.
Oenus ducit vir nobilissimus ex 6a11is - patriam babec Oermaniam : majores Lotbaringiam
InbabitaruNt, nobili L vetusto stemmate incluti, tzui cum circa reformationis tempora prote-
stantium partes essent amplexi, in easdem tempestates inciderunt- quss res protestantium in eo
regno valde attriverunt- tandemque everterunt tancum non penitus. Meti tamen metropoli
asilum quserentes securum tandem nidum invenerunt, avus vostri in curia ejus proVinciL supre-
ma advocati munere funcstus est. Oujus stlius mercaturas felicitate clarus cum revocati ediM
Hannetensts procella, qua tOta ecclestss inter Oallos rekormatss navis emersa est- ipse quoque
premeretur, fugientibus, quotquot regni portss patebant, cuncstis patriam, cujus amorem religio-
nis stdei constantis? postposuit, reliquit- Lc conscientias tranquillitatem atque libertatem Otio
Lc felicitati bumanss prsstulit. (mm autem ex constlio decretoque numinis - gregis exulis Miserti-
amplexus e1e<storis Lrandenburgici paterent, terrseque ejus fedes osserrent- anno cloIoccXXXlX»
Lerolinum secessit, quo loco paulo post voster ei mense Hprili stlius natus est. tzui cum prss-
cocis ingenii ardorem in ipsa pueritia prL se ferret, mature, cui vitD generi destinandus esset,
prodidit, ssenera enim sstas jam ad vitam Militarem inclinabat, cui indoli inserviendo - justo
rempore ad earum disciplinarum studia rradudtus est» quibus res fulciuntur bellica Illas vero,
/'rE. notum