Burkhäuser, Nikolaus; Göbhardt, Tobias [Bearb.]; Nitribitt, Franz Ernst [Bearb.]: Institutiones Metaphysicae (Pars 2): De Anima, Sive Psychologia (Wirceburgi: Sumptibus Tobiae Goebhardt, 1773) [VD18 90785053]

345 Partis II. Sectio II.
3) BulFINGERUS in Dilucid. pbil. §. ji/,
corpus ab anima propterea putat moveri non posse,
quod vires anima & motus corporis quoad proportionem
incomparabiles fint; effetius autem a viribus cum eo quo*
ad proportionem incomparabilibus dependere nequeat. Sed
quid tandem hicBul.FINGERO vocabulum proportionis
sonat? identitatem naturs? an squalitatem rationum,
quam Mathematici proportionem vocant ? Sed causam
& essertum ejusdem naturas esse debere, manifeste
falsum est: alioquin enim ne Deus quidem motum
efficere in corporibus noflris posset: & motus cor-
poris cum viribus animae proportione geometrica
comparabiles non esse, pariter falsum est: quanto
enim major est vis animae, seu quo major est conatus,
quo anima vim motricem exercet, eo quoque, ii caete-
ra paria sint, major est motus corporis, & quo mi-
Hor ille est, eo quoque minor accurata semper pro-
portione iste est.
4) Nonnullis incredibile effe videtur, poffe
ab anima tantos motus effici, quanti solent motus
membrorum nostrorum esse: & Lebnitzius quaerit,
cur, si anima corpus moveat, non ad quamcunque
altitudinem exilire possimus? Sed quod ad primum
attinet: ii, qui in Mechanica versati sunt, & sciunt,
quam exigua vi ope trochlearum aliarumque id ge-
nus machinarum etiam ingentia pondera moveri pos-
sint, facile intelligent, quemadmodum anima vi ut-
Ut exigua maximos validissimosque motus in corpore
efficere poffit: mechanismus enim in isto non minus
arttficiosus, imo longe etiam prsstantior perfeftior-
que est, quam in quibusvis machinis humana indu-
stria elaboratis: neque id tantum intelligi debet de
mechanismo partium majorum, quarum strurturam
oculis explorare poffumus, verum etiam de mecha-
nistno partium tenuissimarum, quarum configuratio
&