DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.21666#0016
księstwa, jak: cieszyńskie, kozielskie, bytomskie, niemodlińskie, strzeleckie i toszec-
kie; także Głogówek staje się odrębnym terytorium. Ponadto książęta piastowscy
czasowo obejmują, już do Moraw zaliczające się, księstwo karniowskie. To ostatnie
wchłonęło w 1270 r. (na mocy traktatu opawskiego) ziemię głubczycką, dotychczas
należącą do Śląska. Odtąd, przez wiele stuleci, Głubczyce oraz Prudnik należeć
będą do Moraw, co zaważy na sztuce tej najdalej na południe wysuniętej części
obecnego województwa opolskiego.
W roku 1532 umiera ostatni Piast opolski — książę Jan — i terytorium jego
księstwa przechodzi na własność Habsburgów. Zarządzane przez namiestników lub
oddawane w zastaw (przejściowo także i Koronie Polskiej) zachowuje swój charak-
ter wiejski, rolniczy i — konserwatywny. Zarówno nowe prądy artystyczne, jak też
reformacja znajdują tu bardzo słaby oddźwięk.
W roku 1311 uległo podziałowi piastowskie księstwo wrocławskie, rozpadając
się na trzy, z których najmniejsze przybrało nazwę księstwa brzeskiego. W następ-
nych stuleciach łączące i ponownie oddzielające się od księstwa legnickiego, pozo-
stało ono pod władzą linii książącej legnicko-brzeskiej *, aż do jej wymarcia
w 1675 r. Księstwo brzeskie, oprócz powiatu brzeskiego obejmujące ponadto ziemie
obecnego powiatu kluczborskiego oraz (już poza granicami województwa opolskie-
go) oławskiego i strzelińskiego, miało odegrać doniosłą rolę w artystycznych dzie-
jach regionu, zwłaszcza w okresie, kiedy władali nim dwaj książęta: Fryderyk II
(1521 - 1547), a szczególnie Jerzy II (1547 - 1586), wybitny znawca i mecenas sztuki.
W związku z przyjęciem wyznania ewangelickiego przez Fryderyka II (już
w 1523 r. s) stało się księstwo brzeskie ponadto obszarem zdecydowanie ewangelic-
kim w przeciwieństwie do katolickich, w przeważającej mierze, terytoriów sąsied-
nich 2.
Obszar obecnego powiatu namysłowskiego stanowił do 1294 r. część księstwa
wrocławskiego, następnie — do 1323 r. — księstwa głogowskiego. Po oddaniu w za-
staw na kilka lat Kazimierzowi Wielkiemu (co znalazło swój finał w podpisaniu
w 1348 r. tak brzemiennego w skutki pokoju namysłowskiego) terytorium to, jako
lenno Korony Czeskiej, włączone zostało ponownie do księstwa wrocławskiego *.
Nie wykazywało ono, nie tylko w omawianym tu okresie, szczególnie oryginalnego
1 K. Schónwalder Die Piasten zanr Brieg. T. 1-3. Brzeg 1835- 1856, passim.
s R. Scholtz Ein/a/irang Jer Re/ormadon :m Farsfentam Brieg. Brzeg 1934, passim; —
O. Lorenz ^4as Jer Fergangendeit Jer e^angedscden R;rc/:engeme;nJe Brieg. Brzeg 1885 -
1886.
2 Nie ma osobnej monografii sztuki księstwa brzeskiego, istnieją natomiast liczne opra-
cowania dziejów i sztuki miasta Brzegu, a zwłaszcza piastowskiej rezydencji. Najłatwiej do-
stępną, zwięzłą i dobrze opracowaną jest monografia z serii «Śląsk w zabytkach sztukb>:
M. Ziat Brzeg. Wrocław-Warszawa-Kraków 1960, która zawiera wykaz najważniejszej biblio-
grafii przedmiotu. Mecenatowi czołowej osobistości omawianego okresu poświęcony jest arty-
kuł T. Rudkowskiego Mecenat artystyczny Jerzego 77 księciu &rzes%:ego. W: Fankcja Jzfeta
szta%:. Warszawa 1972, s. 193-206.
4 Zwięzłe dane historyczne dotyczące powiatu namysłowskiego w: K. Degen, W. Bleył,
V. Werbik, F. Focke D:e Baa- and T^anstdenAwa/er des Rreises Nanis/aa. Wrocław 1939,
s. 5-7.
8
kie; także Głogówek staje się odrębnym terytorium. Ponadto książęta piastowscy
czasowo obejmują, już do Moraw zaliczające się, księstwo karniowskie. To ostatnie
wchłonęło w 1270 r. (na mocy traktatu opawskiego) ziemię głubczycką, dotychczas
należącą do Śląska. Odtąd, przez wiele stuleci, Głubczyce oraz Prudnik należeć
będą do Moraw, co zaważy na sztuce tej najdalej na południe wysuniętej części
obecnego województwa opolskiego.
W roku 1532 umiera ostatni Piast opolski — książę Jan — i terytorium jego
księstwa przechodzi na własność Habsburgów. Zarządzane przez namiestników lub
oddawane w zastaw (przejściowo także i Koronie Polskiej) zachowuje swój charak-
ter wiejski, rolniczy i — konserwatywny. Zarówno nowe prądy artystyczne, jak też
reformacja znajdują tu bardzo słaby oddźwięk.
W roku 1311 uległo podziałowi piastowskie księstwo wrocławskie, rozpadając
się na trzy, z których najmniejsze przybrało nazwę księstwa brzeskiego. W następ-
nych stuleciach łączące i ponownie oddzielające się od księstwa legnickiego, pozo-
stało ono pod władzą linii książącej legnicko-brzeskiej *, aż do jej wymarcia
w 1675 r. Księstwo brzeskie, oprócz powiatu brzeskiego obejmujące ponadto ziemie
obecnego powiatu kluczborskiego oraz (już poza granicami województwa opolskie-
go) oławskiego i strzelińskiego, miało odegrać doniosłą rolę w artystycznych dzie-
jach regionu, zwłaszcza w okresie, kiedy władali nim dwaj książęta: Fryderyk II
(1521 - 1547), a szczególnie Jerzy II (1547 - 1586), wybitny znawca i mecenas sztuki.
W związku z przyjęciem wyznania ewangelickiego przez Fryderyka II (już
w 1523 r. s) stało się księstwo brzeskie ponadto obszarem zdecydowanie ewangelic-
kim w przeciwieństwie do katolickich, w przeważającej mierze, terytoriów sąsied-
nich 2.
Obszar obecnego powiatu namysłowskiego stanowił do 1294 r. część księstwa
wrocławskiego, następnie — do 1323 r. — księstwa głogowskiego. Po oddaniu w za-
staw na kilka lat Kazimierzowi Wielkiemu (co znalazło swój finał w podpisaniu
w 1348 r. tak brzemiennego w skutki pokoju namysłowskiego) terytorium to, jako
lenno Korony Czeskiej, włączone zostało ponownie do księstwa wrocławskiego *.
Nie wykazywało ono, nie tylko w omawianym tu okresie, szczególnie oryginalnego
1 K. Schónwalder Die Piasten zanr Brieg. T. 1-3. Brzeg 1835- 1856, passim.
s R. Scholtz Ein/a/irang Jer Re/ormadon :m Farsfentam Brieg. Brzeg 1934, passim; —
O. Lorenz ^4as Jer Fergangendeit Jer e^angedscden R;rc/:engeme;nJe Brieg. Brzeg 1885 -
1886.
2 Nie ma osobnej monografii sztuki księstwa brzeskiego, istnieją natomiast liczne opra-
cowania dziejów i sztuki miasta Brzegu, a zwłaszcza piastowskiej rezydencji. Najłatwiej do-
stępną, zwięzłą i dobrze opracowaną jest monografia z serii «Śląsk w zabytkach sztukb>:
M. Ziat Brzeg. Wrocław-Warszawa-Kraków 1960, która zawiera wykaz najważniejszej biblio-
grafii przedmiotu. Mecenatowi czołowej osobistości omawianego okresu poświęcony jest arty-
kuł T. Rudkowskiego Mecenat artystyczny Jerzego 77 księciu &rzes%:ego. W: Fankcja Jzfeta
szta%:. Warszawa 1972, s. 193-206.
4 Zwięzłe dane historyczne dotyczące powiatu namysłowskiego w: K. Degen, W. Bleył,
V. Werbik, F. Focke D:e Baa- and T^anstdenAwa/er des Rreises Nanis/aa. Wrocław 1939,
s. 5-7.
8