DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.21666#0020
tron biskupi tego ostatniego na okres następnych 300 lat Polaka (o ile za takiego
można go uznać) był równoznaczny z zerwaniem bezpośrednich kontaktów z Pol-
ską diecezji, która do połowy wieku XIV stanowiła integralną część państwa. Karol
Ferdynand był zresztą na Śląsku — niszczonym, wyludnionym i zubożałym wskutek
wojny trzydziestoletniej — gościem rzadkim, większość swego życia spędził w Płoc-
ku (był bowiem równocześnie biskupem płockim) i mimo usiłowań nie udało się
z jego osobą powiązać jakichś znaczniejszych śladów działalności mecenasowskiej
Z kolei nieco uwagi poświęcić należy dziejom sztuki renesansowej na obszarze
Śląska Opolskiego. Najkrócej zagadnienie to można by ująć w ten sposób: w fazie
wcześniejszej — italianizującej, to jest w postaci dzieł artystów przybywających
z Włoch lub północnoeuropejskich naśladujących wzory włoskie, pojawia się rene-
sans w Nysie ^ i — w odosobnionym przypadku — w Opolu oraz w pierwszej, na
czasy księcia Fryderyka II przypadającej, fazie przebudowy brzeskiej rezydencji
w fazie dojrzalszej, wyraźnie już włoskiej, bowiem związanej z napływem Komas-
ków — w Brzegu, w latach panowania książąt Fryderyka II i Jerzego 11^. Mece-
nasowska działalność Jana Turzona, rozproszona między Wrocław, Nysę i zamek
w Janowej Górze (obecnie w ĆSRS) była zjawiskiem niezwykle ciekawym, ale
w pewnym sensie pozostała bez wyraźnej kontynuacji. Jedynie sama koncepcja
nagrobka przeszczepiona z Krakowa na Śląsk miała niewątpliwie wpłynąć na plasty-
kę sepulkralną i przetrwać tu wyjątkowo długo.
O wiele większą rolę odegrała budowa renesansowej rezydencji Piastów brzes-
kich; tutaj, rzec można, wykształciła się pewnego rodzaju szkoła rzeźbiarska, która
miała oddziałać w szerokim zakresie na Śląsk, a wyraźne ślady pozostawić i w Brze-
gu, i w Nysie. Rok 1560, przyjmowany zazwyczaj jako data zakończenia prac przy
tym wybitnym dziele architektoniczno-rzeźbiarskim, znaczy równocześnie jak gdyby
cezurę stylową w dziejach sztuki śląskiej i znamiennym jest fakt, że do następnego
zadania, do wykonania wystroju kaplicy zamkowej, książę Jerzy II wezwał już nie
i? Z. Rewski (Mecenasowska dziaiainośd Ferdynanda Wazy na 5i^ska i w Poisce centrai-
nej. Skrót referatu. „Biuletyn Historii Sztuki" R. 17: 1955, nr 1, s. 184) chciał w nim co
prawda widzieć aktywnego mecenasa sztuki, lecz taka opinia spotkała się z realistyczną oceną
działalności biskupa, jaką w polemice przedstawił historyk W. Czapliński (tamże, s. 185).
is M. Morelowski Początki ifaiianizujgcego renesansa na 5i$ska. „Rocznik Historii Sztu-
ki" t. 2, 1961, zwł. s. 37 -43; — G. Weisser Die piastiscken Friikwerke der PenaMsance im
Neisser Łan Je. „Jahresbericht des Kunst- und Altertumsvereins Neisse" t. 38, 1935, passim.
is Poza opisami inwentaryzacyjnymi zwięźle omawia płytę opolską J. Kębłowski Rene-
sansowa rzeźka na ŚZgska 7300-7560. Poznań 1967, s. 69 nn.; — tenże Pomniki Piastów ś/ęs-
kick w dokie średniowiecza. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971 wzmiankuje płytę
(s. 197) oraz podaje archiwalny rysunek jej pierwotnego wyglądu (il. 118).
Zlat, op.cit., s. 52 nn.; — J. Kębłowski Rzeźka dekoracyjna w arckiiekiarze ś/gskiej
w pierwszej poiowie wieka AU7. „Historia sztuki" nr 4, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im.
A. Mickiewicza w Poznaniu" 1966, s. 63 -266.
21 A. Hahr Die arckitekten/amiiie Pakr. Strasburg 1908, passim; — Zlat, op.cit., s. 30;
S. Kozakiewicz Początki dziaiainości Komasków, Pessyńczyków i Gryzończyków w Poisce,
okres renesansa 7320 - 7350. „Biuletyn Historii Sztuki" R. 21: 1959, nr 1, s. 12.
22 Zob. wyżej przyp. 18 oraz J. Smacka 7an Parzo, kamanista i mecenas ka/fary rene-
sansowej. «Roczniki Sztuki Śląskiej^ t. 2, 1963, passim.
12
można go uznać) był równoznaczny z zerwaniem bezpośrednich kontaktów z Pol-
ską diecezji, która do połowy wieku XIV stanowiła integralną część państwa. Karol
Ferdynand był zresztą na Śląsku — niszczonym, wyludnionym i zubożałym wskutek
wojny trzydziestoletniej — gościem rzadkim, większość swego życia spędził w Płoc-
ku (był bowiem równocześnie biskupem płockim) i mimo usiłowań nie udało się
z jego osobą powiązać jakichś znaczniejszych śladów działalności mecenasowskiej
Z kolei nieco uwagi poświęcić należy dziejom sztuki renesansowej na obszarze
Śląska Opolskiego. Najkrócej zagadnienie to można by ująć w ten sposób: w fazie
wcześniejszej — italianizującej, to jest w postaci dzieł artystów przybywających
z Włoch lub północnoeuropejskich naśladujących wzory włoskie, pojawia się rene-
sans w Nysie ^ i — w odosobnionym przypadku — w Opolu oraz w pierwszej, na
czasy księcia Fryderyka II przypadającej, fazie przebudowy brzeskiej rezydencji
w fazie dojrzalszej, wyraźnie już włoskiej, bowiem związanej z napływem Komas-
ków — w Brzegu, w latach panowania książąt Fryderyka II i Jerzego 11^. Mece-
nasowska działalność Jana Turzona, rozproszona między Wrocław, Nysę i zamek
w Janowej Górze (obecnie w ĆSRS) była zjawiskiem niezwykle ciekawym, ale
w pewnym sensie pozostała bez wyraźnej kontynuacji. Jedynie sama koncepcja
nagrobka przeszczepiona z Krakowa na Śląsk miała niewątpliwie wpłynąć na plasty-
kę sepulkralną i przetrwać tu wyjątkowo długo.
O wiele większą rolę odegrała budowa renesansowej rezydencji Piastów brzes-
kich; tutaj, rzec można, wykształciła się pewnego rodzaju szkoła rzeźbiarska, która
miała oddziałać w szerokim zakresie na Śląsk, a wyraźne ślady pozostawić i w Brze-
gu, i w Nysie. Rok 1560, przyjmowany zazwyczaj jako data zakończenia prac przy
tym wybitnym dziele architektoniczno-rzeźbiarskim, znaczy równocześnie jak gdyby
cezurę stylową w dziejach sztuki śląskiej i znamiennym jest fakt, że do następnego
zadania, do wykonania wystroju kaplicy zamkowej, książę Jerzy II wezwał już nie
i? Z. Rewski (Mecenasowska dziaiainośd Ferdynanda Wazy na 5i^ska i w Poisce centrai-
nej. Skrót referatu. „Biuletyn Historii Sztuki" R. 17: 1955, nr 1, s. 184) chciał w nim co
prawda widzieć aktywnego mecenasa sztuki, lecz taka opinia spotkała się z realistyczną oceną
działalności biskupa, jaką w polemice przedstawił historyk W. Czapliński (tamże, s. 185).
is M. Morelowski Początki ifaiianizujgcego renesansa na 5i$ska. „Rocznik Historii Sztu-
ki" t. 2, 1961, zwł. s. 37 -43; — G. Weisser Die piastiscken Friikwerke der PenaMsance im
Neisser Łan Je. „Jahresbericht des Kunst- und Altertumsvereins Neisse" t. 38, 1935, passim.
is Poza opisami inwentaryzacyjnymi zwięźle omawia płytę opolską J. Kębłowski Rene-
sansowa rzeźka na ŚZgska 7300-7560. Poznań 1967, s. 69 nn.; — tenże Pomniki Piastów ś/ęs-
kick w dokie średniowiecza. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971 wzmiankuje płytę
(s. 197) oraz podaje archiwalny rysunek jej pierwotnego wyglądu (il. 118).
Zlat, op.cit., s. 52 nn.; — J. Kębłowski Rzeźka dekoracyjna w arckiiekiarze ś/gskiej
w pierwszej poiowie wieka AU7. „Historia sztuki" nr 4, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im.
A. Mickiewicza w Poznaniu" 1966, s. 63 -266.
21 A. Hahr Die arckitekten/amiiie Pakr. Strasburg 1908, passim; — Zlat, op.cit., s. 30;
S. Kozakiewicz Początki dziaiainości Komasków, Pessyńczyków i Gryzończyków w Poisce,
okres renesansa 7320 - 7350. „Biuletyn Historii Sztuki" R. 21: 1959, nr 1, s. 12.
22 Zob. wyżej przyp. 18 oraz J. Smacka 7an Parzo, kamanista i mecenas ka/fary rene-
sansowej. «Roczniki Sztuki Śląskiej^ t. 2, 1963, passim.
12