DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.21666#0029
niewątpliwie wywodził się artysta, omawiany tutaj w rozdziale 3 części pierwszej.
W Nysie brakowało artystów, coraz bardziej jednak zwiększało się zapotrzebowa-
nie na nich i stąd w mieście tym tworzą się pierwsze warsztaty o wyraźnie jeszcze
prymitywnym charakterze. O drugim konkretnie uchwytnym środowisku tego typu
informują zabytki rozproszone na obszarze powiatu głubczyckiego. Są to dzieła
bez wątpienia morawskie, powstałe w warsztatach Karniowa lub Opawy, które jed-
nak wywołały pewien oddźwięk w środowisku lokalnym.
W środowisku nyskim pojawiają się równolegle: prymitywne płyty nagrobne
oraz prymitywne epitafia. O tych pierwszych wspomnę jedynie, gdyż szerzej omó-
wione zostały w moim artykule*. Są to:
dwie anonimowe płyty marmurowe: jedna, z wyobrażeniem mężczyzny w szasie
świeckiej, w Skarbiszowie pod Niemodlinem, druga — rycerza z małżonką w Kar-
łowicach Wielkich pod Grodkowem (il. 1); obie, silnie zatarte, powstały zapewne
w latach pięćdziesiątych, byłyby więc pierwszymi zabytkami tego tak później popu-
larnego typu na omawianym tu obszarze;
dwie płyty dwóch Baltazarów Salisch — starszego (zmarłego w 1540 r.) i młod-
szego (zmarłego w 1564 r.) w kościele w Ratnowicach pod Nysą s, wykonane nie-
wątpliwie ok. 1564 r.;
płyta Katarzyny Dambach, z domu Tschernik (zmarłej w 1560 r.), na zewnętrz-
nej ścianie kościoła św. Jakuba w Nysie;
cztery płyty członków rodziny von Dresk (lub, w starszej pisowni: von Tresken)
w kościele parafialnym w Grodkowie, powstałe w latach siedemdziesiątych XVI w.
Spośród tych zabytków największą sprawność rzeźbiarską wykazują niewątpli-
wie płyty grodkowskie, wykonane przez jednego rzeźbiarza, ale także i im brak
tego opanowania rzemiosła, które cechować będzie późniejsze nieco dzieła. W bar-
dzo wypukłym reliefie wykonane postacie rycerzy wiszą jak gdyby w powietrzu,
a ponadto są tak do siebie podobne, że mowy tu jeszcze być nie może o ujęciach
portretowych; są to wizerunki, więcej — symbole zmarłych, swego rodzaju „pismo
obrazkowe" przekazów epitafijnych.
Do grupy wczesnych epitafiów nyskich (przedstawionych tu we względnym
układzie chronologicznym) należą:
epitafium Magdaleny Hincz (zmarłej w 1554 r.) na zewnętrznej ścianie kościoła
św. Jakuba w Nysie;
epitafium Andrzeja Pleskowicza (zmarłego w 1554 r.) i jego żony Jadwigi, z do-
mu Koliatsch (data śmierci nie wypełniona), również w kościele św. Jakuba (il. 4);
epitafium proboszcza Jana Rudolpha (zmarłego w 1589 r.), wystawione za jego
życia w 1564 r. w kościele parafialnym w Kępnicy;
epitafium Filipa Neumanna (zmarłego w 1540 r.) i jego żony Barbary (zmarłej
4 T. Chrzanowski P7yfy nagrokne z postaciami w XF7 - ZFZ77 wieku na Śkjska Opol-
skim. «Roczniki Sztuki Śląskiej» t. 7, 1970, s. 86 nn.
s G. Grundmann (Die okersckiesiscken Figarengrakmaicr <7es ZF7. - ZF777. /akrkan-
4erfs. W: DeuMcke ZCa/tardenkrnaier m Okersck/esieu. Wrocław 1934, s. 32) bezzasadnie
uznał pierwszą z tych płyt za najstarszą na Śląsku Opolskim, gdy w rzeczywistości najwcześ-
niej powstały dopiero w 1564 r., co już sprostowałem (Chrzanowski, op.cit., s. 87).
21
W Nysie brakowało artystów, coraz bardziej jednak zwiększało się zapotrzebowa-
nie na nich i stąd w mieście tym tworzą się pierwsze warsztaty o wyraźnie jeszcze
prymitywnym charakterze. O drugim konkretnie uchwytnym środowisku tego typu
informują zabytki rozproszone na obszarze powiatu głubczyckiego. Są to dzieła
bez wątpienia morawskie, powstałe w warsztatach Karniowa lub Opawy, które jed-
nak wywołały pewien oddźwięk w środowisku lokalnym.
W środowisku nyskim pojawiają się równolegle: prymitywne płyty nagrobne
oraz prymitywne epitafia. O tych pierwszych wspomnę jedynie, gdyż szerzej omó-
wione zostały w moim artykule*. Są to:
dwie anonimowe płyty marmurowe: jedna, z wyobrażeniem mężczyzny w szasie
świeckiej, w Skarbiszowie pod Niemodlinem, druga — rycerza z małżonką w Kar-
łowicach Wielkich pod Grodkowem (il. 1); obie, silnie zatarte, powstały zapewne
w latach pięćdziesiątych, byłyby więc pierwszymi zabytkami tego tak później popu-
larnego typu na omawianym tu obszarze;
dwie płyty dwóch Baltazarów Salisch — starszego (zmarłego w 1540 r.) i młod-
szego (zmarłego w 1564 r.) w kościele w Ratnowicach pod Nysą s, wykonane nie-
wątpliwie ok. 1564 r.;
płyta Katarzyny Dambach, z domu Tschernik (zmarłej w 1560 r.), na zewnętrz-
nej ścianie kościoła św. Jakuba w Nysie;
cztery płyty członków rodziny von Dresk (lub, w starszej pisowni: von Tresken)
w kościele parafialnym w Grodkowie, powstałe w latach siedemdziesiątych XVI w.
Spośród tych zabytków największą sprawność rzeźbiarską wykazują niewątpli-
wie płyty grodkowskie, wykonane przez jednego rzeźbiarza, ale także i im brak
tego opanowania rzemiosła, które cechować będzie późniejsze nieco dzieła. W bar-
dzo wypukłym reliefie wykonane postacie rycerzy wiszą jak gdyby w powietrzu,
a ponadto są tak do siebie podobne, że mowy tu jeszcze być nie może o ujęciach
portretowych; są to wizerunki, więcej — symbole zmarłych, swego rodzaju „pismo
obrazkowe" przekazów epitafijnych.
Do grupy wczesnych epitafiów nyskich (przedstawionych tu we względnym
układzie chronologicznym) należą:
epitafium Magdaleny Hincz (zmarłej w 1554 r.) na zewnętrznej ścianie kościoła
św. Jakuba w Nysie;
epitafium Andrzeja Pleskowicza (zmarłego w 1554 r.) i jego żony Jadwigi, z do-
mu Koliatsch (data śmierci nie wypełniona), również w kościele św. Jakuba (il. 4);
epitafium proboszcza Jana Rudolpha (zmarłego w 1589 r.), wystawione za jego
życia w 1564 r. w kościele parafialnym w Kępnicy;
epitafium Filipa Neumanna (zmarłego w 1540 r.) i jego żony Barbary (zmarłej
4 T. Chrzanowski P7yfy nagrokne z postaciami w XF7 - ZFZ77 wieku na Śkjska Opol-
skim. «Roczniki Sztuki Śląskiej» t. 7, 1970, s. 86 nn.
s G. Grundmann (Die okersckiesiscken Figarengrakmaicr <7es ZF7. - ZF777. /akrkan-
4erfs. W: DeuMcke ZCa/tardenkrnaier m Okersck/esieu. Wrocław 1934, s. 32) bezzasadnie
uznał pierwszą z tych płyt za najstarszą na Śląsku Opolskim, gdy w rzeczywistości najwcześ-
niej powstały dopiero w 1564 r., co już sprostowałem (Chrzanowski, op.cit., s. 87).
21