DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.21666#0030
w 1569 r.) na zewnętrznej ścianie kościoła św. Jakuba w Nysie (il. 2). Epitafium to,
fundowane w 1569 r., wydawało się być może nie dość ozdobne i reprezentacyjne,
w każdym razie na ścianie tegoż kościoła znajduje się jeszcze drugie poświęcone
tym samym osobom, a wykonane niewątpliwie po 1569 r.;
epitafium Hansa Hartiieba Kuchlera (zmarłego w 1573 r.) oraz jego żon: Pe-
troneli (zmarłej w 1566 r.) i Elżbiety (zmarłej w 1590 r.), wykonane w 1574 r.
i, jak poprzednie, wmurowane w zewnętrzną ścianę kościoła św. Jakuba w Nysie;
epitafium nieznanej rodziny umieszczone w nowszym ogrodzeniu kościoła pa-
rafialnego w Kopernikach (il. 3), a wykonane niewątpliwie ok. 1560 r. w Nysie.
Epitafium to wykazuje duże analogie do epitafium Pleskowiczów (ten sam typ
kompozycji) oraz do drugiego epitafium Neumannów (podobne ujęcie postaci
Chrystusa i ostrość rytu). Wszystkie trzy są zapewne dziełem jednego rzeźbiarza,
który swe dzieło w Kopernikach oznaczył (u dołu krzyża) gmerkiem - j-. Pozosta-
łe być może wyszły z innego warsztatu, chociaż występują wzajemne dość znaczne
podobieństwa, a ponadto bardzo różny jest stan zachowania poszczególnych.
Ogólnie można stwierdzić, że — stające się niejako obowiązkowym dla miesz-
czańskiego epitafium — reliefowe wyobrażenie członków rodziny, klęczących, naj-
częściej pod krzyżem, wykazuje jeszcze we wszystkich wymienionych tu zabytkach
poważne niedostatki. Płaskorzeźby są cięte ostro, a zarazem maksymalnie uprosz-
czone, próby pejzażowego oddania tła są najzupełniej naiwnym szkicem obłoków
czy wzniesienia z drzewami, a w równych rzędach klęczące figurki pozbawione
jakichkolwiek cech indywidualnych. O wiele lepiej przedstawia się rama architek-
toniczna oraz forma napisów. Zwłaszcza te ostatnie zasługują na uwagę: już wów-
czas, jak też i później, w ciągu całego omawianego tu okresu, dbałość o formę
liternictwa była nieodłączną cechą miejscowej plastyki epitafijnej; szczególnie
efektownie prezentuje się inskrypcja drugiego epitafium Neumannów, wykonana
piękną, wypukłą italiką. Ogólnie jednak odnosi się wrażenie, że to sprawni kamie-
niarze, obznajomieni z detalem architektonicznym i z formami napisów, podejmo-
wali od czasu do czasu inicjatywy rzeźbiarskie, co w efekcie przynosiło dość dziwny
stop poprawnego detalu z prymitywnym reliefem, który chwilami przypomina nie-
omal ludową plastykę kamienną.
W powiecie głubczyckim pojawiają się wyłącznie płyty nagrobne z płaskorzeź-
bionymi postaciami. Ponieważ i te omówiłem szczegółowiej w cytowanym już arty-
kule, ograniczę się do wyliczenia i ogólnego scharakteryzowania zespołu.
Odosobnioną, niewątpliwie najwcześniejszą, prymitywną ale pełną swoistego
wyrazu, jest płyta Jana Kobyłki z Kobylego (zmarłego w 1544 r.) w kościele
w Krasnym Polu wykazująca dalekie podobieństwo do płyty Ernesta Kużela,
fundowanej w roku 1524 ?.
Z kościoła cmentarnego we Włodzieninie pochodzi sześć płyt (oraz jedna wy-
łącznie inskrypcyjna) przeniesionych obecnie do lapidarium zamkowego w Brzegu.
6 R. Hoffrichter DgZmufkMUć/g ^gj Lgońscń/Z/z. Głubczyce 1914, t. 4, s. 18.
? A. Prokop D/g Mańrgn /u AMU.yfgg^cń/g/n//cńgu Bgz/gńuuggu. Wiedeń
1904, t. 4, s. 613, il. 885.
22
fundowane w 1569 r., wydawało się być może nie dość ozdobne i reprezentacyjne,
w każdym razie na ścianie tegoż kościoła znajduje się jeszcze drugie poświęcone
tym samym osobom, a wykonane niewątpliwie po 1569 r.;
epitafium Hansa Hartiieba Kuchlera (zmarłego w 1573 r.) oraz jego żon: Pe-
troneli (zmarłej w 1566 r.) i Elżbiety (zmarłej w 1590 r.), wykonane w 1574 r.
i, jak poprzednie, wmurowane w zewnętrzną ścianę kościoła św. Jakuba w Nysie;
epitafium nieznanej rodziny umieszczone w nowszym ogrodzeniu kościoła pa-
rafialnego w Kopernikach (il. 3), a wykonane niewątpliwie ok. 1560 r. w Nysie.
Epitafium to wykazuje duże analogie do epitafium Pleskowiczów (ten sam typ
kompozycji) oraz do drugiego epitafium Neumannów (podobne ujęcie postaci
Chrystusa i ostrość rytu). Wszystkie trzy są zapewne dziełem jednego rzeźbiarza,
który swe dzieło w Kopernikach oznaczył (u dołu krzyża) gmerkiem - j-. Pozosta-
łe być może wyszły z innego warsztatu, chociaż występują wzajemne dość znaczne
podobieństwa, a ponadto bardzo różny jest stan zachowania poszczególnych.
Ogólnie można stwierdzić, że — stające się niejako obowiązkowym dla miesz-
czańskiego epitafium — reliefowe wyobrażenie członków rodziny, klęczących, naj-
częściej pod krzyżem, wykazuje jeszcze we wszystkich wymienionych tu zabytkach
poważne niedostatki. Płaskorzeźby są cięte ostro, a zarazem maksymalnie uprosz-
czone, próby pejzażowego oddania tła są najzupełniej naiwnym szkicem obłoków
czy wzniesienia z drzewami, a w równych rzędach klęczące figurki pozbawione
jakichkolwiek cech indywidualnych. O wiele lepiej przedstawia się rama architek-
toniczna oraz forma napisów. Zwłaszcza te ostatnie zasługują na uwagę: już wów-
czas, jak też i później, w ciągu całego omawianego tu okresu, dbałość o formę
liternictwa była nieodłączną cechą miejscowej plastyki epitafijnej; szczególnie
efektownie prezentuje się inskrypcja drugiego epitafium Neumannów, wykonana
piękną, wypukłą italiką. Ogólnie jednak odnosi się wrażenie, że to sprawni kamie-
niarze, obznajomieni z detalem architektonicznym i z formami napisów, podejmo-
wali od czasu do czasu inicjatywy rzeźbiarskie, co w efekcie przynosiło dość dziwny
stop poprawnego detalu z prymitywnym reliefem, który chwilami przypomina nie-
omal ludową plastykę kamienną.
W powiecie głubczyckim pojawiają się wyłącznie płyty nagrobne z płaskorzeź-
bionymi postaciami. Ponieważ i te omówiłem szczegółowiej w cytowanym już arty-
kule, ograniczę się do wyliczenia i ogólnego scharakteryzowania zespołu.
Odosobnioną, niewątpliwie najwcześniejszą, prymitywną ale pełną swoistego
wyrazu, jest płyta Jana Kobyłki z Kobylego (zmarłego w 1544 r.) w kościele
w Krasnym Polu wykazująca dalekie podobieństwo do płyty Ernesta Kużela,
fundowanej w roku 1524 ?.
Z kościoła cmentarnego we Włodzieninie pochodzi sześć płyt (oraz jedna wy-
łącznie inskrypcyjna) przeniesionych obecnie do lapidarium zamkowego w Brzegu.
6 R. Hoffrichter DgZmufkMUć/g ^gj Lgońscń/Z/z. Głubczyce 1914, t. 4, s. 18.
? A. Prokop D/g Mańrgn /u AMU.yfgg^cń/g/n//cńgu Bgz/gńuuggu. Wiedeń
1904, t. 4, s. 613, il. 885.
22