DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26592#0075
64
VONDEL EEN ZUID-NEDERLANDER.
karakter, met onzen eigenaardigen volksgeest, met onze
Vlaamsche natuur, en aldus met onze artistieke grond-
beginselen. Daarom denk ik, dat Vondel, die al de edelste
hoedanigheden van het Vlaamsche volksras, van den
Vlaamschen gemoedsaard, van den Vlaamschen kunst-
geest bezat, nooit, in wezenlijkheid, een waar protes-
tant is geweest, hoewel hij dit lang zelf meende. Hij
was in die leer opgegroeid, en verkeerde met menschen,
die haar beleden. In een woord, hij leefde in een protes-
tantsch midden. Aldus begrijpt men, dat hij eenigen
tijd in den waan verkeerde, dat hij ook tot de vol-
gelingen der hervormers behoorde. Hij bekleedde
zelfs eene waardigheid in een kerkgenootschap en ver-
dedigde de nieuwe leer. Doch, ik kan het niet van mij
werpen, dat hij nooit de wezenlijke eigenschappen van
eenen protestant bezat. Deze gemoedstoestand is zoo zeld-
zaam niet, als men zich wel voorstelt. Men behoort,
door zijne overleveringen en door zijne familiebetrekkingen,
tot eene partij. Lang blijft men er in volharden. Het
kost moeite, zelfoverwinning al deze banden te verbreken,
doch hetgeen op ’s harten grond leit, welt naar boven.
Hetgeen lang onbewust was, wordt duidelijker; men doet
zijn besluit kennen, wanneer het reeds lang vaststond ;
de eigenlijke overgang is zoo geleidelijk, dat niemand
juist kan zeggen, wanneer hij wezenlijk tot stand is
gekomen.
Zoo denk ik, dat de zaak zich bij Vondel heeft
toegedragen. Wil men dan toch van eene bekeering,
of beter van eenen overgang gewagen, zoo is het mijne
innige overtuiging, dat deze eene Vlaamsche terugwerking
was. Het was de Vlaamsche kunstenaar, de Antwerpenaar,
de Rubens onzer poëzij, die de Roomsche beelden kon
kleuren, die wij in « Altacrgeheimenissen » bewonderen.
Meer dan éen Protestantsch schrijver heeft dit begrepen.
VONDEL EEN ZUID-NEDERLANDER.
karakter, met onzen eigenaardigen volksgeest, met onze
Vlaamsche natuur, en aldus met onze artistieke grond-
beginselen. Daarom denk ik, dat Vondel, die al de edelste
hoedanigheden van het Vlaamsche volksras, van den
Vlaamschen gemoedsaard, van den Vlaamschen kunst-
geest bezat, nooit, in wezenlijkheid, een waar protes-
tant is geweest, hoewel hij dit lang zelf meende. Hij
was in die leer opgegroeid, en verkeerde met menschen,
die haar beleden. In een woord, hij leefde in een protes-
tantsch midden. Aldus begrijpt men, dat hij eenigen
tijd in den waan verkeerde, dat hij ook tot de vol-
gelingen der hervormers behoorde. Hij bekleedde
zelfs eene waardigheid in een kerkgenootschap en ver-
dedigde de nieuwe leer. Doch, ik kan het niet van mij
werpen, dat hij nooit de wezenlijke eigenschappen van
eenen protestant bezat. Deze gemoedstoestand is zoo zeld-
zaam niet, als men zich wel voorstelt. Men behoort,
door zijne overleveringen en door zijne familiebetrekkingen,
tot eene partij. Lang blijft men er in volharden. Het
kost moeite, zelfoverwinning al deze banden te verbreken,
doch hetgeen op ’s harten grond leit, welt naar boven.
Hetgeen lang onbewust was, wordt duidelijker; men doet
zijn besluit kennen, wanneer het reeds lang vaststond ;
de eigenlijke overgang is zoo geleidelijk, dat niemand
juist kan zeggen, wanneer hij wezenlijk tot stand is
gekomen.
Zoo denk ik, dat de zaak zich bij Vondel heeft
toegedragen. Wil men dan toch van eene bekeering,
of beter van eenen overgang gewagen, zoo is het mijne
innige overtuiging, dat deze eene Vlaamsche terugwerking
was. Het was de Vlaamsche kunstenaar, de Antwerpenaar,
de Rubens onzer poëzij, die de Roomsche beelden kon
kleuren, die wij in « Altacrgeheimenissen » bewonderen.
Meer dan éen Protestantsch schrijver heeft dit begrepen.