DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.4919#0370
56*
ν. Dobschütz, Christusbilder.
δεδημιονργησ&αι........— (3 = 48) καϊ τί περί ταντα διατρίβω, εξόν
αυτόν τον μεγαλοδαίμονα νμΐν έπιδεΐξαι όστις ήν' ΰν δη κατ εξοχήν
ίο προς πάντων σεβασμού κατηξιωμένον άκονομεν; τοΰτον αχειρο-
ποίητον ειπείν τετολμήκασι τον ΑΙγύπτιον Σάραπιν. οϊ μεν γαρ
αντον ϊατοροΰσι χαριστήριον υπό Σινωπέων Πτολεμαίο) τω Φιλα-
δέλψω τω Αιγυπτίων πεμφ&ήναι βασιλεΐ' ος λιμώ τρυχομένους αυτούς
απ Αιγύπτου μεταπεμχράμενος σίτον ο Πτολεμαίος άνεκτησατο. είναι
15 δε το ξόανον τοΰτο άγαλμα Πλούτωνος, ος δεξάμενος τον ανδρι-
άντα κα^ίδρυσεν επί της άκρας ην νϋν^Ρακώτιν καλονσιν . . . άλλοι
δέ φασιν Ποντικόν είναι βρέτας τον Σάραπιν, μετηχβαι δε εΙςΑλε-
ξάνδρειαν μετά τιμής πανηγυρικής. Ισίδωρος (51) μόνος παρά
Σελενκέων των προς Αντιόχειαν το άγαλμα μεταχβηναι λέγει έν
2θ σιτοδεία και αυτών γενομένων καϊ υπό Πτολεμαίου διατραφέντων.
κλλ' ο γε Α&ηνόδωρος ό τοϊ: Σάνδωνος (38) άρχαΐζειν τον Σάραπιν
βονλη&είς ουκ οίδ' όπως πευιέπεσεν, έλέγξας αυτόν άγαλμα είναι
γενητόν. Σέσωστρίν φησι τον ΑΙγΰπτιον βασιλέα τά πλείστα των
παρ' Έλλησι παραοτησάμενον έθ-νών επανελ&όντα εις Αϊγυπτον έπα-
25 γαγέο&αι τεχνίτας ικανούς, τον ουν νΟσιριν τον προπάτορα τον
αυτόν δαιδαλθ-ήναι έκέλενσεν αυτός πολυτελώς· κατασκευάζει δε
αυτόν Βρΰαξις ό δημιουργός, ου/ ο Ά&ηναΐος, άλλος δέ τις ομώνυμος
έκείνω τώ Βρυάξιδι, ος υλη κατακέχρηται εις δημιονργίαν μικτή καϊ
ι ποικίλη.....και τω έκ Όσίριδις και τοΰ'Άπιος κηδείας υπολελειμ-
τ,ο μένω φαρμάκω φυράσας τά πάντα διέπλααεν τον Σάραπιν, ου καϊ
τοννομα αίνίττεται την κοινωνίαν της κηδείας καϊ την εκ της ταφής
δημιονργίαν, σνν&ετον από τε ^Οσίριδος καΓΆπιος γενόμενον Όσίραπις.
Protr. ist verfasst vielleicht vor 189: Zahn; c. 190: Bardenhewer 141;
195—200: Demetreskos, unentschieden G. Krüger 102. Clem. AI. scheint der
erste christliche Autor, der auf die Diipetefrage eingeht. Die Apologeten
bekämpfen nur den Dienst der χειροποίητα. Wert haben vor allem die Mit-
teilungen aus griechischen Quellen, die uns sämtlich jetzt verloren sind.
Clem. AI. ist zugleich der erste, bei dem der Ausdruck άχειροποίητα nach-
weisbar ist, wenn wir von der etwas unsicheren Stelle 42 a (= 105 a) absehen.
Es scheint freilich nach Clemens' Ausdruck, als sei die Bezeichnung in Ale-
xandrien im Umlauf gewesen. Aber er kann auch von Clem. AI. statt des
sonst üblichen eingesetzt sein. Und, sollte er auch der alexandrinischen
Volkssprache angehören, so bliebe immerhin wahrscheinlich, dass er im
Gegensatz zu dem jüdischen Vorwurf der Anbetung von χειροποίητα ge-
bildet ward (vgl. eben 42 a und b). — Zu (1). Die Quelle dieser Angabe
ist in einer Kombination zweier Erzählungsmomente zu suchen: neben dem
Raub des Palladion wird als Vorbedingung der Einnahme Trojas die Herbei-
schaffung der Knochen des Pelops genannt (78 b). Ob schon Dionysios der
Kyklograph (36) oder erst Clem. AI. beides identifiziert hat, muss dahin-
gestellt bleiben. Von Clem. AI. sind offenbar abhängig 87 und 91. Die
Erwähnung Demophons weist auf eine Legendenform wie 72a; weniger
nahe stehen 14 (== I20d3; 125c; 128d) — 69 — (109c a), noch weniger 15
(= 120d 2). 73b. 75 a. 135 — 109c β — (17 = 71a α). — Zu (3) cf. 64e. Be-
ν. Dobschütz, Christusbilder.
δεδημιονργησ&αι........— (3 = 48) καϊ τί περί ταντα διατρίβω, εξόν
αυτόν τον μεγαλοδαίμονα νμΐν έπιδεΐξαι όστις ήν' ΰν δη κατ εξοχήν
ίο προς πάντων σεβασμού κατηξιωμένον άκονομεν; τοΰτον αχειρο-
ποίητον ειπείν τετολμήκασι τον ΑΙγύπτιον Σάραπιν. οϊ μεν γαρ
αντον ϊατοροΰσι χαριστήριον υπό Σινωπέων Πτολεμαίο) τω Φιλα-
δέλψω τω Αιγυπτίων πεμφ&ήναι βασιλεΐ' ος λιμώ τρυχομένους αυτούς
απ Αιγύπτου μεταπεμχράμενος σίτον ο Πτολεμαίος άνεκτησατο. είναι
15 δε το ξόανον τοΰτο άγαλμα Πλούτωνος, ος δεξάμενος τον ανδρι-
άντα κα^ίδρυσεν επί της άκρας ην νϋν^Ρακώτιν καλονσιν . . . άλλοι
δέ φασιν Ποντικόν είναι βρέτας τον Σάραπιν, μετηχβαι δε εΙςΑλε-
ξάνδρειαν μετά τιμής πανηγυρικής. Ισίδωρος (51) μόνος παρά
Σελενκέων των προς Αντιόχειαν το άγαλμα μεταχβηναι λέγει έν
2θ σιτοδεία και αυτών γενομένων καϊ υπό Πτολεμαίου διατραφέντων.
κλλ' ο γε Α&ηνόδωρος ό τοϊ: Σάνδωνος (38) άρχαΐζειν τον Σάραπιν
βονλη&είς ουκ οίδ' όπως πευιέπεσεν, έλέγξας αυτόν άγαλμα είναι
γενητόν. Σέσωστρίν φησι τον ΑΙγΰπτιον βασιλέα τά πλείστα των
παρ' Έλλησι παραοτησάμενον έθ-νών επανελ&όντα εις Αϊγυπτον έπα-
25 γαγέο&αι τεχνίτας ικανούς, τον ουν νΟσιριν τον προπάτορα τον
αυτόν δαιδαλθ-ήναι έκέλενσεν αυτός πολυτελώς· κατασκευάζει δε
αυτόν Βρΰαξις ό δημιουργός, ου/ ο Ά&ηναΐος, άλλος δέ τις ομώνυμος
έκείνω τώ Βρυάξιδι, ος υλη κατακέχρηται εις δημιονργίαν μικτή καϊ
ι ποικίλη.....και τω έκ Όσίριδις και τοΰ'Άπιος κηδείας υπολελειμ-
τ,ο μένω φαρμάκω φυράσας τά πάντα διέπλααεν τον Σάραπιν, ου καϊ
τοννομα αίνίττεται την κοινωνίαν της κηδείας καϊ την εκ της ταφής
δημιονργίαν, σνν&ετον από τε ^Οσίριδος καΓΆπιος γενόμενον Όσίραπις.
Protr. ist verfasst vielleicht vor 189: Zahn; c. 190: Bardenhewer 141;
195—200: Demetreskos, unentschieden G. Krüger 102. Clem. AI. scheint der
erste christliche Autor, der auf die Diipetefrage eingeht. Die Apologeten
bekämpfen nur den Dienst der χειροποίητα. Wert haben vor allem die Mit-
teilungen aus griechischen Quellen, die uns sämtlich jetzt verloren sind.
Clem. AI. ist zugleich der erste, bei dem der Ausdruck άχειροποίητα nach-
weisbar ist, wenn wir von der etwas unsicheren Stelle 42 a (= 105 a) absehen.
Es scheint freilich nach Clemens' Ausdruck, als sei die Bezeichnung in Ale-
xandrien im Umlauf gewesen. Aber er kann auch von Clem. AI. statt des
sonst üblichen eingesetzt sein. Und, sollte er auch der alexandrinischen
Volkssprache angehören, so bliebe immerhin wahrscheinlich, dass er im
Gegensatz zu dem jüdischen Vorwurf der Anbetung von χειροποίητα ge-
bildet ward (vgl. eben 42 a und b). — Zu (1). Die Quelle dieser Angabe
ist in einer Kombination zweier Erzählungsmomente zu suchen: neben dem
Raub des Palladion wird als Vorbedingung der Einnahme Trojas die Herbei-
schaffung der Knochen des Pelops genannt (78 b). Ob schon Dionysios der
Kyklograph (36) oder erst Clem. AI. beides identifiziert hat, muss dahin-
gestellt bleiben. Von Clem. AI. sind offenbar abhängig 87 und 91. Die
Erwähnung Demophons weist auf eine Legendenform wie 72a; weniger
nahe stehen 14 (== I20d3; 125c; 128d) — 69 — (109c a), noch weniger 15
(= 120d 2). 73b. 75 a. 135 — 109c β — (17 = 71a α). — Zu (3) cf. 64e. Be-