Donati, Alessandro; Rossi, Filippo de' [Bearb.]: Roma Vetvs Ac Recens: Vtrivsqve Aedificiis Ad Ervditam Cognitionem Expositis (Romæ: Ex Officina Philippi Rubej, 1665)

LIBER QJ7 AKTVS. 509
per.conllrata silicibus ante aedium frontem platea,salientes vberrimi que
FONTES: io quibus non satis mirabere siuc aquarsi e laniculo lab en-
tium copiam , siue recipientium lacuum magnitudinem» & formam: tum
circumiedorum aedisiciorum sublimitatem, & pulchritudinem .
Cum ergo Farnesiam itrudurarn vrgeret, V A T1 C A N & quoque Basilicu
BASILICAE curam Pontificis nundato inierat Michael Angelus, Vaticana,
quam vt dixi, fundare, ac strucrc coeperat lubus 11. in ea quidem Baltha-
sar Leone X.iubente ,a Bramantis, & Raphaehsinuentis mulca decor·
serat: quddputaretimmenioadificso lolidiorem compagem opuseiTe^.
Itaque longiorem formam in quadraram verterat, saceliis, & apsidibus
quatuor, totidemque portis sibi mutuo respondcntibus. Hoc ille exem-
plar tamquam sacem operi faciundu pratoiisit, vnde posteri curatores lu-
men acciperent, ac Mictia 1 Angelus, quadrangulam figuram retinen-
dam, nonnulla tamen in extremis muranda censuir. Nam iuperiores ma·
gist i Templi apsidem, transuersamque ambulationem duplici ssexerant
hemicyclo. Alterum qua columnb,qud muro interstante diflinguebant: Transuer-
alterum non intermissum extimi parietis ssexu dausere. Hos ille semi-s3 ambu-
Circilos duplices ad simphees redegit; vt omnia liberiore, vnoque visu latio vno
oculi metirentur, & immod cis lumptibus parceretur. Hemisphanium lermino
in medio lacissimum,& alterum tamquam Coeli sornicem triplici ordine conciuia·
columnarum niti voluerant. Quorum exterior perpetuis columnis cir-
cumibat; interiorem duos pa iecum mterlhtio odo per inccrualla seiunge-
bant. ille sobic&os arcus, e quibus eminet immanis tholus, haud pati ta
vastum pondus, quodalij quoque viderant, animaduertit; vtque minori
mole incumberet, extenuauit; duplicem tamen fecit, vt tholus exterior
alterum includeret spatio intercurrente diseretum. Quippe maiestati Ba-
silicx consulebat,qua? extimi verticis sublimitate fit augustior. Intus aute
propinquiora depresso ambitu ad oculos jucundius accidunt. Porticus
Templi, Panthei porticum , non eumdem lapidem posccntibus colum- si^lisPor
nis referebat · Harc sorma Pontificibus placuit, eaquesuper re cofiituto ticiii Pan-
ccetui Cardinalium. Tum strenue 4Paulo III. properata aedificatio est. thei.
Exteriora Templi cooperta sunt grandibus Tiburtinis lapidis glebis, af- Exteriora
sabre in antas, capitula, epistilia, coronas, loculamenta, aliasque sormas Templi s.
elaboratis. Struduramdeincepslulius 111. Paulus IV. Pius IV. pro- Petr’ ’
sequuti. lamque ad culmen nonnulla prouexerant, cum vita fando Bo-
narota, magiflri successbres rursus decreta inuertere Audebant. H«ec
agitantibus interdidum quidquam addere, vel adimere. Et quidam cum
recusarct, munere submotus. Tanta eius viri, rebus iam pcrspedis ex*
plorata Prudentia^.
Ijsdem ergo vefligijs Gregorius ΧΠΙ. multa enixe molitus CELLAM Sacellum
insuper magnificentissimam maculosis marmorum incrustationibus, ca- Greg°ria*
merato inauratoque ambitu, ac tholo, columnis, piduris, speciosis Or- nura ’
gani tubis, musiuis, alijsque clarissimis operibus vix imitabilem fecit.
Sixtus V. vaflissimam duplicemque HEMISPHAERII molem su- ^°1« a
pcrflruxit:qua quid latius, aut exedsus, aut pulchrius cogitari fingique exmidiis.
potest?