DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.11126#0122
loi Liber JQuartus
nihil autem per eas ressuere ad inteftina, tum quia sanguine ea non aluntur,sedchyli tenuiore poruone• tum qu'14
reclaserutur omnesvena, hiantq3ad inteftina,nec eorum longitudinem permeant;oportebat autem,fi sanguinem
deducunt abhepate,expandiper alendaumpora.nohiareadprimi membri contactum: tum deniquequodmefit.
conucllitur. raicarum osculis valuuUfintappcsitaquafioftiola,qu<z chjli & sanguinisresiuxum adintefiinaprohibeant. Ve-
rum huius opinionu leuitas ex eo conuellitur,quodncc ventriculusjiec intefiina chjloaluntur,vt suo ioco demon-
strabitur,fedfanguineviparenchjmatisalterato,&quamuis hient venarum ofcula^excurrunt tamen per cnmes
saluul$invenis \ntestinorum tunicas. ValuuUveroilU,quarumprimus.authorsuit Colu;nbw,merasigmeniafiint mer&ntigt.
£suntCm "Ul* Quomodoenim,sinihilservenasininteftinassuit,prauihumpresinvacuationenaturali&artesaclaperime^
secunda opinio. j}ma expurgantur? Esl vacuatio h&c natura maxime consueta &samiliaris. Sunt lcca h&c Hippocrati 1 .Aphor.
&Galeno <ms*<pk?Qv&,conserentte
exiftimantiumper venas mesenterij & chjlum tranjportari ad hepar, & sanguinemrcuehiad intessina ,sed di-
Diuersa else va- mr^A^ vasafd'mrsi, his officiis dtcata.Nisienim(aiunt)discreta ejsentvasafanguinempurum imefiinaadsui
sa* nutritiomm non proleclarent,sed chjio adulteratum; hepar veronon chjlum \ssed snguinem traberet, itaper-
misiiejsent in vafissu.. ci, n.quepersicla vnquamfieret nutritlo. Ouin etiam ntfidisiinda isssmt vasa,duo tjjent
conuellimr. contrarij motussiuxuschjli, &ressuxus sangutnis, quodfane naturanonpatitv.r. Verum cum in anatomesoli
Nonsunt distin- aut0pjj.£sitadhibendassdes,quaarte venarum h<tc disiriminaobferuarint,non video. intuere, qudfo tu,quisquis
ducendi^san" es7etiam oculisplusquam Ijnccis mesaraicarum riuulos omnes, eorum insertionem, exortum,flrusturam^ cok-
guinis. nmjontentafimiltaomnino vbiqueobseruabis: quodsi ven& qu&dam vehendo solichjlo rjsintdicat&^ alusan-
guinideducendofiU&aliquado candida apparerent,autsaltem non ita colorat<s,,harum veroinsirtioessetdisshni*
lis. At quis vnquam yenas mesenterii cremore & lacleo succo consertas vtdit ? Lacleamsateor, & albam venam
appellarunt veteresportam,non ea ratione3qnodsucco candido ejset conserta ,sed quod aibusuccum cremonper-
simtlem traheret. Qa<z autem decontrarietate motuum vbtrudunt,leuissimasuntsunt qutdem duo himoius nu-
mero dissmcli & diuersi,sedJpecie non differunt,nec contrarijssunt: moueturchjlus ad heparjnouetur san^uis d
intessinajrahit vtraque parssamtliaremsuccumfeddiuersa funt obiecta,diuerss termini, a quo & in quem vnm
Tertiaopinio. idemqueterminus,per•quemsitmotus.Tertiaopin-o eorum esl; quipereasitem venas, &serrichjlumadhepar,
& reuehifanguinem ad intejhna sibipersuadentscd diitersis id contwgzretemporilus volunt,quta diuersa dssri-
butionis chjli&sanguinissunttempora, qtupartium tractum non impediunt. Pnmum enimsit chjlofis inven-
tricu\o,mox eiusdem persectio in inteftintsy in quorum ansraclib. dum moratur tenuiorchjli poriio,cremoriper-
similis.a venis mefenterij sughur^&ad hcpar tranJportatur,vbi sanguinusormam consequitur,fiatimquein ve-
nasrelegatur,&asingulispartibus trahitur.Itaque cum diuerfasint coclionis tempora, diuersa eruntetiam dis-
tributionis,mhilque impedietpereademvasaserri &chjlum&fanguincm diuerfistemporibus. Sicarteriave-
nosain diassole cordisaerem insimstrum ftnumdesert, eademquefumidos vaporespersjftolen expellit. Ouisuri
potest (aiunt)vtabiisdcmvillis,eodem tempore,indiuersa rapianturchjlus &sanguis? namsipotentiusjaie-
cursianguinemcum^jlosimuladsefeprolidetsimtesiinorumsacuU
Confutatio hu- guine trahent: si villorum aqualissit contentio, nulimsiet tractus. lUc eit de mesaraicarum ossicio & vsu quo-
iu5 opinionis. r^ndam Philosophia, quam bonus nunquam admittet medicus, quia nutritionis ver& & traclus nulla suntceru
& desinita tempora. Trahit totiespars, quoties exhausium sentit: poterunt ergo eodem tempore & i?itejima, &
iecur ejsesamelica: quareeodem tempore hoc chjlum, illasanguinem allicient. Non esicarumpartium dppetitm,
animalis,&cum rattone,vt h<zc obsequatur,illa inweret, trahitsua quamquepartem vo 'uptas, ntdlusque in ter-
Opinionostra. tiacoclionealendarumpartium ordoobseruatur. Superetf,vt nofir^m hacderesententiam aperiamus. Omnes
omncsmc^g mesenterij venas vnaeadem^coditioneseruitutisvti^ i.e.&chjlu in iecur tranjportare^vt & ex hoc in intessiu
vtrco^nditione sitnguinem resundere exisiimamus, interdumdiuersistemporibiu,interdumsimul& semelvrgentenecefitate,
seruitutis. neque ob id permisios&adulteratos fuccos inteftina ad iecur trahere volumus,quia diuerfarum partium trahtn-
tium diuerstsuntappetitus,diuerfa desideria :sicsanguinisportiones quatuor, vmca massa, & vuico vase conclu-
si.asingulispartibussincera trahuntur &secernuntur: pulmo tenuiorem, cerebrumsrigidiorem, ojsa crasiifii-
mumproletlantsanguinem. Quid? an nonpercriticas excretionessuccorumpermistorumsicretionem qmtidii
obseruamusl Lacemammisadvenassitperefluit,indequepcrvterum & vesiicamexpurgaturpurumfincemm-
que,cum tamensanguini permistumsuisse nemo insicietur: empjicorum, pleuriticorum & peripneumonicorum
pus,perperirrhoiam&diarrhoiamsapeexpurgatur,sanguinenulloadulteratum,cum tamenper arteriasaut
venas, vtlibro nono dijputabitur ,seratur; quiapellitur tanquam noxium a natura pus, retinetur autem san-
Naturse discre- guvs natur£ thefaurus. Suntsime naturtz difcretrhu vires maximat, quasmirarimagis dcbemus, qttamJperare,
tricis & excre- ^ easposiimusperuesiigandoajsequi. Quvsenim non obsiupescat, vrinam omnibus momentis, ex toto corporeper
sabiies. . eajdemvenarumvias arembus trahi ,per quassanguis ille contrario transituviparttum nutriendarumattra-
clusadipfaspermeat} Ouisnonmiretur,non modo inventriculo,sedinquauisparte,contrariOsintershumores,
non modoplacide vna eademque in parteftabulari ,sed contrariu interseoccurfibus, huc iUucque adsibi dicattt
quaquelocaire&redire? Sicergo inteftina sanguinemachjloseeernunt, quia solussinguisvtileeslpartium
alimentum; hepar quem iam excreuitsanguinem tanquam reltquias non trahit ,fed chjlum tantum, cuius fa-
miliaritategaudet & obleciatur. H*c Galeni esl sententia tertto desacukatibus naturalibus, & quarto de vsit
sartium.
nihil autem per eas ressuere ad inteftina, tum quia sanguine ea non aluntur,sedchyli tenuiore poruone• tum qu'14
reclaserutur omnesvena, hiantq3ad inteftina,nec eorum longitudinem permeant;oportebat autem,fi sanguinem
deducunt abhepate,expandiper alendaumpora.nohiareadprimi membri contactum: tum deniquequodmefit.
conucllitur. raicarum osculis valuuUfintappcsitaquafioftiola,qu<z chjli & sanguinisresiuxum adintefiinaprohibeant. Ve-
rum huius opinionu leuitas ex eo conuellitur,quodncc ventriculusjiec intefiina chjloaluntur,vt suo ioco demon-
strabitur,fedfanguineviparenchjmatisalterato,&quamuis hient venarum ofcula^excurrunt tamen per cnmes
saluul$invenis \ntestinorum tunicas. ValuuUveroilU,quarumprimus.authorsuit Colu;nbw,merasigmeniafiint mer&ntigt.
£suntCm "Ul* Quomodoenim,sinihilservenasininteftinassuit,prauihumpresinvacuationenaturali&artesaclaperime^
secunda opinio. j}ma expurgantur? Esl vacuatio h&c natura maxime consueta &samiliaris. Sunt lcca h&c Hippocrati 1 .Aphor.
&Galeno <ms*<pk?Qv&,conserentte
exiftimantiumper venas mesenterij & chjlum tranjportari ad hepar, & sanguinemrcuehiad intessina ,sed di-
Diuersa else va- mr^A^ vasafd'mrsi, his officiis dtcata.Nisienim(aiunt)discreta ejsentvasafanguinempurum imefiinaadsui
sa* nutritiomm non proleclarent,sed chjio adulteratum; hepar veronon chjlum \ssed snguinem traberet, itaper-
misiiejsent in vafissu.. ci, n.quepersicla vnquamfieret nutritlo. Ouin etiam ntfidisiinda isssmt vasa,duo tjjent
conuellimr. contrarij motussiuxuschjli, &ressuxus sangutnis, quodfane naturanonpatitv.r. Verum cum in anatomesoli
Nonsunt distin- aut0pjj.£sitadhibendassdes,quaarte venarum h<tc disiriminaobferuarint,non video. intuere, qudfo tu,quisquis
ducendi^san" es7etiam oculisplusquam Ijnccis mesaraicarum riuulos omnes, eorum insertionem, exortum,flrusturam^ cok-
guinis. nmjontentafimiltaomnino vbiqueobseruabis: quodsi ven& qu&dam vehendo solichjlo rjsintdicat&^ alusan-
guinideducendofiU&aliquado candida apparerent,autsaltem non ita colorat<s,,harum veroinsirtioessetdisshni*
lis. At quis vnquam yenas mesenterii cremore & lacleo succo consertas vtdit ? Lacleamsateor, & albam venam
appellarunt veteresportam,non ea ratione3qnodsucco candido ejset conserta ,sed quod aibusuccum cremonper-
simtlem traheret. Qa<z autem decontrarietate motuum vbtrudunt,leuissimasuntsunt qutdem duo himoius nu-
mero dissmcli & diuersi,sedJpecie non differunt,nec contrarijssunt: moueturchjlus ad heparjnouetur san^uis d
intessinajrahit vtraque parssamtliaremsuccumfeddiuersa funt obiecta,diuerss termini, a quo & in quem vnm
Tertiaopinio. idemqueterminus,per•quemsitmotus.Tertiaopin-o eorum esl; quipereasitem venas, &serrichjlumadhepar,
& reuehifanguinem ad intejhna sibipersuadentscd diitersis id contwgzretemporilus volunt,quta diuersa dssri-
butionis chjli&sanguinissunttempora, qtupartium tractum non impediunt. Pnmum enimsit chjlofis inven-
tricu\o,mox eiusdem persectio in inteftintsy in quorum ansraclib. dum moratur tenuiorchjli poriio,cremoriper-
similis.a venis mefenterij sughur^&ad hcpar tranJportatur,vbi sanguinusormam consequitur,fiatimquein ve-
nasrelegatur,&asingulispartibus trahitur.Itaque cum diuerfasint coclionis tempora, diuersa eruntetiam dis-
tributionis,mhilque impedietpereademvasaserri &chjlum&fanguincm diuerfistemporibus. Sicarteriave-
nosain diassole cordisaerem insimstrum ftnumdesert, eademquefumidos vaporespersjftolen expellit. Ouisuri
potest (aiunt)vtabiisdcmvillis,eodem tempore,indiuersa rapianturchjlus &sanguis? namsipotentiusjaie-
cursianguinemcum^jlosimuladsefeprolidetsimtesiinorumsacuU
Confutatio hu- guine trahent: si villorum aqualissit contentio, nulimsiet tractus. lUc eit de mesaraicarum ossicio & vsu quo-
iu5 opinionis. r^ndam Philosophia, quam bonus nunquam admittet medicus, quia nutritionis ver& & traclus nulla suntceru
& desinita tempora. Trahit totiespars, quoties exhausium sentit: poterunt ergo eodem tempore & i?itejima, &
iecur ejsesamelica: quareeodem tempore hoc chjlum, illasanguinem allicient. Non esicarumpartium dppetitm,
animalis,&cum rattone,vt h<zc obsequatur,illa inweret, trahitsua quamquepartem vo 'uptas, ntdlusque in ter-
Opinionostra. tiacoclionealendarumpartium ordoobseruatur. Superetf,vt nofir^m hacderesententiam aperiamus. Omnes
omncsmc^g mesenterij venas vnaeadem^coditioneseruitutisvti^ i.e.&chjlu in iecur tranjportare^vt & ex hoc in intessiu
vtrco^nditione sitnguinem resundere exisiimamus, interdumdiuersistemporibiu,interdumsimul& semelvrgentenecefitate,
seruitutis. neque ob id permisios&adulteratos fuccos inteftina ad iecur trahere volumus,quia diuerfarum partium trahtn-
tium diuerstsuntappetitus,diuerfa desideria :sicsanguinisportiones quatuor, vmca massa, & vuico vase conclu-
si.asingulispartibussincera trahuntur &secernuntur: pulmo tenuiorem, cerebrumsrigidiorem, ojsa crasiifii-
mumproletlantsanguinem. Quid? an nonpercriticas excretionessuccorumpermistorumsicretionem qmtidii
obseruamusl Lacemammisadvenassitperefluit,indequepcrvterum & vesiicamexpurgaturpurumfincemm-
que,cum tamensanguini permistumsuisse nemo insicietur: empjicorum, pleuriticorum & peripneumonicorum
pus,perperirrhoiam&diarrhoiamsapeexpurgatur,sanguinenulloadulteratum,cum tamenper arteriasaut
venas, vtlibro nono dijputabitur ,seratur; quiapellitur tanquam noxium a natura pus, retinetur autem san-
Naturse discre- guvs natur£ thefaurus. Suntsime naturtz difcretrhu vires maximat, quasmirarimagis dcbemus, qttamJperare,
tricis & excre- ^ easposiimusperuesiigandoajsequi. Quvsenim non obsiupescat, vrinam omnibus momentis, ex toto corporeper
sabiies. . eajdemvenarumvias arembus trahi ,per quassanguis ille contrario transituviparttum nutriendarumattra-
clusadipfaspermeat} Ouisnonmiretur,non modo inventriculo,sedinquauisparte,contrariOsintershumores,
non modoplacide vna eademque in parteftabulari ,sed contrariu interseoccurfibus, huc iUucque adsibi dicattt
quaquelocaire&redire? Sicergo inteftina sanguinemachjloseeernunt, quia solussinguisvtileeslpartium
alimentum; hepar quem iam excreuitsanguinem tanquam reltquias non trahit ,fed chjlum tantum, cuius fa-
miliaritategaudet & obleciatur. H*c Galeni esl sententia tertto desacukatibus naturalibus, & quarto de vsit
sartium.