18 TRACTATFS
parentibus haereditatc accipiunt: aliam accidentariam, quasab aliacausa accidcntaria orta
fuerit.
DE CAVSI5 MORBI ARTICVLARIS*
Cauf&Poda- Asserimus igitur causashuius morbiduas : dessuxionemhumorum, &imbecillitatem iunclur.t
gr& du&. rum, ut in nostra definitione annotavimus. Neutratamen narumpcrse estsufficiens adgene-
randum hunc morbum, sed oporret ututraeque concurrant. Videmus enim fere tumorcs
cedematosos iun&uris supervenire,quos tamen arthritidos nomine non insignimus, cum ibi
iun6turarumimbecillitasnullaanimadvertatur. Vicilsim postquam paroxismuspodagticus
prasterijt, & dolor subsedit, quanquam articulus sive jundtura manearimbecilhs,podagrata-
men adhucibiesse dici non potest. Neceisariumigiturest, uti, ceu diximus, dessuxus cumini-
becillitate concurrat, aliasnon creabiturhic morbus. Inhac sentenriaest Galenusaliquot
locis, inprimis autem libro decimode medicamenris topicis, ubiclarisilmisverbisscribit:
dolorem vunclurarumsieriper desiuxionem bumorum m disikaspartes*
Quidjit de- Vt autem has duas generales articularis morbi causas intelligamus redius, primum de de-
suxw. ssuxuhumorumagendumeritjUtintelleda huius natura&essentia deincepsadipsum mor-
6)u& conji- bum propius accedamus. Ejligitur Dessuxio (sive dessuxus ) motus huniorum exlocosuperioreinin-
deranda sintsenorem. Motus, inquam, localis , cumhumorab alio iocotransferatur inalium. Debemus
indefiuxu. autemin 0mni dessuxione, quatenus est motus localis, quinque considerare. I. id quod
movetur, i. idquodmovet. 3. Locum, siveterminumaquo. 4, Locumperquem,stvevi-
j am. 5. Terminumsivelocumadquem. Idquodmoveturin Articularimorbo,estomnege-
11 nushomoris,calidi,frigidi,sanguinei, cholerici,phlegmatici &cmelancholici. Idquodmo-
vet & incitat humorem ad ssuxionem, est principiuminterius humoris, vel etiam principium
aliquodexterius, quod aliunde quam abipso humore advenit. Principium interius appella-
mus ipsam formam & proprietatem humoris, quae motum illum causatur. Sicignisaseipso,
idestasuo principio interiore,quod estLevitas, sursumfertuncontra rerra, abeodem suo
principio interiori, quod est, grave esie, deorsum fertur, Cum igtturhumoripso a&uliqui-
dus sit, participans deiubiiantia aquae, &per consequens naturasuagravis, cadit nonnim-
quamproprio siio & naturali motu, petitque spontepartes inseriores. Hinc extra dubium
est, desi uxumornnem asuperiore loco fieriin inferiorem, ntinquam contraab inferiore in su-
periorem. Quod si aliquando accidat, ut humores adscendanr, & ad partessublimioressur-
sum ferantur, fitillud violento & accidentario motu, contraeorum naturam.
Trincipium Principium externum quod mouethumores inomne dessuxione duplexest,Expulsio&
motus exter- Attra&io: quicquidenimmoueturperaliud, autexpellituraurattrahitur. Saepefit3vthu-
nttm duplsx. mor aliquis expellatur adinferiores partes,ipsius membri viexpultrice, quae fortis est &vege-
ta, adeo, vt postquam irritatur vel humoris quanritate vel qualitate viciosa,vel deniq; iplius
substantiae corruptione, expcllat valide id quo oftendirur. Aliquando etiam expclliturku-
morper causam aliquam exteriorem, cuiusmodiest aerfrigidior,autvsusmedicamentoLura
repercutientium.
TAttraBio De Attra&ione sic cen{emus,artrahi humorem tribus modis,similitudine, calore, dolore.
triplex. Cumpartescorporisnostrinutriuntur,attrahunthumoremalimentosumpersimilitudinem,
1. sic partes frigidasfrigidum, calidae calidum, sanguineae 8c temperatar alimentum mediocre &
temperatum. Cumautem nonnunquam plusattrahant quam debentaut necesse est, fit vt
inde oriantur tumores»
Calor & Dolor itidem sunt causae arrra&ionis, non quidem per (e, quasi id fiat ob similitu-
dinem, ied per accidens. Nam calorrrahir humores, dum eosfacittenues &ssuidos,quiad
hunc modum attenuati & liquefa6ti,euadunt multo quam ante aptiores,vt deportari possipt
^ ipsa leuitate & liquiditate ad eas partes, quas jam calor alterauit. Dolor &c ipse per accidens
trahit. Naturaenim desiderio leniendipartesdolorecorreptas, mittit eosubsidiasua&co-
'pias auxiliares,nempe calorem naturalem &lpiritus, quipro subiecto &fundamento sibisu-
niuntsanguinem,eumqj mouent vnasecum,deducuntq; ad partes dolore afte&as.
Locusautemvndessuxioillaproceditestnon solumcerebrumautpartescapiris, sed&o-
Zocus a quo. mnes cseteras rotius corporis,dummodo imperiumaliquodinreliquashabeant, &ineditio-
ne loco colIocat32 sint respeclai earum,qua£ ssuxum recipere debent.
IV. Locusperquemsiue via,quam dessuenshumorperambulat,rursum estinduplicidirferen-
Locusper tia,autenim estordinarius aut extraordinarius. Via^ ordinarix suntvasa,venar, arteria',nerui,
quem. per qUas vsitata ratione dessuxus fiunt. Extraordinaria^ sunt Periostia,membrana-,ligamenta,
ossa,8c poriinsensibiles parrium.
V. Vltimumestlocus,in quoterminaturssuxio,estq; omnis parsinferior &debilis, velsuana-
Locusad tura & per se, vel peraccidens. Hdbes generarim & succinde naturam 8c essentiam defluxio-
%uem. num, cum explicatione quinque earum rerum, qus in considerationem veniunt: jam, ante-
<
parentibus haereditatc accipiunt: aliam accidentariam, quasab aliacausa accidcntaria orta
fuerit.
DE CAVSI5 MORBI ARTICVLARIS*
Cauf&Poda- Asserimus igitur causashuius morbiduas : dessuxionemhumorum, &imbecillitatem iunclur.t
gr& du&. rum, ut in nostra definitione annotavimus. Neutratamen narumpcrse estsufficiens adgene-
randum hunc morbum, sed oporret ututraeque concurrant. Videmus enim fere tumorcs
cedematosos iun&uris supervenire,quos tamen arthritidos nomine non insignimus, cum ibi
iun6turarumimbecillitasnullaanimadvertatur. Vicilsim postquam paroxismuspodagticus
prasterijt, & dolor subsedit, quanquam articulus sive jundtura manearimbecilhs,podagrata-
men adhucibiesse dici non potest. Neceisariumigiturest, uti, ceu diximus, dessuxus cumini-
becillitate concurrat, aliasnon creabiturhic morbus. Inhac sentenriaest Galenusaliquot
locis, inprimis autem libro decimode medicamenris topicis, ubiclarisilmisverbisscribit:
dolorem vunclurarumsieriper desiuxionem bumorum m disikaspartes*
Quidjit de- Vt autem has duas generales articularis morbi causas intelligamus redius, primum de de-
suxw. ssuxuhumorumagendumeritjUtintelleda huius natura&essentia deincepsadipsum mor-
6)u& conji- bum propius accedamus. Ejligitur Dessuxio (sive dessuxus ) motus huniorum exlocosuperioreinin-
deranda sintsenorem. Motus, inquam, localis , cumhumorab alio iocotransferatur inalium. Debemus
indefiuxu. autemin 0mni dessuxione, quatenus est motus localis, quinque considerare. I. id quod
movetur, i. idquodmovet. 3. Locum, siveterminumaquo. 4, Locumperquem,stvevi-
j am. 5. Terminumsivelocumadquem. Idquodmoveturin Articularimorbo,estomnege-
11 nushomoris,calidi,frigidi,sanguinei, cholerici,phlegmatici &cmelancholici. Idquodmo-
vet & incitat humorem ad ssuxionem, est principiuminterius humoris, vel etiam principium
aliquodexterius, quod aliunde quam abipso humore advenit. Principium interius appella-
mus ipsam formam & proprietatem humoris, quae motum illum causatur. Sicignisaseipso,
idestasuo principio interiore,quod estLevitas, sursumfertuncontra rerra, abeodem suo
principio interiori, quod est, grave esie, deorsum fertur, Cum igtturhumoripso a&uliqui-
dus sit, participans deiubiiantia aquae, &per consequens naturasuagravis, cadit nonnim-
quamproprio siio & naturali motu, petitque spontepartes inseriores. Hinc extra dubium
est, desi uxumornnem asuperiore loco fieriin inferiorem, ntinquam contraab inferiore in su-
periorem. Quod si aliquando accidat, ut humores adscendanr, & ad partessublimioressur-
sum ferantur, fitillud violento & accidentario motu, contraeorum naturam.
Trincipium Principium externum quod mouethumores inomne dessuxione duplexest,Expulsio&
motus exter- Attra&io: quicquidenimmoueturperaliud, autexpellituraurattrahitur. Saepefit3vthu-
nttm duplsx. mor aliquis expellatur adinferiores partes,ipsius membri viexpultrice, quae fortis est &vege-
ta, adeo, vt postquam irritatur vel humoris quanritate vel qualitate viciosa,vel deniq; iplius
substantiae corruptione, expcllat valide id quo oftendirur. Aliquando etiam expclliturku-
morper causam aliquam exteriorem, cuiusmodiest aerfrigidior,autvsusmedicamentoLura
repercutientium.
TAttraBio De Attra&ione sic cen{emus,artrahi humorem tribus modis,similitudine, calore, dolore.
triplex. Cumpartescorporisnostrinutriuntur,attrahunthumoremalimentosumpersimilitudinem,
1. sic partes frigidasfrigidum, calidae calidum, sanguineae 8c temperatar alimentum mediocre &
temperatum. Cumautem nonnunquam plusattrahant quam debentaut necesse est, fit vt
inde oriantur tumores»
Calor & Dolor itidem sunt causae arrra&ionis, non quidem per (e, quasi id fiat ob similitu-
dinem, ied per accidens. Nam calorrrahir humores, dum eosfacittenues &ssuidos,quiad
hunc modum attenuati & liquefa6ti,euadunt multo quam ante aptiores,vt deportari possipt
^ ipsa leuitate & liquiditate ad eas partes, quas jam calor alterauit. Dolor &c ipse per accidens
trahit. Naturaenim desiderio leniendipartesdolorecorreptas, mittit eosubsidiasua&co-
'pias auxiliares,nempe calorem naturalem &lpiritus, quipro subiecto &fundamento sibisu-
niuntsanguinem,eumqj mouent vnasecum,deducuntq; ad partes dolore afte&as.
Locusautemvndessuxioillaproceditestnon solumcerebrumautpartescapiris, sed&o-
Zocus a quo. mnes cseteras rotius corporis,dummodo imperiumaliquodinreliquashabeant, &ineditio-
ne loco colIocat32 sint respeclai earum,qua£ ssuxum recipere debent.
IV. Locusperquemsiue via,quam dessuenshumorperambulat,rursum estinduplicidirferen-
Locusper tia,autenim estordinarius aut extraordinarius. Via^ ordinarix suntvasa,venar, arteria',nerui,
quem. per qUas vsitata ratione dessuxus fiunt. Extraordinaria^ sunt Periostia,membrana-,ligamenta,
ossa,8c poriinsensibiles parrium.
V. Vltimumestlocus,in quoterminaturssuxio,estq; omnis parsinferior &debilis, velsuana-
Locusad tura & per se, vel peraccidens. Hdbes generarim & succinde naturam 8c essentiam defluxio-
%uem. num, cum explicatione quinque earum rerum, qus in considerationem veniunt: jam, ante-
<