DB MORBO ARTICVLARI, &c 19
quam porro pedem proferamus,causas huiulmodi ssuxionum exquirere iuuabit.
Suntautemhse,communiter loquendo duorum generum,externae velinternas. Externas cauf&slu-
vocamus eas,qua? aiiunde quam ex ipso corpore proueniunt, quas medicorum vulgus primi- xionum vel
tiuas &euidentes vocat,suntqj omnino quatuor, I. Constitutio aeris, quiaustralis est & ca- externt.m
lidus,cum applicatione remediorum calidorum,cuiusmodi sunt vn£tiones,fomentationes,&
idgenusalia,quaessuxiones causantur, liquefaciendo&attenuando humores. II. Frigida
&applicatio remediorum frigidorum &adstringentium, &haectalia excitant desluxiones,
stipando &exprimendo humores, haud secus, acli quis spongiam liquore aliquo ebriam ad-
ducbis digitis manuexprimat, III. Omne id quodsolutionem sacit continuis, &dolorem
excitatin aliqua parte corporis, causa esse potest externa fluxionis, movendo & agitando hu-
mores. IV. Omnis contusio dessuxui causam praebet, humores Violento modo expri-
mens.
Causaeinterioresdefluxionumrursumsuntduplices, Antecedentes & coniun&ae. Illadte- Velintern&t
rumduplices, Principales vel Instrumentarias. Prmcipales vocamuseas,quae necessariore-
quiruntur ad generationem desluxionis,suntque numero quinque. I. Abundantiahumo-
rum, 2.. acrimonia&malignaeorum qualitas. 3 robur partis mandantis. 4.imbecillitas partis
recipientis, ^.situseiusdem in humiliori loco. Et primum quidem abundantia humorum u
cum maligna aliqua qualitate principalis causa est dessuxionum, ut vel maior iusto humorum
quantitas, aut viciosa eorundem qualitas, Naturse sint molesta, quibus se exonerare cupiens,
humoresadaliaspartes ablegat. Excessiva haecigitur humorum quantitas& viciosaquali-
tas ortum trahuntusitato more ab partium praecipuarum intemperie, puta cerebri, ventricu-
li, epatis. Cerebrum enim si sstiusto calidius, attrahitadse instarcucurbitulae omnes vapores
corporis, qui ubi asrigore naturali cerebri & cranij crassitie condensati sunt,iterum resolvun-
tur & liquescuntin aquam valde propriamadexcitandas ssuxiones. Quod si idem cerebrum
nimis srigidum sit, ip(a suaimbecillitate generat multaexcrementaatque superfluitates, quas
postcainpartessubie&assivehumilioresablegat&praecipitat. Ventriculusfrigefactuscum 2i
partim generet, partim colligat multas cruditates,accedente epate supercalefacto, multosque
acdensossumos adcerebrumsursum mittente, suntcausxnimiae abundantias& acrimoniae
humorum, &perconsequens antecedentesssuxionum.
Vigor &roburpartis mandantis tertiacausiprincipalis est, de qua diximus, quamvis enim ^
in ea parte multi contineantur mali acviciosihumores,dessuxio tameninde non fit, nisi pars
ista sit fortis & robusta, sedhumores in ista collecti potius ipsius loci aegritudinem excidabunt
quam dessuxionem,
Quartacausaest Imbecillitas partissuscipientis. Haec enim nisisitdebilis, prossigabitab 4,
seie humores viciosos, urdessuxusin eamiucumbere non possit, ut GalenusaitCommenta-
rio superAphorismumvigesimumoctavum se£tionissextae. Quinta&vltimassuxionis caula 5.
estsitus inferiorloci recipientis. Cumenim omnisdessuxus fiatesuperiori loco in inferio-
rem,necesseest,utnonsolum pars recipiens sitdebilis, ied&ratione situs inferior. Et hxCauft ln-
quidem sunt omnes illascausa2principales& antecedentes unius cuiusque dessuxionis. lzmstru?nentales
ad Instrsmentarias deveniendum erit. Appellamus autem causas Instrumentales, quae ad ge-&essHx'ionHrn°
nerandamssuxionem necesTariae non sunt, led concurrunt, multumque faciunt ad eius gene-
rationem, quorum interventu dessuxionesfacilius fiuntatque expeditius,suntque numero
tres:Humorum tenuitas: viarum perquas materia illa transit amplitudo.-laxius siveraritas
partis suscipientis. Namprimo , humoribustenuibusexistentibus& subtilibus,facilius fit
dessuxus,cumhiaptioressintad diffluendum quamcrassispissiq-,: Amplitudoviarumseruit
multum huic rei, aperto ipsis itinere liberiore, ad diffundendum se quo velint: vt & laxitas
raritasq-, paruumadeosrecipiendos. Sicpulmones & glandes, cumsint partes molles & la-
xae, valde obnoxiae suntdessuxionibus. EthasquidemsuntcausaeantecedenteSjtam princi-
palesquaminstrumentariae vniuscuiusqj dessuxionis. Causa coniunclra est humor delapsas Caufacon-
& missus perillam fluxionis commotionem. Et ita habemus in vniuersum causas fluxionum mntt*>ssu-
tamexternas quaminternas -.restatporro, vtea qu£ediximussad causas MorbiArticularis ac- X10num*
commodemus propius.
Igiturin Aithritide,postquam constatillam ex dessuxioneoriri,quinque considerandave-Po-
niunt. 1. quodmouetur, i. quod mouet, 3. locus a quo oritur dessuxus, 4. Via pes^P^f
quamtransit. 5. locusin quemdecumbitfluxio. Idquodmoueturinmorboisto,estomne J^SI *
humorum genus , non solum phiegma aut serositas, vt jam ante ostendimus contra Ferne- u
lium, quanquamfateamur, humorem melancholicumrarius defluere in juncTturas ad gene- 2.
randum hunc morbum, quam humores caeteros. Lienosienim & melancholici raro admo-
dum obnoxii suntPodagrae, vt Auicenna ait. Id quod mouetinhocaffecl:u,simile estei quod Yerneliilli-
generatimmouet,vtanteexplicuimus. Quodadtresterminosattinet,aquo,perquem, &ad nio Patholog,
quem,controuersiaestinterMedicosantiquos&recentiorcs. Arbitratur Fernelius, humo- Ub.6.c*]>.\$,
r 5 rem
quam porro pedem proferamus,causas huiulmodi ssuxionum exquirere iuuabit.
Suntautemhse,communiter loquendo duorum generum,externae velinternas. Externas cauf&slu-
vocamus eas,qua? aiiunde quam ex ipso corpore proueniunt, quas medicorum vulgus primi- xionum vel
tiuas &euidentes vocat,suntqj omnino quatuor, I. Constitutio aeris, quiaustralis est & ca- externt.m
lidus,cum applicatione remediorum calidorum,cuiusmodi sunt vn£tiones,fomentationes,&
idgenusalia,quaessuxiones causantur, liquefaciendo&attenuando humores. II. Frigida
&applicatio remediorum frigidorum &adstringentium, &haectalia excitant desluxiones,
stipando &exprimendo humores, haud secus, acli quis spongiam liquore aliquo ebriam ad-
ducbis digitis manuexprimat, III. Omne id quodsolutionem sacit continuis, &dolorem
excitatin aliqua parte corporis, causa esse potest externa fluxionis, movendo & agitando hu-
mores. IV. Omnis contusio dessuxui causam praebet, humores Violento modo expri-
mens.
Causaeinterioresdefluxionumrursumsuntduplices, Antecedentes & coniun&ae. Illadte- Velintern&t
rumduplices, Principales vel Instrumentarias. Prmcipales vocamuseas,quae necessariore-
quiruntur ad generationem desluxionis,suntque numero quinque. I. Abundantiahumo-
rum, 2.. acrimonia&malignaeorum qualitas. 3 robur partis mandantis. 4.imbecillitas partis
recipientis, ^.situseiusdem in humiliori loco. Et primum quidem abundantia humorum u
cum maligna aliqua qualitate principalis causa est dessuxionum, ut vel maior iusto humorum
quantitas, aut viciosa eorundem qualitas, Naturse sint molesta, quibus se exonerare cupiens,
humoresadaliaspartes ablegat. Excessiva haecigitur humorum quantitas& viciosaquali-
tas ortum trahuntusitato more ab partium praecipuarum intemperie, puta cerebri, ventricu-
li, epatis. Cerebrum enim si sstiusto calidius, attrahitadse instarcucurbitulae omnes vapores
corporis, qui ubi asrigore naturali cerebri & cranij crassitie condensati sunt,iterum resolvun-
tur & liquescuntin aquam valde propriamadexcitandas ssuxiones. Quod si idem cerebrum
nimis srigidum sit, ip(a suaimbecillitate generat multaexcrementaatque superfluitates, quas
postcainpartessubie&assivehumilioresablegat&praecipitat. Ventriculusfrigefactuscum 2i
partim generet, partim colligat multas cruditates,accedente epate supercalefacto, multosque
acdensossumos adcerebrumsursum mittente, suntcausxnimiae abundantias& acrimoniae
humorum, &perconsequens antecedentesssuxionum.
Vigor &roburpartis mandantis tertiacausiprincipalis est, de qua diximus, quamvis enim ^
in ea parte multi contineantur mali acviciosihumores,dessuxio tameninde non fit, nisi pars
ista sit fortis & robusta, sedhumores in ista collecti potius ipsius loci aegritudinem excidabunt
quam dessuxionem,
Quartacausaest Imbecillitas partissuscipientis. Haec enim nisisitdebilis, prossigabitab 4,
seie humores viciosos, urdessuxusin eamiucumbere non possit, ut GalenusaitCommenta-
rio superAphorismumvigesimumoctavum se£tionissextae. Quinta&vltimassuxionis caula 5.
estsitus inferiorloci recipientis. Cumenim omnisdessuxus fiatesuperiori loco in inferio-
rem,necesseest,utnonsolum pars recipiens sitdebilis, ied&ratione situs inferior. Et hxCauft ln-
quidem sunt omnes illascausa2principales& antecedentes unius cuiusque dessuxionis. lzmstru?nentales
ad Instrsmentarias deveniendum erit. Appellamus autem causas Instrumentales, quae ad ge-&essHx'ionHrn°
nerandamssuxionem necesTariae non sunt, led concurrunt, multumque faciunt ad eius gene-
rationem, quorum interventu dessuxionesfacilius fiuntatque expeditius,suntque numero
tres:Humorum tenuitas: viarum perquas materia illa transit amplitudo.-laxius siveraritas
partis suscipientis. Namprimo , humoribustenuibusexistentibus& subtilibus,facilius fit
dessuxus,cumhiaptioressintad diffluendum quamcrassispissiq-,: Amplitudoviarumseruit
multum huic rei, aperto ipsis itinere liberiore, ad diffundendum se quo velint: vt & laxitas
raritasq-, paruumadeosrecipiendos. Sicpulmones & glandes, cumsint partes molles & la-
xae, valde obnoxiae suntdessuxionibus. EthasquidemsuntcausaeantecedenteSjtam princi-
palesquaminstrumentariae vniuscuiusqj dessuxionis. Causa coniunclra est humor delapsas Caufacon-
& missus perillam fluxionis commotionem. Et ita habemus in vniuersum causas fluxionum mntt*>ssu-
tamexternas quaminternas -.restatporro, vtea qu£ediximussad causas MorbiArticularis ac- X10num*
commodemus propius.
Igiturin Aithritide,postquam constatillam ex dessuxioneoriri,quinque considerandave-Po-
niunt. 1. quodmouetur, i. quod mouet, 3. locus a quo oritur dessuxus, 4. Via pes^P^f
quamtransit. 5. locusin quemdecumbitfluxio. Idquodmoueturinmorboisto,estomne J^SI *
humorum genus , non solum phiegma aut serositas, vt jam ante ostendimus contra Ferne- u
lium, quanquamfateamur, humorem melancholicumrarius defluere in juncTturas ad gene- 2.
randum hunc morbum, quam humores caeteros. Lienosienim & melancholici raro admo-
dum obnoxii suntPodagrae, vt Auicenna ait. Id quod mouetinhocaffecl:u,simile estei quod Yerneliilli-
generatimmouet,vtanteexplicuimus. Quodadtresterminosattinet,aquo,perquem, &ad nio Patholog,
quem,controuersiaestinterMedicosantiquos&recentiorcs. Arbitratur Fernelius, humo- Ub.6.c*]>.\$,
r 5 rem