DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.51540#0123
uam &
x
22
z Senecam.] In Pro/
uerbijs sub Utera q,
Io And,
a Nloyses.] Deuter.
xix.Io.And,
b Distinfta. ] Vide
quod no.ss. de iust.gr
iure.l.exhociure, Io.
Andr.
c Diftumeft.]Exo/
dixx.Io.Andr.
d Apostvlus. ] /. ad
Cormth.vj.Io.And.
beUda^uiuoc^turCo
tentio aftoris
^cipi^lddniU
terat impetrarunt tn
duo pofito quodam
themate de citatione
& multis caufarum
articuli de utroty tu-
re difrutant, reus cita
titf & affor. Itemli-
bellu, qui dicitur Par
5?m
^•©B*
Pe^«t
'WWii,
*■©!«
■«fofcsii
05»«««.
l^rtdo,^
^tdeuofa
w» compos
oauitabin^.
attsH&flrUin
ius utileopiii
cauitS^
^rinci^k !
y. Incipite E’
mcogruisw
ndamenimni
'Uoddetotoil i
t, licet noftn
noluit, cpffl
‘dno,quism
hm pluresli* |
isimbriu
i referiptum,
bitrwn,&ct
ne. Qwitt,
affiomdicu
uaprimotri ;
primi) dedi
ipit:Qu)nii
/ariM.Com
t mjbwnen*
opasetistrs
Aartintuctt
rpeffmuou
linationepi
■oris,®1®*
fcepisco[W
quod in i$
losRoUn^
>^gerW’
Wposuiilibd
:dtioiwnN '
^ccusttio^
utbicduton
latuorbuM
uod buipitt
.:^tnq0
rpofftw
uitau^i
^quodin--^
)d codeiis
wprofes
WseMfW
bddvM
$ c.xij.s merito ad uestr^ honorem reue
rentise,ut xcvj.dist. quaedam capitula
quae sunt ad uestri gloriosi odorem no
minis ubiq; diffusum in aeuum memo
riter retinendum : ut ex. de re iudica.
tadapostolicae. in supraseriptione t, &
ex.de uer.sig.inhis:& C. detesta.iube
mus. uers. sed ne aliqua. & de consecr.
dist.ij.semel.& s.uer. proxi. his uacare
disposui,ne qua lurisprudentiae parti-
cula nostro tempore maneat indiscus-
sa: ut C. de ue.iur. enuc. l.j.$. primum
nobis.&l.ij.$. hoc igitur. Imitatus sa-
pientissimum Ecclesiasten, qui quae fe
cerat inuestigans, composuit parabo-
las multas,quaesiuit uerba utilia,& seri
psitsermones redissimos, ac ueritate
plenos:utin eius li.c.xij.habetur,&fu
turis prospiciens:uts.de of. iu.in prin.
seriptis tradere,quod Spiritus san6ti
gratia ministrauit,quodq; experientia
praebuit, ac ledio docuit diuturna, de
prato dodrinae illoru ssores etiam ali-
quos colligendo. Nec mirum,cum de
eodem fonte gratie discipulus biberit 25 eundum + Senecam z,homines quie-
ebre Seneca, epstola gr magister.+ Nec aliud dodus tradere
poterit,quam quod a doctore luicepe
rit:utxxiiij.q.j. cum beatissimus.Ne-
mo enim debet uiam in^
dodorenon didicit:utxvj.q.j. si cleri-
catus.in fi.& C.de ali. pu. prae.l.ij.in fi.
imo oportet scientiam ab eo diseere
scripturarum,qui eam a maioribus se-
cundum ueritatem sibi tradita seruat,
utipse eam, quam red£ suseepit, pos-
sit asserere competenter:ut xxxvij.dis.
relatum. Quod autem ex eodem fon-
te,ut dixi,discipulus biberit, & magi-
ster,patens est,cum omnis scientia sit
iDeo.utxxxvij.dist.hinc etiam.&j.q.
ij.quam pio.& omnis lex. ut ff. de leg.
& tena.consu.l.iij.imd & ipse Christus
20 est scientiamt xxxviij.dist.si iusta. + Et
iura sunt diuinitus per ora principum
promulgata, ut xvj.q.iij. nemo, xxv.q.
j.uiolatores.Sc q.ij.igitur, viij .dist. quo
iure.l.dist.si quis diaconus.in prtnc.Sc
c.siille.infi.&lxxx.dist.illud.Sc C.de praescr.long.tempd.fi.
ibi,ideo enim,&:c.Quia Deus imperium ad hoc de coelo co-
stituif.utin Auth.de instrumeto.cau.& fi. prope prin. §. quia
21 igiturimperiutn.coJ.vj. + Verum licet utrunque idem fons
imbuat,non ob hoc sequitur, quod aequaliter quisq; sumat:
hinc eft,quod non omnium communis estgratia: ut depoe.
dist.iiij.c.sed non in pluribus.post §.eorum uerd. neq; a: qua
lis gloria,nec omnes ministrant aequaliter,nec aequali scien-
tia, uel prudentia omnes sunt praediti: sed in euangelizando
slius alio melius operatur: ideocp dici potest alius alio do-
stior,etiam in ipsa salutari dodrina: & haec leguntur de con-
iccr.dist.iiij.cum tantum.Et probantur viij.qj. licet ergo.&
Speculi pars 1,
Prooemium. y
ix.dist.quis neseiat. Bono enim meli* u Qgid.J Non ege
« inuenitur.ar. ff. si cer.pe.l. cum quid u.
quia nec omnes per omnia, sed certi
per certa meliores aut deterioresinue
niuntur: ut C.de ue.iu.enuc.l.j,$.cuq;
hoc.Pluit namq; Dominus superuna
ciuitatem,& non super alteram, & ean
dem ciuitatem ex parte compluit,&
ex parte aridam derelinquit: ut de poe.
dist.j.pluitx. Hinc etiam est quod legi
promulgata:utin Auth.col.vj. quibus
q mod.natu.fil.ef.leJn prin. q nunquam
perfectum in humanis inuentionibus
reperitur:ut C.de uet.iu.enu.l.ij.$.sed
r quia diuinas.iuxta illud Psal.r Imperfe
dum meum uiderunt oculi tui. ut de
consec.dist.iiij.si non sandificatur. Id-
circo,reuerende Pater,quemDeus in*
signe luminare,fulgore nempe rutilas
mirifico,supersu^ candelabrum eccle
siieuenustissimd collocauit, cum sitis
iuris lucerna radians,&auriga iustiti^
uus ordinarius , qui jg singularis, + & faciendi plures libros,
incipit, Quit decijio nuqus sit finis,ut legitur in libro Eccl.
causarum.cr trana-
tum inchoat, quid jit
causa,quidiudiciwm,
^c.Verbisautemu-
triujque luris utitur,
sed nomvnatim iura
dhquano allegat. In*
tegraliter quarto ijh
transeurri inquiren-
do,ji in sormis uel dii
terpoffem deautori-
bus comesuras hdbe
re: qui tamen ita lo-
quatur, quod nedum
ipsorum nomina,sed
nec proulncias tertij
ej quarti mihi licuit
conieftan: quiatame
inpersonam Greg.pa
p<e ponit sormas, u-
trosque eos tempore
Greg.x.scripsijsecos
apio,
c Inprin.JCbcor.put
* p * i.
Ixt .dicens: Multu ad/
bucrefat operis, nuci
tMttq;refabit,ne<cudi
nato poti mille secula
praeluditur occasio
aliquid adhuc adijci-
endi.Et Galen. fecun-
do de Virtutibus na-
turalibus, dicit, quod
impofibile eft eunde
incipere, cy sinire ali
quam artem. loan,
Andr,
r illud Psal.] cxxx/
viij. loan,And.
s Cap.xij,] quod eft
ult.infi.lo.And.
t Suprascriptione,]
Ub.^j.Io.And,
argumento, quia tex
eft st. de uerb, oblig
ubi autem non appa
ret.mprm.e^sacitd
confecr.dift v.no me -
dio cr iter.Io an. And.
x Diftn.s. pluit.] E
Amos iiij. ca.Io.Aud,
tur j. ad Corinth. xij. diuisiones gratiarum sunt. & J. + Alij
quidem datur per Spiritum sermo sapienti^alij sermo scien
tise, alij fides, alij gratiasanitatum,alij prophetia,alij distre-
tio sp i rituum, alij genera linguarum, alij interpretatio ser*
monum:ut facit j.q.j.teneamus. & quosdam dedit Aposto-
los, quosdam Prophetas, quosdam Euangelistas, quosdam
pastores & dodores:ut ex.de h^re.cum ex iniundo.in prin.
2J & c.sicut in uno. + San£ placitandi scientia perquam est ne-
cessaria. Nameflfaenata cupiditas ex humans conditionis
corruptione proueniens,pacis aemula,mater litium,& mate
riaiurgiorum,totnoua litigia generat, quot plura sunt nego
tia,quam uocabula:ut ex.in prommio Deere. & fF. de praese.
uer.natura.ex.deconsti.namconcupiscentiam.xlvij.dist.bo
norum.in Auth.col.j.ut iud.sine quoquo suf.£. cogitatio, uer
sus si.& natura prona est ad dissentiendu:ut de consecr.dist.
iiij.sicut in sacramentis.ex.de conces. praeben.quia in prin.
fF.ad Trebel.quia poterat.ixiij.dist. si fort£. &nouas depro-
perat edere formas. C.de ue.iur.enuc.l.q.$. sed quia diuinae.
24 + Hinc est,quod indiciorum ordo & placitandi usus in para
diso uidetur exordiumhabuisse. Nam Adam de inobedien-
tia a Domino redargutus,quasi adori exceptionem obij ci-
ens,relationem criminis in coiugem, imo in coniugis ado-
y rem conuertit, dicens Y: Mulier quam
mihi sociam dedisti,me decepit, &co- y Dicens.] Gen.iif
medi.de poen. dist.j. serpens. uidetur ta
men,qudd tunc homines iure naturali regebantur, secundu
quod omnia communia erant.xlvij*dist.sicut.&dist.j.ius na
turale.&xij.q.j.diledissimjs. Placitandi no erat usus.Na se-
£tissim£ uiuerent, si haec duo nomina,
Meum, & Tuum, de medio tolleren-
tur. & alibi dicit:Nostri essemus, si no-
stranonessent. Sed dic, quod & tunc
aliquid erat proprium.unde Adae,ubi supr^ didum est,In su
dore uultus tui uesceris pane tuo.ut hdist- in capite, a lege
quoq;ueteriordoiudiciarius coprobari uidetur. ait enim
26 + Moyses a: In ore duorum uel trium
4testium,&c.ij.q.iiij.^.j. ex.de testi. in
omni, tunc etenim rerum dominia e-
b rant distinda b.Vnde didum est c, No
cconcupisces rem proximi tui. In nouo
etiamTestamento placitandi compro
d batur usus.Vnde Apostolus d:Secu!a-
ria igituriudicia si habueritis, &c. xj.
q.j.sicut enim.$. ex his. Hinc est quod
super litibus dirimendis tam Aposto-
li,quam eorum successores, uarios ca-
nones ediderunt: utxvj.dist.c.ij.iij.&
iiij,8c xv.dist. sanda. Igitur Speculum iudiciale formabo, in
quo quidem iudices,aduocati,tabelliones, partes,testes,cae
ter^q; personae speculariualeant, qualiter in iudicijs ordi-
narijs & extraordinarijs,ciuilibus & criminalibus, ac in An-
gulis iudiciorum capitulis sua rit£ osficia moderentur.argu.
27xix.dist.enimuerd.Debet nanq; quisque solicitd + quidsuo
incumbat officio,speculari: ut xxj.distind.cleros.uersicuh
Episcopi enim Grsce. Quanquamnon sirinspeculores,
quzespeculatur,in illo tamen quemadmodum materiale spe
culum cuiulbbet formae sibi oppositae imaginariam profert
similitudinem siue instar:ut ar.de poen.distind.ij.si.enim in-
quit.circa medium.uer.si quis auditor.Sic profedb hoc spe-
culum formas uarias in iudicijs & extra necessarias recipiet,
& distinguet:quisquis ergo huiusmodi speculo caruerit, pri
uilegio speculationis carebit;ut xvj. q.vij. sed hoc diximus
a 3 prope
x
22
z Senecam.] In Pro/
uerbijs sub Utera q,
Io And,
a Nloyses.] Deuter.
xix.Io.And,
b Distinfta. ] Vide
quod no.ss. de iust.gr
iure.l.exhociure, Io.
Andr.
c Diftumeft.]Exo/
dixx.Io.Andr.
d Apostvlus. ] /. ad
Cormth.vj.Io.And.
beUda^uiuoc^turCo
tentio aftoris
^cipi^lddniU
terat impetrarunt tn
duo pofito quodam
themate de citatione
& multis caufarum
articuli de utroty tu-
re difrutant, reus cita
titf & affor. Itemli-
bellu, qui dicitur Par
5?m
^•©B*
Pe^«t
'WWii,
*■©!«
■«fofcsii
05»«««.
l^rtdo,^
^tdeuofa
w» compos
oauitabin^.
attsH&flrUin
ius utileopiii
cauitS^
^rinci^k !
y. Incipite E’
mcogruisw
ndamenimni
'Uoddetotoil i
t, licet noftn
noluit, cpffl
‘dno,quism
hm pluresli* |
isimbriu
i referiptum,
bitrwn,&ct
ne. Qwitt,
affiomdicu
uaprimotri ;
primi) dedi
ipit:Qu)nii
/ariM.Com
t mjbwnen*
opasetistrs
Aartintuctt
rpeffmuou
linationepi
■oris,®1®*
fcepisco[W
quod in i$
losRoUn^
>^gerW’
Wposuiilibd
:dtioiwnN '
^ccusttio^
utbicduton
latuorbuM
uod buipitt
.:^tnq0
rpofftw
uitau^i
^quodin--^
)d codeiis
wprofes
WseMfW
bddvM
$ c.xij.s merito ad uestr^ honorem reue
rentise,ut xcvj.dist. quaedam capitula
quae sunt ad uestri gloriosi odorem no
minis ubiq; diffusum in aeuum memo
riter retinendum : ut ex. de re iudica.
tadapostolicae. in supraseriptione t, &
ex.de uer.sig.inhis:& C. detesta.iube
mus. uers. sed ne aliqua. & de consecr.
dist.ij.semel.& s.uer. proxi. his uacare
disposui,ne qua lurisprudentiae parti-
cula nostro tempore maneat indiscus-
sa: ut C. de ue.iur. enuc. l.j.$. primum
nobis.&l.ij.$. hoc igitur. Imitatus sa-
pientissimum Ecclesiasten, qui quae fe
cerat inuestigans, composuit parabo-
las multas,quaesiuit uerba utilia,& seri
psitsermones redissimos, ac ueritate
plenos:utin eius li.c.xij.habetur,&fu
turis prospiciens:uts.de of. iu.in prin.
seriptis tradere,quod Spiritus san6ti
gratia ministrauit,quodq; experientia
praebuit, ac ledio docuit diuturna, de
prato dodrinae illoru ssores etiam ali-
quos colligendo. Nec mirum,cum de
eodem fonte gratie discipulus biberit 25 eundum + Senecam z,homines quie-
ebre Seneca, epstola gr magister.+ Nec aliud dodus tradere
poterit,quam quod a doctore luicepe
rit:utxxiiij.q.j. cum beatissimus.Ne-
mo enim debet uiam in^
dodorenon didicit:utxvj.q.j. si cleri-
catus.in fi.& C.de ali. pu. prae.l.ij.in fi.
imo oportet scientiam ab eo diseere
scripturarum,qui eam a maioribus se-
cundum ueritatem sibi tradita seruat,
utipse eam, quam red£ suseepit, pos-
sit asserere competenter:ut xxxvij.dis.
relatum. Quod autem ex eodem fon-
te,ut dixi,discipulus biberit, & magi-
ster,patens est,cum omnis scientia sit
iDeo.utxxxvij.dist.hinc etiam.&j.q.
ij.quam pio.& omnis lex. ut ff. de leg.
& tena.consu.l.iij.imd & ipse Christus
20 est scientiamt xxxviij.dist.si iusta. + Et
iura sunt diuinitus per ora principum
promulgata, ut xvj.q.iij. nemo, xxv.q.
j.uiolatores.Sc q.ij.igitur, viij .dist. quo
iure.l.dist.si quis diaconus.in prtnc.Sc
c.siille.infi.&lxxx.dist.illud.Sc C.de praescr.long.tempd.fi.
ibi,ideo enim,&:c.Quia Deus imperium ad hoc de coelo co-
stituif.utin Auth.de instrumeto.cau.& fi. prope prin. §. quia
21 igiturimperiutn.coJ.vj. + Verum licet utrunque idem fons
imbuat,non ob hoc sequitur, quod aequaliter quisq; sumat:
hinc eft,quod non omnium communis estgratia: ut depoe.
dist.iiij.c.sed non in pluribus.post §.eorum uerd. neq; a: qua
lis gloria,nec omnes ministrant aequaliter,nec aequali scien-
tia, uel prudentia omnes sunt praediti: sed in euangelizando
slius alio melius operatur: ideocp dici potest alius alio do-
stior,etiam in ipsa salutari dodrina: & haec leguntur de con-
iccr.dist.iiij.cum tantum.Et probantur viij.qj. licet ergo.&
Speculi pars 1,
Prooemium. y
ix.dist.quis neseiat. Bono enim meli* u Qgid.J Non ege
« inuenitur.ar. ff. si cer.pe.l. cum quid u.
quia nec omnes per omnia, sed certi
per certa meliores aut deterioresinue
niuntur: ut C.de ue.iu.enuc.l.j,$.cuq;
hoc.Pluit namq; Dominus superuna
ciuitatem,& non super alteram, & ean
dem ciuitatem ex parte compluit,&
ex parte aridam derelinquit: ut de poe.
dist.j.pluitx. Hinc etiam est quod legi
promulgata:utin Auth.col.vj. quibus
q mod.natu.fil.ef.leJn prin. q nunquam
perfectum in humanis inuentionibus
reperitur:ut C.de uet.iu.enu.l.ij.$.sed
r quia diuinas.iuxta illud Psal.r Imperfe
dum meum uiderunt oculi tui. ut de
consec.dist.iiij.si non sandificatur. Id-
circo,reuerende Pater,quemDeus in*
signe luminare,fulgore nempe rutilas
mirifico,supersu^ candelabrum eccle
siieuenustissimd collocauit, cum sitis
iuris lucerna radians,&auriga iustiti^
uus ordinarius , qui jg singularis, + & faciendi plures libros,
incipit, Quit decijio nuqus sit finis,ut legitur in libro Eccl.
causarum.cr trana-
tum inchoat, quid jit
causa,quidiudiciwm,
^c.Verbisautemu-
triujque luris utitur,
sed nomvnatim iura
dhquano allegat. In*
tegraliter quarto ijh
transeurri inquiren-
do,ji in sormis uel dii
terpoffem deautori-
bus comesuras hdbe
re: qui tamen ita lo-
quatur, quod nedum
ipsorum nomina,sed
nec proulncias tertij
ej quarti mihi licuit
conieftan: quiatame
inpersonam Greg.pa
p<e ponit sormas, u-
trosque eos tempore
Greg.x.scripsijsecos
apio,
c Inprin.JCbcor.put
* p * i.
Ixt .dicens: Multu ad/
bucrefat operis, nuci
tMttq;refabit,ne<cudi
nato poti mille secula
praeluditur occasio
aliquid adhuc adijci-
endi.Et Galen. fecun-
do de Virtutibus na-
turalibus, dicit, quod
impofibile eft eunde
incipere, cy sinire ali
quam artem. loan,
Andr,
r illud Psal.] cxxx/
viij. loan,And.
s Cap.xij,] quod eft
ult.infi.lo.And.
t Suprascriptione,]
Ub.^j.Io.And,
argumento, quia tex
eft st. de uerb, oblig
ubi autem non appa
ret.mprm.e^sacitd
confecr.dift v.no me -
dio cr iter.Io an. And.
x Diftn.s. pluit.] E
Amos iiij. ca.Io.Aud,
tur j. ad Corinth. xij. diuisiones gratiarum sunt. & J. + Alij
quidem datur per Spiritum sermo sapienti^alij sermo scien
tise, alij fides, alij gratiasanitatum,alij prophetia,alij distre-
tio sp i rituum, alij genera linguarum, alij interpretatio ser*
monum:ut facit j.q.j.teneamus. & quosdam dedit Aposto-
los, quosdam Prophetas, quosdam Euangelistas, quosdam
pastores & dodores:ut ex.de h^re.cum ex iniundo.in prin.
2J & c.sicut in uno. + San£ placitandi scientia perquam est ne-
cessaria. Nameflfaenata cupiditas ex humans conditionis
corruptione proueniens,pacis aemula,mater litium,& mate
riaiurgiorum,totnoua litigia generat, quot plura sunt nego
tia,quam uocabula:ut ex.in prommio Deere. & fF. de praese.
uer.natura.ex.deconsti.namconcupiscentiam.xlvij.dist.bo
norum.in Auth.col.j.ut iud.sine quoquo suf.£. cogitatio, uer
sus si.& natura prona est ad dissentiendu:ut de consecr.dist.
iiij.sicut in sacramentis.ex.de conces. praeben.quia in prin.
fF.ad Trebel.quia poterat.ixiij.dist. si fort£. &nouas depro-
perat edere formas. C.de ue.iur.enuc.l.q.$. sed quia diuinae.
24 + Hinc est,quod indiciorum ordo & placitandi usus in para
diso uidetur exordiumhabuisse. Nam Adam de inobedien-
tia a Domino redargutus,quasi adori exceptionem obij ci-
ens,relationem criminis in coiugem, imo in coniugis ado-
y rem conuertit, dicens Y: Mulier quam
mihi sociam dedisti,me decepit, &co- y Dicens.] Gen.iif
medi.de poen. dist.j. serpens. uidetur ta
men,qudd tunc homines iure naturali regebantur, secundu
quod omnia communia erant.xlvij*dist.sicut.&dist.j.ius na
turale.&xij.q.j.diledissimjs. Placitandi no erat usus.Na se-
£tissim£ uiuerent, si haec duo nomina,
Meum, & Tuum, de medio tolleren-
tur. & alibi dicit:Nostri essemus, si no-
stranonessent. Sed dic, quod & tunc
aliquid erat proprium.unde Adae,ubi supr^ didum est,In su
dore uultus tui uesceris pane tuo.ut hdist- in capite, a lege
quoq;ueteriordoiudiciarius coprobari uidetur. ait enim
26 + Moyses a: In ore duorum uel trium
4testium,&c.ij.q.iiij.^.j. ex.de testi. in
omni, tunc etenim rerum dominia e-
b rant distinda b.Vnde didum est c, No
cconcupisces rem proximi tui. In nouo
etiamTestamento placitandi compro
d batur usus.Vnde Apostolus d:Secu!a-
ria igituriudicia si habueritis, &c. xj.
q.j.sicut enim.$. ex his. Hinc est quod
super litibus dirimendis tam Aposto-
li,quam eorum successores, uarios ca-
nones ediderunt: utxvj.dist.c.ij.iij.&
iiij,8c xv.dist. sanda. Igitur Speculum iudiciale formabo, in
quo quidem iudices,aduocati,tabelliones, partes,testes,cae
ter^q; personae speculariualeant, qualiter in iudicijs ordi-
narijs & extraordinarijs,ciuilibus & criminalibus, ac in An-
gulis iudiciorum capitulis sua rit£ osficia moderentur.argu.
27xix.dist.enimuerd.Debet nanq; quisque solicitd + quidsuo
incumbat officio,speculari: ut xxj.distind.cleros.uersicuh
Episcopi enim Grsce. Quanquamnon sirinspeculores,
quzespeculatur,in illo tamen quemadmodum materiale spe
culum cuiulbbet formae sibi oppositae imaginariam profert
similitudinem siue instar:ut ar.de poen.distind.ij.si.enim in-
quit.circa medium.uer.si quis auditor.Sic profedb hoc spe-
culum formas uarias in iudicijs & extra necessarias recipiet,
& distinguet:quisquis ergo huiusmodi speculo caruerit, pri
uilegio speculationis carebit;ut xvj. q.vij. sed hoc diximus
a 3 prope