DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.51540#0445
odorari non potest. Hic ergo utile est
H auje non est (afsiciens,nisi una, ut di-
d
e
f
-^«.utautemnoc.^leq.KS.S.j.uerUc.i
Jis,»e' J»1 «pMnonreddit.tQuidergo.sxquis petitfundumrer
I. Asfe"ni« 41ti0M-8{«stis,quiiurauit fuperrotacausadicereue
« Speculi pursi.
•• WAukU&.CHJUUb 'A JJ,
icat per scriptro ttiampraesumptiones: nam attestationes,quse non ualent,
quandoque ratificantur per exprefium consenium,& etiam
coha.cleri.&u pcrtacitum.argum.iiij.qusestion.iij.cap.si testes.§.si cjuis te
quod aufert ius habenti:quo casu ad
c ligabitur.] Vide c r£stitutionem obligabiturc. Extensi
| stodscripstde proba. erg° ^cri^at: nec dicat, talis dixit
«qwo, ultr4 mediam. cautum’Vlso TU3e circa examinato-
W-iHe etiam. J-r——r
re',dc>
en!"K
4eMi'8rife
lmelMwi4,
:cuiuscun(p]sl|;i
^snullas<(,
amsitunedicdi,
uerbutnuiderisi
i^lifcr.TopJ
^CFohllg
uodnonproiiH
‘ne.
e Plerunque.]R.ofre,
Bene.ubi trdftat de coti
fessbria, plene prosequi
turm iscolu/m. & \o*
an. de Bu. ubi trasiat
dereiuend.i/nsin. dices
te/ks3qui deponunt ali'
quem esje dommwn rei
mobilis, quid emit a*
per triennium cotinus
possedit,uel immobilis:
quia emit, et per decent
uel uigmti annos coni t*
nuepossedittuideri sid*
[bs,quia deponut,quod
impetibile est eos sci-
re, Aut enim de ciu&
li,aut de naturali pos*
sesiione loquuntur :ci*
uilis consiftit 'vn animo.
C.de acquir. possmemo
ambigit, qui animus p
tejle [ciri, uel uideri no
potuit. Tessis aut depo»
nere debet de eo,quod
scit.C. eo.ti. I. testiu. ergo
reprobadu eius disiuji
deponit de naturali: il-
lud idem,qa imposiibile
e/lillu cottnnue decent
uel xx.annis.pedib.inse
dtje posjefiioni rei inia
mobilis, uel cotinub te*
nuijsep trienniu re mo
bile animo possidedi.tte
ex parte teslis imposii*
bile est eu cotinue id ui>
diffez et sic no diuertisse
dloco,nec dormiurjje.
Ad utrty etia possesiio
ne diftu eoru referri no
SsSss^...
q s io ouddcstasperauellenis, quia eam tetigi seupalpa-
cat’c ui.argum.xxj. quaest. iiij.cap.j.in fin.
■^Luc.vj. b ibi:Palpate&uideteb,&c.Deodo-
ratu etiam testis deponit. Vndesi
quserat.an aliqua res odorifera, uel
fcEtidasit:hicnon potest reddi causa
di <fti, ni si una, scilicet de odoratu, ut
dicat, Scio, quia odoratus fui eam.
xxiij.quuest.iiij.Nabuchodonosor.in
princip. ex. de sacra undion.ca.uni*
co.^.ad exhibendum. Potesttamen
iudex ad circumstantias procedere,
& quserere.an alise res essient uicinse,
ex quibus malus uel bonus odorpos
set exalare: & an tempore, quo odo-
ratus fuitspecies, esset ingurgitatus
uino, uel cibo usque ad crapulam: ut
sic potius ex seipso, quam ex specie-
20 bus foetor euaporaret. t Nam ex ni-
mia ingurgitatione olet os. ff. de se
UJbWW”- 1 -
milia,hoc casu,& praecedentibus quaerere* Nam non om-
nia...—
aken attribuendum: ut lxxxix.distincfisinguia.exira.de hae
re.
modispotestad ueritatem & falfitatem
Per s‘cut Primus'ut suP-"J-
rem considerandasunt: (equitur ui-
dere,qu£ circa personas testium siant
attendenda. Et quidem attenden-
dum est, an sit inimicus, uel mulier, uel minor, uel infamis,
&(icdealijs.quseprosequere,ut s. §. j.Non enim debet ali-
quid dicere odio,uel amicitia,uel timore,uel prece,uel pre-
cio:uts.§.sequitur.&$.j.uersic.item quod amore.Circa eo-
rumdifta,etiam cosiderandum est, an aptam causamsui di-
cfireddanv.uts.uer.ut autem hoc.&seq.& s.§.j.uersic.item
-J ~ •’ ~ ‘ ireiuen
qui lurauit" super tota caufa dicere uerita*
'Nonuidetuqtj
ii prae.§.testcs.&l
,cdp.
i titulo.Ldifctli
l.&x.tus.argmii
i
qusst.ij.c.reta|
Tunt.extrfdew
•.distinftio.iiisc| , - . r .
dicem examinM minuireslumut ex partium pactione,itautli alterutra par-
>allorem:utdi® l'umopponat attestationes non ualere : quia non siunt in
hociudicioproduftse:talem exceptionem tollet replicatio
v n conliM; Pa^>argn.ex.detestibus ueniens.ij.& ffide re iudic. si con-
Dixiterrt uenerh-ff.commun.diui.iudicem.ff.deno.ope.num.l.j.§.&
dat W P0^°Peris.8csequent. Et hac ratione considerata,dicunt
kr.Gd .ro, 1 quidam,quod is,cui commissia est testium examinatio, po-
psrt.qww/i j testeamalij delegare,si partes expressi^ consentiant:ut t.eti-
rdM«wW,ngi^cOdem. ^qualiterautem.uersic.hoc autem.t Fidelis e-
demV ; tiam & cautus debet e(sie,ut fideliter in (criptis ueritatem re
prout[(npit>^ digi faciat,siicut proferetur a teste,nihil mutando,uel detra-
j bendo:& diligenter uulgare in Latinum interpretetur: nec
te/kS‘M^(j dicattestem dixi(sie,credo:ubi dixit,sicio.uel econtra: siupri
tyuersic.iteinquoddeposuit.Sc s.eodem.§.siequitur.prope
phn. Taliter enim poterit didtum testis in (criptis redigere,
uratur
et red^""1
v°dest >
DeTeste. 327
tem,dicat sic,sicio quod £. est dominus rei petitae: nunquid
est siufficiens tale testimonium <Respondeo,non: imo reus
absioluetur,nisi adtor aliud probet:quia talis testis non red-
dit testimonium de fafto, sed de iu-
re,quodeinon licetd:necnecessariu d Licet.'] Deiuremtel
est, cum ius certum & limitatum sit. ligent dixi s.$. nuncui
241 Alius enim est testis iuris&aduo- dendum.itt prin.
catus: 8c alius testis fafti, ut testis de
quo hic loquimur. Debet ergo testis interrogari qualiter
sicit g? aiftor sit dominus, &c ex qua causa habuit dominium.
ex.de fide instru.ca.cum loannes.Et si resipondeat, quod ex
causa emptionis,uel alterius cotradlus, interrogetur quo
emit:quia nec omnes uederepossunt.xij.q. ij. alienationes.
Interrogetur etia de quantitate precij, & an res fuerit tradi-
ta,quia tine rei traditione non acquiritur dominium.Instit*
de rerum diui.^.per traditionem.& ^ uenditae.C. de pallis.
1.traditionibus. Et an hoc uidit, & priesens fuit. e£. de con-
suet.cap. ij. & s. §. j. uersic. item quod non paribus. Et an in
totum,uel pro parte,8c pro quota parte emerit: & de multis
alijs,quas occurrere po(siunt:utsupra$.proxi.uersi.in quin-
to. t Item non bene dicitur,Vidi ipsum dominum ede:
utff.de interrog. adio. quiaplerun-
que e.Veruntamensitestis dicit,Vi- i
di quod talis gessitse pro domino ta
lis rei tanto tempore, mtelligit quod
susficiat ad proeseriptionem : bene
probat utile dominium, etiamsi non
reddat causam, quia ab eo non quae-
ritur.argum.C.depraescript.xxx. an
norum.si quis emptionis. Attendat
etiam iudex an testis dicat ueritatem
de his,quse quinque sensibus corpo-
ris percipi possunt,ut supri dixi. Vn-
de non quaerat: ut quidam faciunt,
an P.sit dominus talis rei, & an sit ira
eundus,uel ebriosus: ad hoc enim &
similia non tenetur respondere.
Nam secundum papam & dominum
meum, nullo sensu corporis{appre-
hendi potest, quod P. sit dominus a-
licuiusrei, uel quod sit iracundus,
uel ebriosus: sicd oculo mentis tan-
tum, scilicet ratione: ut extra, de sa-
cra unftione.cap. unico. §. quiaue-
rd.&uersic.inuerticehoc apprehen
di potest. Ipsa etenim ratio ex his
quie mediantibus corporis sensi-
bus apprehendit, benepotest ipsum
P. ebriosum, uel iracundum, uel do
minum iudicareripse tamen non ad-
ducitur in iudiccm , sed in testem,
non iuris , sed facti, ergo non assir-
mat partes aduocati : utiam supr^di
xi. Quod si fecerit, non prxiudicat
eius dictum , neque ualer,nisi ultra
procedat, ut uidelicet susficientem
causam sui testimonij reddat,sic di-
cens : Scio P. dominum talis panni:
quia uidi & praesens fui, quando ipse
emit lanam , de qua fecit pannum.
Hoc enim casu probat dominum,
non ratione prima: partis di$i sui,in
qua dicit eum dominum,quod uide-
re non potuit, sed iudicare tantum,
utdi&um est: imo ratione tantum
pot,qa naturalis duilis simnl no pot esse cotinua, (ppter naturale,
ut est di^u.et sacit ss.de seruitu.Lscruitutcs.iiij. Ex quib.cocluditur p
tales tesses,nec direftu dommiu p usucapione,nec utile p prrfcriptioa
ne efe probatu:cu no cadat inteMil cotmua possisiio.Ad hac cauiU
latione re/ponde p id qd'no.J.de proba,$.sad si.uer.fed queritur qud
liter, Adde quomodo p tesks probetur pcjfefao, Ale.co.lj.et cx.lib.L
F Carporis^SolOiUt^atimsubdiL
B 2 secundae
quodtestis depo/
^deuis^debetdepo
vredeuisu corporeo
& non mentali:
dtre rationem exin/se
siioneintentiM,cr^
fl)ecfilatiud.Bald.inl.p
nebu^bite^a.
dden. Item adde, quod
testis interrogatus qua
re(dat^dicat,quia
nidi: eius didum non
probat.BaldMl.ffde
bis)queintesl.dtlen.in
^.col.inprin,
- 00
diLedist.l.quiclauum.§.is cui.Vuleestigitur talia i & his si-
milia, hoc cafu,& praecedentibus quierere* Nam non om-
nia membra idem habent officium: nec unius ofsicium est
cum ex iniunfto. Et laborabit iudex quibuseunque
,„_dispoteftad ueritatem & falsitatem inuestigandam : ut
linosurdus J. supraeodem.$.proxi.uers.item de tempore.duntamencon
1 gruasint, 8cpertinentia, &qu?e possintnegocio adaptari,
extrude test.ad hoc. ali ds incipit, praffentium. lib.vj.Si ta-
men omittatur,non minus ualet didtum testis: ut supra uer
jj sicul.deuisu. t Debetergoiudexseuexaminatoressedi-
ligens,utuerbatestisattendat, &eius qualitatem : ut infra,
uersi.uiso.&sequent.&uultum:utsupraeodem ^.uersicul.
considerare.&locum,&tempus,causas, personas,&circu-
ftantias,&alia.qu2edicut s.§.jpxim. dixi. Attendere debet
quandoque ratificantur per exprefium conienium,& etiam
stibus. licet ahud sit insubstantiahbus in litis contestatio-
ne,&simili: extra.de lir.contest.cap.unico. Attestationes e-
H auje non est (afsiciens,nisi una, ut di-
d
e
f
-^«.utautemnoc.^leq.KS.S.j.uerUc.i
Jis,»e' J»1 «pMnonreddit.tQuidergo.sxquis petitfundumrer
I. Asfe"ni« 41ti0M-8{«stis,quiiurauit fuperrotacausadicereue
« Speculi pursi.
•• WAukU&.CHJUUb 'A JJ,
icat per scriptro ttiampraesumptiones: nam attestationes,quse non ualent,
quandoque ratificantur per exprefium consenium,& etiam
coha.cleri.&u pcrtacitum.argum.iiij.qusestion.iij.cap.si testes.§.si cjuis te
quod aufert ius habenti:quo casu ad
c ligabitur.] Vide c r£stitutionem obligabiturc. Extensi
| stodscripstde proba. erg° ^cri^at: nec dicat, talis dixit
«qwo, ultr4 mediam. cautum’Vlso TU3e circa examinato-
W-iHe etiam. J-r——r
re',dc>
en!"K
4eMi'8rife
lmelMwi4,
:cuiuscun(p]sl|;i
^snullas<(,
amsitunedicdi,
uerbutnuiderisi
i^lifcr.TopJ
^CFohllg
uodnonproiiH
‘ne.
e Plerunque.]R.ofre,
Bene.ubi trdftat de coti
fessbria, plene prosequi
turm iscolu/m. & \o*
an. de Bu. ubi trasiat
dereiuend.i/nsin. dices
te/ks3qui deponunt ali'
quem esje dommwn rei
mobilis, quid emit a*
per triennium cotinus
possedit,uel immobilis:
quia emit, et per decent
uel uigmti annos coni t*
nuepossedittuideri sid*
[bs,quia deponut,quod
impetibile est eos sci-
re, Aut enim de ciu&
li,aut de naturali pos*
sesiione loquuntur :ci*
uilis consiftit 'vn animo.
C.de acquir. possmemo
ambigit, qui animus p
tejle [ciri, uel uideri no
potuit. Tessis aut depo»
nere debet de eo,quod
scit.C. eo.ti. I. testiu. ergo
reprobadu eius disiuji
deponit de naturali: il-
lud idem,qa imposiibile
e/lillu cottnnue decent
uel xx.annis.pedib.inse
dtje posjefiioni rei inia
mobilis, uel cotinub te*
nuijsep trienniu re mo
bile animo possidedi.tte
ex parte teslis imposii*
bile est eu cotinue id ui>
diffez et sic no diuertisse
dloco,nec dormiurjje.
Ad utrty etia possesiio
ne diftu eoru referri no
SsSss^...
q s io ouddcstasperauellenis, quia eam tetigi seupalpa-
cat’c ui.argum.xxj. quaest. iiij.cap.j.in fin.
■^Luc.vj. b ibi:Palpate&uideteb,&c.Deodo-
ratu etiam testis deponit. Vndesi
quserat.an aliqua res odorifera, uel
fcEtidasit:hicnon potest reddi causa
di <fti, ni si una, scilicet de odoratu, ut
dicat, Scio, quia odoratus fui eam.
xxiij.quuest.iiij.Nabuchodonosor.in
princip. ex. de sacra undion.ca.uni*
co.^.ad exhibendum. Potesttamen
iudex ad circumstantias procedere,
& quserere.an alise res essient uicinse,
ex quibus malus uel bonus odorpos
set exalare: & an tempore, quo odo-
ratus fuitspecies, esset ingurgitatus
uino, uel cibo usque ad crapulam: ut
sic potius ex seipso, quam ex specie-
20 bus foetor euaporaret. t Nam ex ni-
mia ingurgitatione olet os. ff. de se
UJbWW”- 1 -
milia,hoc casu,& praecedentibus quaerere* Nam non om-
nia...—
aken attribuendum: ut lxxxix.distincfisinguia.exira.de hae
re.
modispotestad ueritatem & falfitatem
Per s‘cut Primus'ut suP-"J-
rem considerandasunt: (equitur ui-
dere,qu£ circa personas testium siant
attendenda. Et quidem attenden-
dum est, an sit inimicus, uel mulier, uel minor, uel infamis,
&(icdealijs.quseprosequere,ut s. §. j.Non enim debet ali-
quid dicere odio,uel amicitia,uel timore,uel prece,uel pre-
cio:uts.§.sequitur.&$.j.uersic.item quod amore.Circa eo-
rumdifta,etiam cosiderandum est, an aptam causamsui di-
cfireddanv.uts.uer.ut autem hoc.&seq.& s.§.j.uersic.item
-J ~ •’ ~ ‘ ireiuen
qui lurauit" super tota caufa dicere uerita*
'Nonuidetuqtj
ii prae.§.testcs.&l
,cdp.
i titulo.Ldifctli
l.&x.tus.argmii
i
qusst.ij.c.reta|
Tunt.extrfdew
•.distinftio.iiisc| , - . r .
dicem examinM minuireslumut ex partium pactione,itautli alterutra par-
>allorem:utdi® l'umopponat attestationes non ualere : quia non siunt in
hociudicioproduftse:talem exceptionem tollet replicatio
v n conliM; Pa^>argn.ex.detestibus ueniens.ij.& ffide re iudic. si con-
Dixiterrt uenerh-ff.commun.diui.iudicem.ff.deno.ope.num.l.j.§.&
dat W P0^°Peris.8csequent. Et hac ratione considerata,dicunt
kr.Gd .ro, 1 quidam,quod is,cui commissia est testium examinatio, po-
psrt.qww/i j testeamalij delegare,si partes expressi^ consentiant:ut t.eti-
rdM«wW,ngi^cOdem. ^qualiterautem.uersic.hoc autem.t Fidelis e-
demV ; tiam & cautus debet e(sie,ut fideliter in (criptis ueritatem re
prout[(npit>^ digi faciat,siicut proferetur a teste,nihil mutando,uel detra-
j bendo:& diligenter uulgare in Latinum interpretetur: nec
te/kS‘M^(j dicattestem dixi(sie,credo:ubi dixit,sicio.uel econtra: siupri
tyuersic.iteinquoddeposuit.Sc s.eodem.§.siequitur.prope
phn. Taliter enim poterit didtum testis in (criptis redigere,
uratur
et red^""1
v°dest >
DeTeste. 327
tem,dicat sic,sicio quod £. est dominus rei petitae: nunquid
est siufficiens tale testimonium <Respondeo,non: imo reus
absioluetur,nisi adtor aliud probet:quia talis testis non red-
dit testimonium de fafto, sed de iu-
re,quodeinon licetd:necnecessariu d Licet.'] Deiuremtel
est, cum ius certum & limitatum sit. ligent dixi s.$. nuncui
241 Alius enim est testis iuris&aduo- dendum.itt prin.
catus: 8c alius testis fafti, ut testis de
quo hic loquimur. Debet ergo testis interrogari qualiter
sicit g? aiftor sit dominus, &c ex qua causa habuit dominium.
ex.de fide instru.ca.cum loannes.Et si resipondeat, quod ex
causa emptionis,uel alterius cotradlus, interrogetur quo
emit:quia nec omnes uederepossunt.xij.q. ij. alienationes.
Interrogetur etia de quantitate precij, & an res fuerit tradi-
ta,quia tine rei traditione non acquiritur dominium.Instit*
de rerum diui.^.per traditionem.& ^ uenditae.C. de pallis.
1.traditionibus. Et an hoc uidit, & priesens fuit. e£. de con-
suet.cap. ij. & s. §. j. uersic. item quod non paribus. Et an in
totum,uel pro parte,8c pro quota parte emerit: & de multis
alijs,quas occurrere po(siunt:utsupra$.proxi.uersi.in quin-
to. t Item non bene dicitur,Vidi ipsum dominum ede:
utff.de interrog. adio. quiaplerun-
que e.Veruntamensitestis dicit,Vi- i
di quod talis gessitse pro domino ta
lis rei tanto tempore, mtelligit quod
susficiat ad proeseriptionem : bene
probat utile dominium, etiamsi non
reddat causam, quia ab eo non quae-
ritur.argum.C.depraescript.xxx. an
norum.si quis emptionis. Attendat
etiam iudex an testis dicat ueritatem
de his,quse quinque sensibus corpo-
ris percipi possunt,ut supri dixi. Vn-
de non quaerat: ut quidam faciunt,
an P.sit dominus talis rei, & an sit ira
eundus,uel ebriosus: ad hoc enim &
similia non tenetur respondere.
Nam secundum papam & dominum
meum, nullo sensu corporis{appre-
hendi potest, quod P. sit dominus a-
licuiusrei, uel quod sit iracundus,
uel ebriosus: sicd oculo mentis tan-
tum, scilicet ratione: ut extra, de sa-
cra unftione.cap. unico. §. quiaue-
rd.&uersic.inuerticehoc apprehen
di potest. Ipsa etenim ratio ex his
quie mediantibus corporis sensi-
bus apprehendit, benepotest ipsum
P. ebriosum, uel iracundum, uel do
minum iudicareripse tamen non ad-
ducitur in iudiccm , sed in testem,
non iuris , sed facti, ergo non assir-
mat partes aduocati : utiam supr^di
xi. Quod si fecerit, non prxiudicat
eius dictum , neque ualer,nisi ultra
procedat, ut uidelicet susficientem
causam sui testimonij reddat,sic di-
cens : Scio P. dominum talis panni:
quia uidi & praesens fui, quando ipse
emit lanam , de qua fecit pannum.
Hoc enim casu probat dominum,
non ratione prima: partis di$i sui,in
qua dicit eum dominum,quod uide-
re non potuit, sed iudicare tantum,
utdi&um est: imo ratione tantum
pot,qa naturalis duilis simnl no pot esse cotinua, (ppter naturale,
ut est di^u.et sacit ss.de seruitu.Lscruitutcs.iiij. Ex quib.cocluditur p
tales tesses,nec direftu dommiu p usucapione,nec utile p prrfcriptioa
ne efe probatu:cu no cadat inteMil cotmua possisiio.Ad hac cauiU
latione re/ponde p id qd'no.J.de proba,$.sad si.uer.fed queritur qud
liter, Adde quomodo p tesks probetur pcjfefao, Ale.co.lj.et cx.lib.L
F Carporis^SolOiUt^atimsubdiL
B 2 secundae
quodtestis depo/
^deuis^debetdepo
vredeuisu corporeo
& non mentali:
dtre rationem exin/se
siioneintentiM,cr^
fl)ecfilatiud.Bald.inl.p
nebu^bite^a.
dden. Item adde, quod
testis interrogatus qua
re(dat^dicat,quia
nidi: eius didum non
probat.BaldMl.ffde
bis)queintesl.dtlen.in
^.col.inprin,
- 00
diLedist.l.quiclauum.§.is cui.Vuleestigitur talia i & his si-
milia, hoc cafu,& praecedentibus quierere* Nam non om-
nia membra idem habent officium: nec unius ofsicium est
cum ex iniunfto. Et laborabit iudex quibuseunque
,„_dispoteftad ueritatem & falsitatem inuestigandam : ut
linosurdus J. supraeodem.$.proxi.uers.item de tempore.duntamencon
1 gruasint, 8cpertinentia, &qu?e possintnegocio adaptari,
extrude test.ad hoc. ali ds incipit, praffentium. lib.vj.Si ta-
men omittatur,non minus ualet didtum testis: ut supra uer
jj sicul.deuisu. t Debetergoiudexseuexaminatoressedi-
ligens,utuerbatestisattendat, &eius qualitatem : ut infra,
uersi.uiso.&sequent.&uultum:utsupraeodem ^.uersicul.
considerare.&locum,&tempus,causas, personas,&circu-
ftantias,&alia.qu2edicut s.§.jpxim. dixi. Attendere debet
quandoque ratificantur per exprefium conienium,& etiam
stibus. licet ahud sit insubstantiahbus in litis contestatio-
ne,&simili: extra.de lir.contest.cap.unico. Attestationes e-