DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.51541#0348
stisreinisiic
WjM>co
lligationilssi & folu-
tionibitf*. Rub.
ICTVRVS autorde
solutionibus , per quas
omnes obligatioes tol-
luntur, ut Inst. quibus
mod. tol. oblig. merito
gul.iuris,l
' inodumdd
quod non >
fo.fM.j>
Ad secit
'wtiisiionei
tiegweratJ
txcty.Q.uij
jebitipena
tionem,uidt
iw pignoris ,quodipse
primus habebat,
solutu/m. inueni Ho«
mobon.Crem.idetite*
nuisje: er probat per
textum ipsius legis, qui
dicit, quod secundi,
uel medij creditoris
causa melior tit effa
ssa i si primus ab eo
aduocare posset sut
prius non est dare, quod essiet melior. Dicit ergo, quod si falu*
tum eft pignus, cum creditorconsientit rem uendi, donari, uelin
dotem dari, ut in ditialeg.Lucius. sic etiam, quando confentitpu
gnorari, solutu/m sit, quo ad omnem conditionem. Nec obshtl.
iubemus.C. ddVeUe. ubi/seciale est in muliere, utsicut ubimterce*
denti consiilitur per Velleiatiu/m, sic& renuntianti considitur,sed
non in totum , fed in hoc, ut renuntiatio confiensiusvr obligatio re*
stringantur ad eas per/bnas, res & contractus, pro quibus fida
siunt prxditia, ut aperte ibi dicit tex. Di/siutauit etiam Bertolucius
dePratis qiiystionem,quy incipit, sittutwn siiit. si pershtutimci*
ues artiantur dd desicribendabond immobilia qyycredita,er absol*
uit si&tutwm debitorem, cuius debitum non suerit a creditore de*
scriptu/m: si A. creditor B. habebat obligationem, per quain sibi e*
rant etiam eius nomina obligata: ipfieuerb B» erat creditor, & cre*
ditum non descripsit, propter quod C. absblutus eft ab ipfo: qu£ri*
tur, an etiam, quo ad illum A. inteUigatur dbsolutus? Ad negati*
uam inducuntur regula, non debet alteri, in sin. & non debet ali*
quis, libro sexto, cr quod poenae resringuntur dd suosautores, G
de poenis, scimus. facit js. de doli excep.apud Celsiu/m. §. de auto»
ris. nec etinbuum principali siubldto dccefsioriivm remanere, de quo
not. 'm regula, dccejsiorium. libro sexto, & aliquid tenere^ quo adu*
nam ,cynon quo ad alium, C. communia de manu. Lprima,de fendt.
emancipatum, insin. adidetftss.de sidtius. l. Vranius. ad feti. ubi fa
tium creditoris atiionem aUj competentem non tollit, & debitor
contrahendo, ut non facit deteriorem conditionem creditoris, C. de
pig.l. debitorem, ita nec delinquendo , uel omittendo : qu£ paris
fiunt, sf. de indic, omnem. cyhoc tenuit rationibus proditiis. Vi*
des autem, quod tunc expedit de hoc querere, quando immobilis
& mobilia illius B. non sussiciunt ad creditum illius A. Sednunquid
pro rebus obligatis debitori suo poteft quis agere hypothecaria ? V*
bert.siiperl.si C. deremis.pig. tenet, quod non: adeg.js.deleg.ifil>
sieruos autem, insin. primo refyon. ubi dicitur, quod creditor legati»
do bona siua, uel sieruos siuos, non uidetur legdjsie pignordtos: erP*
cus in debitore, ut ibi: nomen Uerb, uel id, quod habetur in pigno*
re, generaliter cr sfrecialitcr obligari poteft, C. quae res pig. oblig.
possi.l.nomen. Monet ergo aduocatos, q, sibi caueant m sirmandisli»
bellis, ne dicant, res debitorissibi per hypothecariam obligatas, sed
agant refyetiuiuris sibi generaliter &fyecialiter obligati a debito»
rc suo: ex quo res alias petunt per hypothecariam, cum agunt per*
famuli: uidesiupra de pignor. uersic.sed pone, R. Propofito congruit
quastio Thonue de Piperata mnouata per Manisium, deuenditore
domus decepto ultra dimidiam iufti pretij: cui agenti cy uincenti em*
ptor domum restituit: quaerebat, an duret obligatio, , quam emptor
inierim fecerat de illa domo? Et tenuit utique, quod durat: ratio-
quia domus empta & tradita suit'm dominio emptoris, si uenduor
erat dominus,C.de pati.traditionibus. sfde acquir.rerum domJdfa*
ditio, uel fi non erat dominus, parabatur caufa ufucapiendi,
terim Publiciana, ff. de dam. in feti. I. pra/toris. dePubhcian. • «/y
ditpreetor. Valuit ergo obligatio, ss. de pignor. cr qufnonaiim. -
quod dicitur.crl.si ab eo. item bene facit s de £dd.edic,bouem.§- P
gnus. cr quibus modis pignus,uel hypsol. fi debitor. Item
flitutio siiit alienatio, quae cum siua causa tranfiuit,ffde contra -e r
l. alienatio, facit ss.de reg.iur.l. nemo plus. Item ciim emptor e
tur^tiione persionali ad alterum duorwmergo alieiutre no p
wTitiocetu
quo pergens
emam: pro
Utsieddeuic
perditai:Titi<
cuntur,noni
solut£pecun
dati^iurat.
procuratoris
(.quamuis.^
■ petitorio.Prc
rissistionefa
ditin£timeni
stidllud.casiu.
tisrquis do:
s-deregulisii
rio.Lconfilio.
Wualettraty
[o!uendum:qu
io. Quashoi
uuocato,^ d
pergl.uer.si
mtori,quib
sindentissibi i
& pecunia pes
mu periculo
Nitorem aUe
kbitio,nt’ciui
?ro procurate
P^niimmorM
I ^(st>ssdeuei
, M fide recepit (
^tenetur ult:
debitori
Ifi^liberstiuj
' ^etl,r'u^il0
s‘tor^itn
rdetcr^to:
348
thati de Bononia^ itat no.M dlpenul.per Bart. Eorma mstrumen*
ti confieruationis indemnitatis, in $. sequitur. G. An ille,qui promit*
tit aliquem iudicio sifii,teneatur dd poenam, uel interejse ,si non efifa*
bifatiwm praeceptum derepr^esientando reivm,fed ipst reo sit, uide su*
pra de dolo contu.§. sequitur 9 an iUe.Bald. An in siddussore,uel
quafi, iudicij, uel con*
tratius, requiratur cau p.
sia, quare debeatur ,ui* 0
de Gul. siupra de dolo
CT contu. §. in siddusi-
sore. Bald.dd materiam
huius rub. uide siupra
in prine, huius operis
tit. si fi petitur. Et
qualiter in coniuntiis
personis sussitit side*
iussbr, etiam si non pofiideat immobilia: secus m aliis amicis,uidesu*
pra de accus.§. fed quid fi shtutum.insi. uersi.sed exigitur. Quod si*
deiubens pro clerico conuenidtur coram iudice secularsiuide fiupra dt
comp.iud.§.j.uer. laiciis fideiubens. Quod eodem libello posiit con
ueniri reus cr fideiusjbr,fiupra de lit, contest.Q.isipro materia uide s.
de appel.§. quidam.
< A v t o r hic fecit rubricam unam sicilicet de duabus: in tribus
enim legum uolwminibus, sicilicet Digestorum, Codicis cy Infiitutio*
nwn, iftae rubricae siunt diuifie. Item m ipsio libro iisi Injlitutionum in
generali tit.de obligationibus, sit multiplex persbnarum diuisio, qua*
rum prosiecutio partem occupat libri quarti. Nos uerb habemus
de pignoribus rubricam, cr de solutionibus, cr obligationibus, siub
quo nomine non habemus qu<estionem loan de Deo, contra quam
sigit creditor habens bonaTitij obligata, si illefatio tefhmento eyy
filia 'mstituta, fiat conuerfus ecclesiae secularis, uide de priuileg. per
exceptionem, not. siuperuerb. conuersi. libro sexto. Antiquam
quaeftionem Pilei xlv.hic propono de illo, qui mutuauit uerisimiliter
consumpturo, puta in alea, uel taxillorum ludo, sed ille meliori con
filioususin utilem causamexpendit:quaerebat, an repetere posiit? .
Videtur, quodsic:facitreguld,locupletari.in vj.cumconcord. Sol*
uatergofatiuslocupletior,sf deneg. gesi.sipupillus. &detribu.L
iij. Item contratius re reconciliantur, uel conualescunt, ut C. de nup.
Crsicontra, ff sicert.pet.l.rogassi, insin.^l.sequcn. desideius.si
quis pro eo. cy satis e fi non ejseconsumptum, licet uoluritds asfue*
rit,ss de ujuris, si quis uxori. §. si quis de.&§.neque, cyffrerum
stmo.Lpenul. Refert,quod his motiuis Bald.indulgeret creditori: ipse
distlnguit, an expressa suerit causa mutui ad ludum, ut tunc nona*
gat: an non, cgy tunc agat:<*y sic exprefsa no cent, ss. dc pac.fi unus.
§. illud, eyy cogitatio non reportat poenam,ss de poenis,cogitationis.
Sed continuetur huic,quod quaerit Alb.Gal. in l.folent. §. ssf.de aleat.
de tdli, qui mutuauit in ludo perditionis:fed debitor poflea ex interual
to promisit, uel de soluendo praeceptum iudicis ssonte recepit: quod
non teneatur, uidetur, quod promisiio,uel praeceptum fatia suerit de
eo, quod lex prohibet, C. de relig. crsiuntp.fun. alearum ludus.ergo
flipuldtio non tenet, ss. de uerborum obligat. I. generaliter, maxime
ciim solutum repeti posiit, eodem lib.l.sin. Contrarium ei placet:quia
sublataest prima caufaturpitudinis: ergo ualet, decond. obturp.
cau. I. penult. C. quod metus causa, l. secunda. Est alia qufsiio Pilei
xv. talis: A.bonafede pdsiidens rem alienam, pignorauit eam B. suo
cseditori: a quo C.uerus dominus uendicauit rem, cy succubuit: de*
mumA. contraB. egitpignoratitid, cyreftituta eft sibires: item C*
agit contra A. qui A. per exceptionem rei iudicate cum B. suo credi*
tore fe tueri quaerit, an pofiit ? quod non posiit,uidetur: quiaregula,
res inter alios dtia,uel iudicata, cro. omnes casus comprehendit, qui
non 'mueniuntur excepti,de quibus ifk non eti,allegC.de don.l.data.
inducit l.sidte.§.sin. de excep. rei iud. ubi exceptio reiiudicatee non
redit addutorem. itemss.de bonisautor.iud.posiid.ciim unus inq.de
illo, quife obligauit fe obligaturum ad dandum mihi decem: tenet
Alber. Gat. extra opus per l.ob eam. sf depratsicrip. uerb. quod sine
alia obligatione mihi ad iUa tenetur, ut euitetur circuitus, sf de cond.
tndeb.l.dominus teftdmento.ubi concor. insin.ult. gl. cy cle.de re*
serip. auditor. Item ciim debitor rem mihi obligatam fine meo con*
sensu obligauit secundo, eyy demum de meo confenfu obligauit cui*
dam tertio: glo.in l. Paulus refyondit. qu<e alias est §sub l.Lucius.sf
Specui.lib.IIII.Partic.IIL
quib.mo
tertu^.Jcdnon, ^frpp
propterquoduidebaturnMs dicimtotmn, &qUOtli
prstriisit depign. & fideius. qusad
tranatum pertinent obligationum.
Inde igitur na&a occasione ipsum
tranatum obligationum plenius &
legaliter prosequentes, de multipli-
ci obligationum genere subhefte-
mus. In hoc igitur titulo priiis in-
strumetaformabimus: secundouc-
rd libellos concipiemus.
WjM>co
lligationilssi & folu-
tionibitf*. Rub.
ICTVRVS autorde
solutionibus , per quas
omnes obligatioes tol-
luntur, ut Inst. quibus
mod. tol. oblig. merito
gul.iuris,l
' inodumdd
quod non >
fo.fM.j>
Ad secit
'wtiisiionei
tiegweratJ
txcty.Q.uij
jebitipena
tionem,uidt
iw pignoris ,quodipse
primus habebat,
solutu/m. inueni Ho«
mobon.Crem.idetite*
nuisje: er probat per
textum ipsius legis, qui
dicit, quod secundi,
uel medij creditoris
causa melior tit effa
ssa i si primus ab eo
aduocare posset sut
prius non est dare, quod essiet melior. Dicit ergo, quod si falu*
tum eft pignus, cum creditorconsientit rem uendi, donari, uelin
dotem dari, ut in ditialeg.Lucius. sic etiam, quando confentitpu
gnorari, solutu/m sit, quo ad omnem conditionem. Nec obshtl.
iubemus.C. ddVeUe. ubi/seciale est in muliere, utsicut ubimterce*
denti consiilitur per Velleiatiu/m, sic& renuntianti considitur,sed
non in totum , fed in hoc, ut renuntiatio confiensiusvr obligatio re*
stringantur ad eas per/bnas, res & contractus, pro quibus fida
siunt prxditia, ut aperte ibi dicit tex. Di/siutauit etiam Bertolucius
dePratis qiiystionem,quy incipit, sittutwn siiit. si pershtutimci*
ues artiantur dd desicribendabond immobilia qyycredita,er absol*
uit si&tutwm debitorem, cuius debitum non suerit a creditore de*
scriptu/m: si A. creditor B. habebat obligationem, per quain sibi e*
rant etiam eius nomina obligata: ipfieuerb B» erat creditor, & cre*
ditum non descripsit, propter quod C. absblutus eft ab ipfo: qu£ri*
tur, an etiam, quo ad illum A. inteUigatur dbsolutus? Ad negati*
uam inducuntur regula, non debet alteri, in sin. & non debet ali*
quis, libro sexto, cr quod poenae resringuntur dd suosautores, G
de poenis, scimus. facit js. de doli excep.apud Celsiu/m. §. de auto»
ris. nec etinbuum principali siubldto dccefsioriivm remanere, de quo
not. 'm regula, dccejsiorium. libro sexto, & aliquid tenere^ quo adu*
nam ,cynon quo ad alium, C. communia de manu. Lprima,de fendt.
emancipatum, insin. adidetftss.de sidtius. l. Vranius. ad feti. ubi fa
tium creditoris atiionem aUj competentem non tollit, & debitor
contrahendo, ut non facit deteriorem conditionem creditoris, C. de
pig.l. debitorem, ita nec delinquendo , uel omittendo : qu£ paris
fiunt, sf. de indic, omnem. cyhoc tenuit rationibus proditiis. Vi*
des autem, quod tunc expedit de hoc querere, quando immobilis
& mobilia illius B. non sussiciunt ad creditum illius A. Sednunquid
pro rebus obligatis debitori suo poteft quis agere hypothecaria ? V*
bert.siiperl.si C. deremis.pig. tenet, quod non: adeg.js.deleg.ifil>
sieruos autem, insin. primo refyon. ubi dicitur, quod creditor legati»
do bona siua, uel sieruos siuos, non uidetur legdjsie pignordtos: erP*
cus in debitore, ut ibi: nomen Uerb, uel id, quod habetur in pigno*
re, generaliter cr sfrecialitcr obligari poteft, C. quae res pig. oblig.
possi.l.nomen. Monet ergo aduocatos, q, sibi caueant m sirmandisli»
bellis, ne dicant, res debitorissibi per hypothecariam obligatas, sed
agant refyetiuiuris sibi generaliter &fyecialiter obligati a debito»
rc suo: ex quo res alias petunt per hypothecariam, cum agunt per*
famuli: uidesiupra de pignor. uersic.sed pone, R. Propofito congruit
quastio Thonue de Piperata mnouata per Manisium, deuenditore
domus decepto ultra dimidiam iufti pretij: cui agenti cy uincenti em*
ptor domum restituit: quaerebat, an duret obligatio, , quam emptor
inierim fecerat de illa domo? Et tenuit utique, quod durat: ratio-
quia domus empta & tradita suit'm dominio emptoris, si uenduor
erat dominus,C.de pati.traditionibus. sfde acquir.rerum domJdfa*
ditio, uel fi non erat dominus, parabatur caufa ufucapiendi,
terim Publiciana, ff. de dam. in feti. I. pra/toris. dePubhcian. • «/y
ditpreetor. Valuit ergo obligatio, ss. de pignor. cr qufnonaiim. -
quod dicitur.crl.si ab eo. item bene facit s de £dd.edic,bouem.§- P
gnus. cr quibus modis pignus,uel hypsol. fi debitor. Item
flitutio siiit alienatio, quae cum siua causa tranfiuit,ffde contra -e r
l. alienatio, facit ss.de reg.iur.l. nemo plus. Item ciim emptor e
tur^tiione persionali ad alterum duorwmergo alieiutre no p
wTitiocetu
quo pergens
emam: pro
Utsieddeuic
perditai:Titi<
cuntur,noni
solut£pecun
dati^iurat.
procuratoris
(.quamuis.^
■ petitorio.Prc
rissistionefa
ditin£timeni
stidllud.casiu.
tisrquis do:
s-deregulisii
rio.Lconfilio.
Wualettraty
[o!uendum:qu
io. Quashoi
uuocato,^ d
pergl.uer.si
mtori,quib
sindentissibi i
& pecunia pes
mu periculo
Nitorem aUe
kbitio,nt’ciui
?ro procurate
P^niimmorM
I ^(st>ssdeuei
, M fide recepit (
^tenetur ult:
debitori
Ifi^liberstiuj
' ^etl,r'u^il0
s‘tor^itn
rdetcr^to:
348
thati de Bononia^ itat no.M dlpenul.per Bart. Eorma mstrumen*
ti confieruationis indemnitatis, in $. sequitur. G. An ille,qui promit*
tit aliquem iudicio sifii,teneatur dd poenam, uel interejse ,si non efifa*
bifatiwm praeceptum derepr^esientando reivm,fed ipst reo sit, uide su*
pra de dolo contu.§. sequitur 9 an iUe.Bald. An in siddussore,uel
quafi, iudicij, uel con*
tratius, requiratur cau p.
sia, quare debeatur ,ui* 0
de Gul. siupra de dolo
CT contu. §. in siddusi-
sore. Bald.dd materiam
huius rub. uide siupra
in prine, huius operis
tit. si fi petitur. Et
qualiter in coniuntiis
personis sussitit side*
iussbr, etiam si non pofiideat immobilia: secus m aliis amicis,uidesu*
pra de accus.§. fed quid fi shtutum.insi. uersi.sed exigitur. Quod si*
deiubens pro clerico conuenidtur coram iudice secularsiuide fiupra dt
comp.iud.§.j.uer. laiciis fideiubens. Quod eodem libello posiit con
ueniri reus cr fideiusjbr,fiupra de lit, contest.Q.isipro materia uide s.
de appel.§. quidam.
< A v t o r hic fecit rubricam unam sicilicet de duabus: in tribus
enim legum uolwminibus, sicilicet Digestorum, Codicis cy Infiitutio*
nwn, iftae rubricae siunt diuifie. Item m ipsio libro iisi Injlitutionum in
generali tit.de obligationibus, sit multiplex persbnarum diuisio, qua*
rum prosiecutio partem occupat libri quarti. Nos uerb habemus
de pignoribus rubricam, cr de solutionibus, cr obligationibus, siub
quo nomine non habemus qu<estionem loan de Deo, contra quam
sigit creditor habens bonaTitij obligata, si illefatio tefhmento eyy
filia 'mstituta, fiat conuerfus ecclesiae secularis, uide de priuileg. per
exceptionem, not. siuperuerb. conuersi. libro sexto. Antiquam
quaeftionem Pilei xlv.hic propono de illo, qui mutuauit uerisimiliter
consumpturo, puta in alea, uel taxillorum ludo, sed ille meliori con
filioususin utilem causamexpendit:quaerebat, an repetere posiit? .
Videtur, quodsic:facitreguld,locupletari.in vj.cumconcord. Sol*
uatergofatiuslocupletior,sf deneg. gesi.sipupillus. &detribu.L
iij. Item contratius re reconciliantur, uel conualescunt, ut C. de nup.
Crsicontra, ff sicert.pet.l.rogassi, insin.^l.sequcn. desideius.si
quis pro eo. cy satis e fi non ejseconsumptum, licet uoluritds asfue*
rit,ss de ujuris, si quis uxori. §. si quis de.&§.neque, cyffrerum
stmo.Lpenul. Refert,quod his motiuis Bald.indulgeret creditori: ipse
distlnguit, an expressa suerit causa mutui ad ludum, ut tunc nona*
gat: an non, cgy tunc agat:<*y sic exprefsa no cent, ss. dc pac.fi unus.
§. illud, eyy cogitatio non reportat poenam,ss de poenis,cogitationis.
Sed continuetur huic,quod quaerit Alb.Gal. in l.folent. §. ssf.de aleat.
de tdli, qui mutuauit in ludo perditionis:fed debitor poflea ex interual
to promisit, uel de soluendo praeceptum iudicis ssonte recepit: quod
non teneatur, uidetur, quod promisiio,uel praeceptum fatia suerit de
eo, quod lex prohibet, C. de relig. crsiuntp.fun. alearum ludus.ergo
flipuldtio non tenet, ss. de uerborum obligat. I. generaliter, maxime
ciim solutum repeti posiit, eodem lib.l.sin. Contrarium ei placet:quia
sublataest prima caufaturpitudinis: ergo ualet, decond. obturp.
cau. I. penult. C. quod metus causa, l. secunda. Est alia qufsiio Pilei
xv. talis: A.bonafede pdsiidens rem alienam, pignorauit eam B. suo
cseditori: a quo C.uerus dominus uendicauit rem, cy succubuit: de*
mumA. contraB. egitpignoratitid, cyreftituta eft sibires: item C*
agit contra A. qui A. per exceptionem rei iudicate cum B. suo credi*
tore fe tueri quaerit, an pofiit ? quod non posiit,uidetur: quiaregula,
res inter alios dtia,uel iudicata, cro. omnes casus comprehendit, qui
non 'mueniuntur excepti,de quibus ifk non eti,allegC.de don.l.data.
inducit l.sidte.§.sin. de excep. rei iud. ubi exceptio reiiudicatee non
redit addutorem. itemss.de bonisautor.iud.posiid.ciim unus inq.de
illo, quife obligauit fe obligaturum ad dandum mihi decem: tenet
Alber. Gat. extra opus per l.ob eam. sf depratsicrip. uerb. quod sine
alia obligatione mihi ad iUa tenetur, ut euitetur circuitus, sf de cond.
tndeb.l.dominus teftdmento.ubi concor. insin.ult. gl. cy cle.de re*
serip. auditor. Item ciim debitor rem mihi obligatam fine meo con*
sensu obligauit secundo, eyy demum de meo confenfu obligauit cui*
dam tertio: glo.in l. Paulus refyondit. qu<e alias est §sub l.Lucius.sf
Specui.lib.IIII.Partic.IIL
quib.mo
tertu^.Jcdnon, ^frpp
propterquoduidebaturnMs dicimtotmn, &qUOtli
prstriisit depign. & fideius. qusad
tranatum pertinent obligationum.
Inde igitur na&a occasione ipsum
tranatum obligationum plenius &
legaliter prosequentes, de multipli-
ci obligationum genere subhefte-
mus. In hoc igitur titulo priiis in-
strumetaformabimus: secundouc-
rd libellos concipiemus.