DOI article:
Kabbadias, Panagiōtēs: Anaglyphon ex Epidaurou
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14595#0103
181
ΑΝΑΓΛΥΦΟΝ ΕΞ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
182
Δέον μάλιστα νά δεχθώμεν ότι και οδτος ό Ασκλη-
πιός εχει τήν καταγωγήν του εκ του χρυσελεφάν-
τινου αγάλματος του Θρασυμήδους, σύν τη διά-
φορα οτι δεν προσεγγίζει τοσούτον τω πρωτοτυπώ
δ'σον τα δύο μνημονευθέντα ανάγλυφα, διότι διά-
φορον εχει τήν δ'άΟεσιν των χειρών και τήν δεζιάν
εχει ούτως ύψωμένην ώς εί έστήριζεν αυτήν ούχϊ
Ιπΐ ράβδου άλλα μάλλον επί σκήπτρου. Σημειω-
τέον δτι ή ράβδος ή το σκήπτρον ήτο χρώματι το
πάλαι δεδηλωμένη. Ή δέ προ τοΟ Ασκληπιού
ίσταμένη γυναικεία μορφή,ήτις δια μεν της δεξιάς
άνεΐχεν υπέρ τον ώμον τό ύπέρ τήν κεφαλήν άνελ-
κόμενον ίμάτιον, τήν δε άριστεράν εχει καΟειμένην
κατά τά πλάγια συσφίγγουσα τό διπλούμενον έκεϊ
ίμάτιον, είνε, ώς φαίνεται, ή Ύγίεια, ής τον γνω-
στόν τούτον τύπον έν άλλοις μνημείοις και ιδίως
£ν τοις έν τω'Ασκληπιείω των Αθηνών εύρεθεϊσιν
άναγλύφοις βλέπομεν.
Έν τη πλαγία άριστερα πλευρά, προς τήν γω-
~νίαν, είκονίζετο Νίκη, ήτις τοσούτον έ'κτυπος ήτο
ώστε άποσπασθείσης αύτής έμειναν έν τω λίθω
μόνον αί πτέρυγες και λείψανα τινα του ιματίου.
Έν δέ τη πλαγία δεξιά πλευρά εικονίζεται βαδί-
ζουσα γυναικεία μορφή, &ρναίζουσα τήν τέχνην,
ήτις τήν μεν άριστεράν εχει καθειμένην,διά δέ της
δεξιάς κρατεί μόνωτόν τι άγγεϊον, είδος οινοχόης.
Τίς ή μορφή αύτη, ή σύζυγος ίσως τοΟ Ασκλη-
πιού" Ήπιόνη ή άλλη τις, άγνωστον.
Ώς προς τον τρόπον της έργασίας τοΟ ανάγλυ-
φου τούτου, σημειωτέον δτι ο τεχνίτης οέν διέ-
πλασεν αύτός τάς μορφάς έλευθέρως άλλ' είχεν
ύπ' όψιν υποδείγματα, έ'ργα προγενέστερα. Ώς
■προς τήν παράστασιν του Ασκληπιού είχεν ύπ'
δψιν, ώς ανωτέρω ειπον, αυτό τό έν τώ ναω του
ΟεοΟ ίδρυμένον γρυσελεφάντινον άγαλμα του θρα-
συμήδους. Ώς προς τήν Νίκην, ήτις έν ορμητική
πτήσει είκονίζετο, (ώς δηλοΰται έκ των σωζόμε-
νων έν τω λίθω τεμαχίων του άνεμιζομένου ιμα-
τίου αυτής), ό τεχνίτης δυνατόν νά άπέβλεψεν εις
αύτάς τάς Νίκας,αιτινες άπετέλουν ακρωτήρια τοΟ
ναού τοΟ Ασκληπιού ή τοϋ της Αρτέμιδος1. Ό
τύπος δέ της Ύγιείας εχει τήν άρχήν του βεβαίως
-έξ έπισήμου τινός έργου, ώς δήλον γίνεται έκ της
• "Ιδε Οίΐνναιίία* : Ροιίίΐΐοϊ (1Έρϊ(1ηαΓΟ, τόμος [, πίνας Χ, αρ.
-3 χαί κίν. XI ει/.. 12. Πρδ. και είχ. 19.
συχνής έπαναλήψεως τοιούτου τύπου. Τέλος δέ
αύτη ή αρχαΐζουσα τήν τέχνην γυναικεία μορφή
άριοήλως δεικνύει δτι ό τεχνίτης έ'βαινεν έκλεκτι-
κώς έν τη άπομιμήσει διαφόρων έργων. *Αν ίχή ει-
χεν ύπ' όψιν πρωτότυπόν τι αρχαϊκής τέχνης, έπ'
ούδενι λόγω θά εικονίζε τοσούτον άρχαιζουσαν αορ-
φήν έν τω αύτώ άναγλύφω, έν ω εικονίζει μορφάς
άναγομένας εις τήν Δ7ΐν π. Χ. εκατονταετηρίδα.
Έκ της παραβολής δέ του άναγλύφου τούτου
προς τά άνωτέρω μνημονευθέντα δύο άνάγλυφα
του ΑσκληπιοΟ και προς αύτά τά περισωθέντα ή-
μϊν άγάλματα έκ των άετωμάτων του ναοΰ τοΟ
ΑσκληπιοΟ 1 γίνεται δήλον ότι τούτο είνε μεν έρ-
γον ύποδεέστερον έκείνων, έποιήθη όμως και αύτό
έν τοις χρόνοις της άκμής της τέχνης, ληγούσης
της Δι5 ή τουλάχιστον άρχομένης της Γΐ! έκα-
τονταετηρίδος. Ώς έργον χειρωνακτικών εχει άτε-
λείας τινάς' ό Ασκληπιός λόγου χάριν είνε δυσανα-
λόγως μικρός έν σχέσει προς τον μέγαν και βα-
ρϋν θρόνον, έφ οδ ούχι άναπαυτικώς καί, δυνατόν
ειπείν, ασφαλώς κάθηται, και τά σκέλη αύτοΰ είνε
πλέον του δέοντος μακρά, άλλ' ή πτύχωσις του
ιματίου είνε άμεμπτος' έπίσης ο άμεμπτος είνε ή
Ίγίεια και ώς προς τον ίματισμον καί ώς προς τήν
διάθεσιν της ό'λης μορφής.
Είπον άνωτέρω ότι ή προκειμένη πλάξ άπετέλει
τήν μίαν τώ,* πλευρών μνημείου περικεκοσμημέ-
νου άναγλύφοις. Τό μνημεϊον τοΟτο Οά έδύνατό τις
νά ύποθέση οτι ήτο βωμός, άλλ' εις τοιαύτην ύπό-
θεσιν προσκρούει ή Νίκη,ής ή έν βωμώ άπεικόνισις
δέν δύναται νά εχη λόγον τινά. Αύτή ή παράστα-
σις της Νίκης βοηθεϊ ημάς εις τήν έξακρίβωσιν τοΟ
τ.ιζΧ ού ο λόγος μνημείου. Τό προκείμενον δηλ.
άνάγλυφον Οά άπετέλει τήν μίαν τών πλευρών βά-
θρου μνημείου ίδρυθέντος προς άνάμνησιν νίκης,
ήν ένίκησέ τις έν τοις έν τω ϊερώ τελουμένοις ά-
γώσι. Κατά τήν έορτήν τών μεγάλων "Ασκληπιείων
έτελοΰντο έν τώ ίερώ, ώς γνωστόν, άγώνες ωδικοί
και μουσικοί 2, άθλητικοί δέ άγώνες έτελοΟντο έν
τώ σταοίω από της Δι? έκατονταετηρίδος3.
1 "Ιδε ΡοΐΐΐΙΙβΒ (ΓΕ|ιί(1;ι111'(3, πίν. XI.
2 Πλάτων, '7ων 530 Α.
3 "Οπ τό έν τώ ίερώ στάοιον, τό από τοϋ παρελθόντος έτους απο-
καλυπτόμενον, ήτο λίαν ενωρίς έν -/ρήσει, άπό τοϋ πρώτου τουλάχι-
στον ήμίσεος της Δι: εκατονταετηρίδος, [έγνοίτΟη έ/. βάθρου /.ατά "/ώ-
ραν έν αΰτώ ευρεθέντος, έν ώ ήτο ίδρυμένον άγαλμα ποιηΟέν υπό τοϋ
ΑΝΑΓΛΥΦΟΝ ΕΞ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
182
Δέον μάλιστα νά δεχθώμεν ότι και οδτος ό Ασκλη-
πιός εχει τήν καταγωγήν του εκ του χρυσελεφάν-
τινου αγάλματος του Θρασυμήδους, σύν τη διά-
φορα οτι δεν προσεγγίζει τοσούτον τω πρωτοτυπώ
δ'σον τα δύο μνημονευθέντα ανάγλυφα, διότι διά-
φορον εχει τήν δ'άΟεσιν των χειρών και τήν δεζιάν
εχει ούτως ύψωμένην ώς εί έστήριζεν αυτήν ούχϊ
Ιπΐ ράβδου άλλα μάλλον επί σκήπτρου. Σημειω-
τέον δτι ή ράβδος ή το σκήπτρον ήτο χρώματι το
πάλαι δεδηλωμένη. Ή δέ προ τοΟ Ασκληπιού
ίσταμένη γυναικεία μορφή,ήτις δια μεν της δεξιάς
άνεΐχεν υπέρ τον ώμον τό ύπέρ τήν κεφαλήν άνελ-
κόμενον ίμάτιον, τήν δε άριστεράν εχει καΟειμένην
κατά τά πλάγια συσφίγγουσα τό διπλούμενον έκεϊ
ίμάτιον, είνε, ώς φαίνεται, ή Ύγίεια, ής τον γνω-
στόν τούτον τύπον έν άλλοις μνημείοις και ιδίως
£ν τοις έν τω'Ασκληπιείω των Αθηνών εύρεθεϊσιν
άναγλύφοις βλέπομεν.
Έν τη πλαγία άριστερα πλευρά, προς τήν γω-
~νίαν, είκονίζετο Νίκη, ήτις τοσούτον έ'κτυπος ήτο
ώστε άποσπασθείσης αύτής έμειναν έν τω λίθω
μόνον αί πτέρυγες και λείψανα τινα του ιματίου.
Έν δέ τη πλαγία δεξιά πλευρά εικονίζεται βαδί-
ζουσα γυναικεία μορφή, &ρναίζουσα τήν τέχνην,
ήτις τήν μεν άριστεράν εχει καθειμένην,διά δέ της
δεξιάς κρατεί μόνωτόν τι άγγεϊον, είδος οινοχόης.
Τίς ή μορφή αύτη, ή σύζυγος ίσως τοΟ Ασκλη-
πιού" Ήπιόνη ή άλλη τις, άγνωστον.
Ώς προς τον τρόπον της έργασίας τοΟ ανάγλυ-
φου τούτου, σημειωτέον δτι ο τεχνίτης οέν διέ-
πλασεν αύτός τάς μορφάς έλευθέρως άλλ' είχεν
ύπ' όψιν υποδείγματα, έ'ργα προγενέστερα. Ώς
■προς τήν παράστασιν του Ασκληπιού είχεν ύπ'
δψιν, ώς ανωτέρω ειπον, αυτό τό έν τώ ναω του
ΟεοΟ ίδρυμένον γρυσελεφάντινον άγαλμα του θρα-
συμήδους. Ώς προς τήν Νίκην, ήτις έν ορμητική
πτήσει είκονίζετο, (ώς δηλοΰται έκ των σωζόμε-
νων έν τω λίθω τεμαχίων του άνεμιζομένου ιμα-
τίου αυτής), ό τεχνίτης δυνατόν νά άπέβλεψεν εις
αύτάς τάς Νίκας,αιτινες άπετέλουν ακρωτήρια τοΟ
ναού τοΟ Ασκληπιού ή τοϋ της Αρτέμιδος1. Ό
τύπος δέ της Ύγιείας εχει τήν άρχήν του βεβαίως
-έξ έπισήμου τινός έργου, ώς δήλον γίνεται έκ της
• "Ιδε Οίΐνναιίία* : Ροιίίΐΐοϊ (1Έρϊ(1ηαΓΟ, τόμος [, πίνας Χ, αρ.
-3 χαί κίν. XI ει/.. 12. Πρδ. και είχ. 19.
συχνής έπαναλήψεως τοιούτου τύπου. Τέλος δέ
αύτη ή αρχαΐζουσα τήν τέχνην γυναικεία μορφή
άριοήλως δεικνύει δτι ό τεχνίτης έ'βαινεν έκλεκτι-
κώς έν τη άπομιμήσει διαφόρων έργων. *Αν ίχή ει-
χεν ύπ' όψιν πρωτότυπόν τι αρχαϊκής τέχνης, έπ'
ούδενι λόγω θά εικονίζε τοσούτον άρχαιζουσαν αορ-
φήν έν τω αύτώ άναγλύφω, έν ω εικονίζει μορφάς
άναγομένας εις τήν Δ7ΐν π. Χ. εκατονταετηρίδα.
Έκ της παραβολής δέ του άναγλύφου τούτου
προς τά άνωτέρω μνημονευθέντα δύο άνάγλυφα
του ΑσκληπιοΟ και προς αύτά τά περισωθέντα ή-
μϊν άγάλματα έκ των άετωμάτων του ναοΰ τοΟ
ΑσκληπιοΟ 1 γίνεται δήλον ότι τούτο είνε μεν έρ-
γον ύποδεέστερον έκείνων, έποιήθη όμως και αύτό
έν τοις χρόνοις της άκμής της τέχνης, ληγούσης
της Δι5 ή τουλάχιστον άρχομένης της Γΐ! έκα-
τονταετηρίδος. Ώς έργον χειρωνακτικών εχει άτε-
λείας τινάς' ό Ασκληπιός λόγου χάριν είνε δυσανα-
λόγως μικρός έν σχέσει προς τον μέγαν και βα-
ρϋν θρόνον, έφ οδ ούχι άναπαυτικώς καί, δυνατόν
ειπείν, ασφαλώς κάθηται, και τά σκέλη αύτοΰ είνε
πλέον του δέοντος μακρά, άλλ' ή πτύχωσις του
ιματίου είνε άμεμπτος' έπίσης ο άμεμπτος είνε ή
Ίγίεια και ώς προς τον ίματισμον καί ώς προς τήν
διάθεσιν της ό'λης μορφής.
Είπον άνωτέρω ότι ή προκειμένη πλάξ άπετέλει
τήν μίαν τώ,* πλευρών μνημείου περικεκοσμημέ-
νου άναγλύφοις. Τό μνημεϊον τοΟτο Οά έδύνατό τις
νά ύποθέση οτι ήτο βωμός, άλλ' εις τοιαύτην ύπό-
θεσιν προσκρούει ή Νίκη,ής ή έν βωμώ άπεικόνισις
δέν δύναται νά εχη λόγον τινά. Αύτή ή παράστα-
σις της Νίκης βοηθεϊ ημάς εις τήν έξακρίβωσιν τοΟ
τ.ιζΧ ού ο λόγος μνημείου. Τό προκείμενον δηλ.
άνάγλυφον Οά άπετέλει τήν μίαν τών πλευρών βά-
θρου μνημείου ίδρυθέντος προς άνάμνησιν νίκης,
ήν ένίκησέ τις έν τοις έν τω ϊερώ τελουμένοις ά-
γώσι. Κατά τήν έορτήν τών μεγάλων "Ασκληπιείων
έτελοΰντο έν τώ ίερώ, ώς γνωστόν, άγώνες ωδικοί
και μουσικοί 2, άθλητικοί δέ άγώνες έτελοΟντο έν
τώ σταοίω από της Δι? έκατονταετηρίδος3.
1 "Ιδε ΡοΐΐΐΙΙβΒ (ΓΕ|ιί(1;ι111'(3, πίν. XI.
2 Πλάτων, '7ων 530 Α.
3 "Οπ τό έν τώ ίερώ στάοιον, τό από τοϋ παρελθόντος έτους απο-
καλυπτόμενον, ήτο λίαν ενωρίς έν -/ρήσει, άπό τοϋ πρώτου τουλάχι-
στον ήμίσεος της Δι: εκατονταετηρίδος, [έγνοίτΟη έ/. βάθρου /.ατά "/ώ-
ραν έν αΰτώ ευρεθέντος, έν ώ ήτο ίδρυμένον άγαλμα ποιηΟέν υπό τοϋ