DOI Artikel:
Philadelpheus, Alexandros: Eurymata ek Chalkidos
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14657#0057
89
ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΚ ΧΑΛΚΙΔΟΣ
90
τού:: τοεϊς τούτους, οιονεί σύμ,πλεγαα άποτελοΟν-
τας, μαχητάς έπεται γυναικεία μορφή, ην ευλόγως
τις Οά έςελάμβανεν ώς τήν προστάτιδα τών Αχαιών,
την ούτω συνεχώς « έν μέση ύσμίνη δηοτήτος» έμ-
φανιζομένην καΐ οι έργου τε και λόγου τοϋς άπο-
τεΟαρρημένους μαχητάς έγκαρδιούσαν Παλλάδα
Άϋήνην. Αλλά πλέον τούτου ουδεμία έτερα έν-
δειξις, ουοέ το έλάχιστον ασφαλές τεκμήριον περί
της ταυτότητος ταύτης. Διότι οΰτε αιγίδα διακρί-
νομεν, ούτε ίχνος γοργονείου, το δ ώς ασπίς φαι-
νόμενον πολύ πιθανόν, ώς άνω εϊ'πομεν, νά εϊνε ή
πτυχή ενδύματος, εάν δεν εϊνε πτέρυξ, οπότε ούχί
ΑΟηναν, αλλά τήν σύντροφον και άκόλουΟον αυ-
τής Νίκην Οά είχομεν. Έτι δ' βμως σκοτεινότερα
εϊνε ή ΰστάτη μορφή, ή πελώριον, γυμνον όλως,
μετ' άσπϊδος, κράνους, δόρατος, ξίφους και υποδη-
μάτων, άνδρα, είκονϊζουσα, ήτις τά νώτα έστραμ-
μενα προς ήμας έχουσα ατενίζει κα'ι δέχεται εντο-
λήν τινα τ παοότουνσιν παρά της άνωθεν θεάς.
Εϊνε ό στιβαρός και εύρύς τους ώμους Λΐας ή άλ-
λος τις του ομηρικού κύκλου ήρως; Περί τούτων
πάντων ελλείψει πάσης επιγραφής ή οιασδήποτε
άλλης σάκους ένδείςεως ουδέν άκριβές κα'ι βέβαιον
δυνάμεθα νά εΐ'πωμεν.
Ο επινειοών έν τούτοις να έοαηνεύση παοά-
στασιν σκύφου δέον νά έχη ϋπ' όψει και τεχνικά
τινα ζητήματα, άναγόμενα εις τήν έκτέλεσιν τών
επ αυτών τύπων, ές ών έςαρτάται τά μέγιστα ή
ορθή έρμηνεία και διαφώτισις αυτών.
Κατεσκευάζοντο δηλ. αί ανάγλυφοι ή έκτυποι
αύται παραστάσεις ή διά μητρών όμοϋ' μετά του
αγγείου, εις ήν κατηγορίαν άνήκουσι και οί άοι-
στοι των σκυφων, οιοτι συνήθως αι μήτραι αύται
προήρχοντο άπο περίφημα χρυσοί ή αργυρά υπό
έίόχων τεχνιτών κατασκευασΟέντα έκπώματα, οία
έκέκτητο έπϊ παραδείγματι Ό Νέρων κατά τάς αΰ-
τοκρατορικάς αυτού εύωχίας (8υβΙοη. ΝβΐΌ 47), ή
άπλοϊ νειοώνακτες και άγνειοπλάσται επί νωπών ετι
τών σκυφων έπέΟετον ή προσήρμοζον οιαφόρους τύ-
πους ( 8ίβιηρβ1) κατ'ίδίαν προαίρεσιν και έμπνευσιν.
II τελευταία αύτη μέθοδος είχέ τι το ό'λως χει-
ρωνακτικόν, ώς δ' άποδεικνύεται διά πλείστων πα-
ραδειγμάτων, πολλάκις οί κατασκευαστα'ι τούτων
εική και ώς έτυχε άπετύπουν όλως άσχετα και
ξένα προς άλληλα πρόσωπα κα'ι αντικείμενα 1, άφ
1 Πρβ. Κο1)βιΊ 'ί'νΟ. άν<ι>τ. σελ. 09, οπού /.ατά την ίλωσιν της
Τροία; αναφαίνεται και ό Οιδίπους!
ετέρου κα'ι ή διά μητρών κατασκευή είχε πολλά
τά άτοπα, είτε διότι αί μήτραι έκ τής πολυχρό-
νιας χρήσεως έφΟείροντο, είτε κα'ι διότι ές αβελ-
τηρίας του άγγειοπλάστου πλείστα μέοη, ιδίως
λεπτά άντικείμενα (οίον δόρατα, γένειον κλπ.)
δεν άπετυποϋντο τελείως ή κα'ι παντάπασιν, ώ;
συμβαίνει έν τω ήμετέρω σκύφω, όστις ώς έκ τής
καλής έργασίας άνήκει αναμφισβητήτως εις τους
έκ μεταλλίνων πρωτοτύπων προερχομένου;:.
Περιέργως δ όμως κα'ι έν τή πρώτη ταύτη
κατηγορία άπαντα τις τύπους δις και τρις έπανα-
λαμβανομένους έν όλως διαφόροις παραστάσεσιν.
Ό έπ'ι τής άσπίδος π. χ. μέ τον δεξιόν πόδα έπι-
βαίνων μεγαλόσωμος πολεμιστής άπαντα άκοι-
βώς ο αϋτος έν τω έν Βερολίνω Αηίϊθ[ΐι&πυπΐ άρ.
3161 έκ Θηβών σκύφω, όπου παρίσταται ή τής
Πολυξένης ϋνσία, έν τώ τρίτω προς δεςιάν του
βωμοΟ πολεμιστή. Επίσης, ώς ανωτέρω έδηλώ-
σαμεν, ό δεύτερος γυμνός άσπιδοφόρος προς δεςιάν
τών πλοίων μετά του άντικρούοντος αύτ'ον αντι-
πάλου άπαντώσιν έν τώ έπίσης έν Βερολίνω και
Βρυξέλλαις διπλώ άντιτύπω του αύτοΰ σκύφου.
Όστις παραβάλη τάς δύο ταύτας μορφάς προς τάς
του ημετέρου σκύφου δεν δύναται ή νά όμολογήση
τήν μεγίστην ομοιότητα, έάν μή τήν ταυτότητα
των. Ποέπει έκ τούτου νά Οεωοήσιου,εν κα'ι του;
ήμ.ετέρους ήρωας ώς Αχιλλέα και ΙΙενΟεσίλειαν ή
άπλώς νά το άποδώσωμ,εν εις τεχνικήν τοΟ κατα-
σκευαστοΟ άνεπάρκειαν, άναγκαζομένου νάναπαρά-
γη τοϋς αυτούς εκάστοτε δι' όλως διάφορα Οέμ.ατα
τύπους;
]\ομίζομεν ότι έπιβάλλεται μεγίστη έπιφύλαςις
ώς προς τοΟτο, διότι ουδαμώς έν τή ήμετέρα παρα-
στάσει εύοδουται ή παρουσία του συμπλέγματος
Αχιλλέως-IΙενΟεσιλείας. Έάν ούτως είχε τότε ο
ημέτερος σκύφος Οά άνήγετο εις τήν « ΑιΟιοπίδα»,
ήτις ώς γνωστόν άποτελεϊ τήν άμεσωτάτην συνέ-
χειαν τής Ιλιάδος.
Ώς προς τήν χρονολογίαν του σκύφου δεν Οά
ένδιατρίψωμεν διά μακρών, διότι ήδη ώοίσΟη ή Β'
π. Χ. έκατονταετηρ'ις ιδίως ώς ή κυρία περίοδος
τών ομηρικών, βοιωτικών ή μεγαρικών τούτων
αγγείων .
ΑλΕΞ . ΦίΛΑΔΕΛΨΕΤΣ
! Πρβ. Ο. ΚοϋοιΊ έν τώ άνω μνημονιυθέντι συγγράμαατι σ. 62.
ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΚ ΧΑΛΚΙΔΟΣ
90
τού:: τοεϊς τούτους, οιονεί σύμ,πλεγαα άποτελοΟν-
τας, μαχητάς έπεται γυναικεία μορφή, ην ευλόγως
τις Οά έςελάμβανεν ώς τήν προστάτιδα τών Αχαιών,
την ούτω συνεχώς « έν μέση ύσμίνη δηοτήτος» έμ-
φανιζομένην καΐ οι έργου τε και λόγου τοϋς άπο-
τεΟαρρημένους μαχητάς έγκαρδιούσαν Παλλάδα
Άϋήνην. Αλλά πλέον τούτου ουδεμία έτερα έν-
δειξις, ουοέ το έλάχιστον ασφαλές τεκμήριον περί
της ταυτότητος ταύτης. Διότι οΰτε αιγίδα διακρί-
νομεν, ούτε ίχνος γοργονείου, το δ ώς ασπίς φαι-
νόμενον πολύ πιθανόν, ώς άνω εϊ'πομεν, νά εϊνε ή
πτυχή ενδύματος, εάν δεν εϊνε πτέρυξ, οπότε ούχί
ΑΟηναν, αλλά τήν σύντροφον και άκόλουΟον αυ-
τής Νίκην Οά είχομεν. Έτι δ' βμως σκοτεινότερα
εϊνε ή ΰστάτη μορφή, ή πελώριον, γυμνον όλως,
μετ' άσπϊδος, κράνους, δόρατος, ξίφους και υποδη-
μάτων, άνδρα, είκονϊζουσα, ήτις τά νώτα έστραμ-
μενα προς ήμας έχουσα ατενίζει κα'ι δέχεται εντο-
λήν τινα τ παοότουνσιν παρά της άνωθεν θεάς.
Εϊνε ό στιβαρός και εύρύς τους ώμους Λΐας ή άλ-
λος τις του ομηρικού κύκλου ήρως; Περί τούτων
πάντων ελλείψει πάσης επιγραφής ή οιασδήποτε
άλλης σάκους ένδείςεως ουδέν άκριβές κα'ι βέβαιον
δυνάμεθα νά εΐ'πωμεν.
Ο επινειοών έν τούτοις να έοαηνεύση παοά-
στασιν σκύφου δέον νά έχη ϋπ' όψει και τεχνικά
τινα ζητήματα, άναγόμενα εις τήν έκτέλεσιν τών
επ αυτών τύπων, ές ών έςαρτάται τά μέγιστα ή
ορθή έρμηνεία και διαφώτισις αυτών.
Κατεσκευάζοντο δηλ. αί ανάγλυφοι ή έκτυποι
αύται παραστάσεις ή διά μητρών όμοϋ' μετά του
αγγείου, εις ήν κατηγορίαν άνήκουσι και οί άοι-
στοι των σκυφων, οιοτι συνήθως αι μήτραι αύται
προήρχοντο άπο περίφημα χρυσοί ή αργυρά υπό
έίόχων τεχνιτών κατασκευασΟέντα έκπώματα, οία
έκέκτητο έπϊ παραδείγματι Ό Νέρων κατά τάς αΰ-
τοκρατορικάς αυτού εύωχίας (8υβΙοη. ΝβΐΌ 47), ή
άπλοϊ νειοώνακτες και άγνειοπλάσται επί νωπών ετι
τών σκυφων έπέΟετον ή προσήρμοζον οιαφόρους τύ-
πους ( 8ίβιηρβ1) κατ'ίδίαν προαίρεσιν και έμπνευσιν.
II τελευταία αύτη μέθοδος είχέ τι το ό'λως χει-
ρωνακτικόν, ώς δ' άποδεικνύεται διά πλείστων πα-
ραδειγμάτων, πολλάκις οί κατασκευαστα'ι τούτων
εική και ώς έτυχε άπετύπουν όλως άσχετα και
ξένα προς άλληλα πρόσωπα κα'ι αντικείμενα 1, άφ
1 Πρβ. Κο1)βιΊ 'ί'νΟ. άν<ι>τ. σελ. 09, οπού /.ατά την ίλωσιν της
Τροία; αναφαίνεται και ό Οιδίπους!
ετέρου κα'ι ή διά μητρών κατασκευή είχε πολλά
τά άτοπα, είτε διότι αί μήτραι έκ τής πολυχρό-
νιας χρήσεως έφΟείροντο, είτε κα'ι διότι ές αβελ-
τηρίας του άγγειοπλάστου πλείστα μέοη, ιδίως
λεπτά άντικείμενα (οίον δόρατα, γένειον κλπ.)
δεν άπετυποϋντο τελείως ή κα'ι παντάπασιν, ώ;
συμβαίνει έν τω ήμετέρω σκύφω, όστις ώς έκ τής
καλής έργασίας άνήκει αναμφισβητήτως εις τους
έκ μεταλλίνων πρωτοτύπων προερχομένου;:.
Περιέργως δ όμως κα'ι έν τή πρώτη ταύτη
κατηγορία άπαντα τις τύπους δις και τρις έπανα-
λαμβανομένους έν όλως διαφόροις παραστάσεσιν.
Ό έπ'ι τής άσπίδος π. χ. μέ τον δεξιόν πόδα έπι-
βαίνων μεγαλόσωμος πολεμιστής άπαντα άκοι-
βώς ο αϋτος έν τω έν Βερολίνω Αηίϊθ[ΐι&πυπΐ άρ.
3161 έκ Θηβών σκύφω, όπου παρίσταται ή τής
Πολυξένης ϋνσία, έν τώ τρίτω προς δεςιάν του
βωμοΟ πολεμιστή. Επίσης, ώς ανωτέρω έδηλώ-
σαμεν, ό δεύτερος γυμνός άσπιδοφόρος προς δεςιάν
τών πλοίων μετά του άντικρούοντος αύτ'ον αντι-
πάλου άπαντώσιν έν τώ έπίσης έν Βερολίνω και
Βρυξέλλαις διπλώ άντιτύπω του αύτοΰ σκύφου.
Όστις παραβάλη τάς δύο ταύτας μορφάς προς τάς
του ημετέρου σκύφου δεν δύναται ή νά όμολογήση
τήν μεγίστην ομοιότητα, έάν μή τήν ταυτότητα
των. Ποέπει έκ τούτου νά Οεωοήσιου,εν κα'ι του;
ήμ.ετέρους ήρωας ώς Αχιλλέα και ΙΙενΟεσίλειαν ή
άπλώς νά το άποδώσωμ,εν εις τεχνικήν τοΟ κατα-
σκευαστοΟ άνεπάρκειαν, άναγκαζομένου νάναπαρά-
γη τοϋς αυτούς εκάστοτε δι' όλως διάφορα Οέμ.ατα
τύπους;
]\ομίζομεν ότι έπιβάλλεται μεγίστη έπιφύλαςις
ώς προς τοΟτο, διότι ουδαμώς έν τή ήμετέρα παρα-
στάσει εύοδουται ή παρουσία του συμπλέγματος
Αχιλλέως-IΙενΟεσιλείας. Έάν ούτως είχε τότε ο
ημέτερος σκύφος Οά άνήγετο εις τήν « ΑιΟιοπίδα»,
ήτις ώς γνωστόν άποτελεϊ τήν άμεσωτάτην συνέ-
χειαν τής Ιλιάδος.
Ώς προς τήν χρονολογίαν του σκύφου δεν Οά
ένδιατρίψωμεν διά μακρών, διότι ήδη ώοίσΟη ή Β'
π. Χ. έκατονταετηρ'ις ιδίως ώς ή κυρία περίοδος
τών ομηρικών, βοιωτικών ή μεγαρικών τούτων
αγγείων .
ΑλΕΞ . ΦίΛΑΔΕΛΨΕΤΣ
! Πρβ. Ο. ΚοϋοιΊ έν τώ άνω μνημονιυθέντι συγγράμαατι σ. 62.