DOI article:
Xanthudidēs, Stephanos A.: Ek Krētēs, [3]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14657#0086
147
ΕΚ ΚΡΗΤΗΣ
148
άπλαΐ γραμμαί, διασταυρούμενο» δικτυωταί, σπεΐ-
ραι, συνδυασμοί τοιούτων γεωμετρικών σχημάτων
προς αποτέλεσαν κοσμηματικών τύπων ενίοτε τε-
ννικωτάτων καΐ κομψότατων, συνηθέστατα πάν-
των πολύπλοκα μαιανδρικά τετράγωνα ή σταυρό-
σγημα σχήματα, λαβυρινθοειδη, σπειροειδή. Ενίοτε
αί παραστάσεις είναι καΐ ζώα, άπαξ δε ή δις και
άνθρωποι. Αί παραστάσεις αύται των σφραγίδων
και τα σχήματα αυτών, όπως καΐ άλλα τινά κτε-
ρίσματα τών θόλων αυτών μάλιστα τα ειδώλια
(ούχΐ τά μαρμάρινα Κυκλαδικά) ευρίσκονται ή
τούλά/ιστον ύπενΟυμίζουσι τύπους και παραστά-
σεις Λιβυκάς και 7\.ίγυπτιακάς από της ·> μέ/ρι
της 11 Αιγυπτιακής Δυναστείας, δπως παρετή-
ρησαν ήδη και 6 κ. Εναη8 και ό κ. Η&ΙβΗθίΎ.
Ενίοτε ή κομψότης τών μικρών αυτών κειμη-
λίων και κατά το έξωτερικον σχήμα, ίοίοος όταν
άπομιμήται ζώον, πτηνόν ή όστρεον και κατά την
λελαξευμένην παράστασιν είναι εκπληκτική εις
τόσον μεμακρυσμένην έπο^ήν, μαρτυρεί οέ τέχνην
λίαν προωδευμένην, καλλιτεχνικόν αίσθημα άνε-
πτυγμένον και χείρα τεχνίτου από μακρού χρόνου
και διά γενεών έξησκημένην εις την γλυπτικήν τέ-
χνην. Έχω ιδίως ΰπ' όψει μου λέγων ταϋτα με-
γάλην σφραγίδα έλεφαντίνην έκτης θόλου Β. Κου-
μάσας έχουσαν το σχήμα άετοΰ' μέ άετιδέα έκατέ-
οωΟεν, και δύο άλλας μικράς έκ λευκοΟ στεατίτου
προερ/ομένας έκ τάφων παρά τά Βασιλικά Ανώ-
γεια, ών ή μία έ'χει σχήμα ίκτϊδος και ή άλλη
όστρέου (πεταλίδας) 1 ρειίβΐΐη νπίβ',ιίίΐ.
Έκ τών 1ί)(! σφραγίδων τών δημοσιευομένων
έν τω παρόντι άρΟρω μόνον όλίγαι αί από τοϋ'
αριθ. 1-8 δύνανται νά κατατα/Οώσιν εις την έπο-
'/ήν ταύτην καϊ δυστυχώς οϋχι πάσαι μετά βε-
βαιότητος, διότι τινές είναι δυνατόν νά άνήκωσι
και εις την έπομένην περίοδον τήν Μεσαίαν Μι-
νωϊκήν έπο'/ήν. Προς τούτοις καϊ αί όλίγαι αύται
δεν είναι ούδέ τών καλλίστων ούδέ τών μάλλον
χαρακτηριστικών, όπως είναι αί τής θόλου τής
Άγ. Τριάδος και τών τής Κουμάσας, ών τήν δη-
μοσίευσιν πρέπει νά περιμένη ό έπιΟυμών νά έ'χη
ταφή ϊδέαν τής σφραγιστικής τών χρόνων τούτων.
Ό λόγος τοΟ όλιγαρι'Ομου τών σφραγίδων τής πρω-
ίμου εποχής δεν είναι μόνον ή μεγαλυτέρα αύτών
1 Θα δημοσιευΟώσι μετά των είρημάτων Κουμάσας.
άρχαιότης, ούδέ ή σπανιωτέρα /ρήσις αύτών (του-
ναντίον νομίζω ότι αί άνασκαφαι τών θόλων τής
Άγ. Τριάδος και Κουμάσας απέδειξαν τό εναντίον),
άλλά πρώτον ή μή εύρεσις εισέτι πολλών αρχαιο-
λογικών στρωμάτων τής εποχής ταύτης κατά τάς
άνασκαφάς, έπειτα δε και τό εύφΟαρτον τής ύλης,
έξ ής συνει'Οιζον νά κατασκευάζωσι τάς σφραγίδας
κατά τήν έποχήν ταύτην, όπως είναι ό έλέφας καϊ
τό οστουν και τά είδη του μαλακοΟ λίθου, ούτος δέ
είναι άκριοώς και ό λόγος δι' δν μέ/ρι τών τελευ-
ταίων /ρόνων δεν εί/ον παρατηρηθη τά μικρά αύτά
μνημεία, έπρεπε όέ νά εϋρεΟώσι στρώματα άθι-
κτα, όπιος έν Άγ. Τριάδι και Κουμάσα, ίνα δια
μιας κατόπιν πολλής προσο/ής έξέλΟωσιν εις το
φως. Τό άντίΟετον έξ άλλου δύναται νά παρατη-
ρήση τις διά τάς νεωτέρας σφραγίδας μάλιστα τάς
τής νεωτέρας Μινω'ίκής εποχής, ότι δηλ. κατε-
σκευασμέναι οϋσαι έξ ύλης σκληράς, συνήθους έκ
λίθων πολυτίμων και ημιπολύτιμων άφθαρτων υπό
του χρόνου, προστατευΟεΐσαι οέ άλλως Οπό τής
λαϊκής δεισιδαιμονίας, ήτις επιμελώς διεφύλαξε
ταύτας ώς γαλάπετρες 1 ευρέθησαν και διεσώθησαν
πάμπολλαι.
Πίναξ 6. 1 (62) 2. Σφραγίδιον έξ έλαιοχρόου
στεατίτου ακανόνιστου σχήματος πλησιάζοντος
πρός το κωνοειδές. Φέρει δύο διασταυρούμενα σύμ-
βολα (ίσους γράμματα τής προϊστορικής γραφής)
ομοιάζοντα πρός δύο διασταυρούμενα ξίφη' μεταξύ
τών συμβόλων άνω μεν φαίνεται μικρός κύκλος,
κάτω δέ στιγμαί Τά σύμβολα εχουσιν ίσως άναλο-
γίαν τινά πρός τά εικονιζόμενα παρά τώ Εν&ιΐδ
Οβίαπ Ρΐοίο§Τ£ΐρ1ΐδ σελ. 17 είκ. 15-17 και 19.
Προέλευσις Κεντρική ή Ανατολική Κρήτη 3·
2 (08). Ραοδίον ακανόνιστου σχήματος (πλη-
σιάζει πρός το κυλινδρικον) έξ όστοϋ' άπολήγον άνω
και κάτω εις δύο μικράς επιφανείας έπιπέδους, ών
ή μία φέρει το έν τή είκόνι γραμμικόν σχήμα, ό
1 "Ιδε περί της δεισιδαιμονίας ταύτης Άθηνας τόμος ΙΗ' σελ.
565-566.
8 Ό μέν πρώτος άριΟαός δεικνύει τήν σειράν των λίθων έν τω
οίρΟρω και τοις πίναξιν, οποί; άπεικονίσθησαν κατά γύψινα αρνητικά
αποτυπώματα, ό δε έν παρενΟέσει αριθμός είναι ό του ευρετηρίου του
Μουσείου Ηρακλείου.
8 Ό τόπος της προελεύσεως έκαστης σφραγϊδος αναφέρεται ακρι-
βώς οσάκις έ·/ει έξακριδωΟη. Αί λοιπαί προέρχονται πάντως έκ της
Ανατολικής η Δυτική; Κρήτης ήτοι άπό Μυλοποτάμου μέχρι Σητείας.
ΕΚ ΚΡΗΤΗΣ
148
άπλαΐ γραμμαί, διασταυρούμενο» δικτυωταί, σπεΐ-
ραι, συνδυασμοί τοιούτων γεωμετρικών σχημάτων
προς αποτέλεσαν κοσμηματικών τύπων ενίοτε τε-
ννικωτάτων καΐ κομψότατων, συνηθέστατα πάν-
των πολύπλοκα μαιανδρικά τετράγωνα ή σταυρό-
σγημα σχήματα, λαβυρινθοειδη, σπειροειδή. Ενίοτε
αί παραστάσεις είναι καΐ ζώα, άπαξ δε ή δις και
άνθρωποι. Αί παραστάσεις αύται των σφραγίδων
και τα σχήματα αυτών, όπως καΐ άλλα τινά κτε-
ρίσματα τών θόλων αυτών μάλιστα τα ειδώλια
(ούχΐ τά μαρμάρινα Κυκλαδικά) ευρίσκονται ή
τούλά/ιστον ύπενΟυμίζουσι τύπους και παραστά-
σεις Λιβυκάς και 7\.ίγυπτιακάς από της ·> μέ/ρι
της 11 Αιγυπτιακής Δυναστείας, δπως παρετή-
ρησαν ήδη και 6 κ. Εναη8 και ό κ. Η&ΙβΗθίΎ.
Ενίοτε ή κομψότης τών μικρών αυτών κειμη-
λίων και κατά το έξωτερικον σχήμα, ίοίοος όταν
άπομιμήται ζώον, πτηνόν ή όστρεον και κατά την
λελαξευμένην παράστασιν είναι εκπληκτική εις
τόσον μεμακρυσμένην έπο^ήν, μαρτυρεί οέ τέχνην
λίαν προωδευμένην, καλλιτεχνικόν αίσθημα άνε-
πτυγμένον και χείρα τεχνίτου από μακρού χρόνου
και διά γενεών έξησκημένην εις την γλυπτικήν τέ-
χνην. Έχω ιδίως ΰπ' όψει μου λέγων ταϋτα με-
γάλην σφραγίδα έλεφαντίνην έκτης θόλου Β. Κου-
μάσας έχουσαν το σχήμα άετοΰ' μέ άετιδέα έκατέ-
οωΟεν, και δύο άλλας μικράς έκ λευκοΟ στεατίτου
προερ/ομένας έκ τάφων παρά τά Βασιλικά Ανώ-
γεια, ών ή μία έ'χει σχήμα ίκτϊδος και ή άλλη
όστρέου (πεταλίδας) 1 ρειίβΐΐη νπίβ',ιίίΐ.
Έκ τών 1ί)(! σφραγίδων τών δημοσιευομένων
έν τω παρόντι άρΟρω μόνον όλίγαι αί από τοϋ'
αριθ. 1-8 δύνανται νά κατατα/Οώσιν εις την έπο-
'/ήν ταύτην καϊ δυστυχώς οϋχι πάσαι μετά βε-
βαιότητος, διότι τινές είναι δυνατόν νά άνήκωσι
και εις την έπομένην περίοδον τήν Μεσαίαν Μι-
νωϊκήν έπο'/ήν. Προς τούτοις καϊ αί όλίγαι αύται
δεν είναι ούδέ τών καλλίστων ούδέ τών μάλλον
χαρακτηριστικών, όπως είναι αί τής θόλου τής
Άγ. Τριάδος και τών τής Κουμάσας, ών τήν δη-
μοσίευσιν πρέπει νά περιμένη ό έπιΟυμών νά έ'χη
ταφή ϊδέαν τής σφραγιστικής τών χρόνων τούτων.
Ό λόγος τοΟ όλιγαρι'Ομου τών σφραγίδων τής πρω-
ίμου εποχής δεν είναι μόνον ή μεγαλυτέρα αύτών
1 Θα δημοσιευΟώσι μετά των είρημάτων Κουμάσας.
άρχαιότης, ούδέ ή σπανιωτέρα /ρήσις αύτών (του-
ναντίον νομίζω ότι αί άνασκαφαι τών θόλων τής
Άγ. Τριάδος και Κουμάσας απέδειξαν τό εναντίον),
άλλά πρώτον ή μή εύρεσις εισέτι πολλών αρχαιο-
λογικών στρωμάτων τής εποχής ταύτης κατά τάς
άνασκαφάς, έπειτα δε και τό εύφΟαρτον τής ύλης,
έξ ής συνει'Οιζον νά κατασκευάζωσι τάς σφραγίδας
κατά τήν έποχήν ταύτην, όπως είναι ό έλέφας καϊ
τό οστουν και τά είδη του μαλακοΟ λίθου, ούτος δέ
είναι άκριοώς και ό λόγος δι' δν μέ/ρι τών τελευ-
ταίων /ρόνων δεν εί/ον παρατηρηθη τά μικρά αύτά
μνημεία, έπρεπε όέ νά εϋρεΟώσι στρώματα άθι-
κτα, όπιος έν Άγ. Τριάδι και Κουμάσα, ίνα δια
μιας κατόπιν πολλής προσο/ής έξέλΟωσιν εις το
φως. Τό άντίΟετον έξ άλλου δύναται νά παρατη-
ρήση τις διά τάς νεωτέρας σφραγίδας μάλιστα τάς
τής νεωτέρας Μινω'ίκής εποχής, ότι δηλ. κατε-
σκευασμέναι οϋσαι έξ ύλης σκληράς, συνήθους έκ
λίθων πολυτίμων και ημιπολύτιμων άφθαρτων υπό
του χρόνου, προστατευΟεΐσαι οέ άλλως Οπό τής
λαϊκής δεισιδαιμονίας, ήτις επιμελώς διεφύλαξε
ταύτας ώς γαλάπετρες 1 ευρέθησαν και διεσώθησαν
πάμπολλαι.
Πίναξ 6. 1 (62) 2. Σφραγίδιον έξ έλαιοχρόου
στεατίτου ακανόνιστου σχήματος πλησιάζοντος
πρός το κωνοειδές. Φέρει δύο διασταυρούμενα σύμ-
βολα (ίσους γράμματα τής προϊστορικής γραφής)
ομοιάζοντα πρός δύο διασταυρούμενα ξίφη' μεταξύ
τών συμβόλων άνω μεν φαίνεται μικρός κύκλος,
κάτω δέ στιγμαί Τά σύμβολα εχουσιν ίσως άναλο-
γίαν τινά πρός τά εικονιζόμενα παρά τώ Εν&ιΐδ
Οβίαπ Ρΐοίο§Τ£ΐρ1ΐδ σελ. 17 είκ. 15-17 και 19.
Προέλευσις Κεντρική ή Ανατολική Κρήτη 3·
2 (08). Ραοδίον ακανόνιστου σχήματος (πλη-
σιάζει πρός το κυλινδρικον) έξ όστοϋ' άπολήγον άνω
και κάτω εις δύο μικράς επιφανείας έπιπέδους, ών
ή μία φέρει το έν τή είκόνι γραμμικόν σχήμα, ό
1 "Ιδε περί της δεισιδαιμονίας ταύτης Άθηνας τόμος ΙΗ' σελ.
565-566.
8 Ό μέν πρώτος άριΟαός δεικνύει τήν σειράν των λίθων έν τω
οίρΟρω και τοις πίναξιν, οποί; άπεικονίσθησαν κατά γύψινα αρνητικά
αποτυπώματα, ό δε έν παρενΟέσει αριθμός είναι ό του ευρετηρίου του
Μουσείου Ηρακλείου.
8 Ό τόπος της προελεύσεως έκαστης σφραγϊδος αναφέρεται ακρι-
βώς οσάκις έ·/ει έξακριδωΟη. Αί λοιπαί προέρχονται πάντως έκ της
Ανατολικής η Δυτική; Κρήτης ήτοι άπό Μυλοποτάμου μέχρι Σητείας.