DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.48958#0621
DE IIS, Q.UJE A N T. A P. R O M. &c.
W--
latam missionem decerneret, & maxime id obtinuisse respedu rei. Quam-
vis autem Raevardi, & catterorum virorum sententiae magis faveant Horatii
& Suetonii verba, mihi tamen praeferenda omnino videtur hoc Sigonii Ju-
dicium, quia certissimum est, eos demum dici posse perdere litem, seu cau-
sa cadere, qui sententia Judicis condemnati sunt, lententia vero Judicis con-
demnari nequeunt, quorum per contestationem lis initium non cepit, te-
statur enim in Nov. 73. 4- Justinianus agere aliquid in causa non va-
lere Judicem, quamdiu lis nondum esset contestata, adeoque vel ideo cer-
tissimum etiam est, proprie dictam litis amissionem hic innui non posse,
si quidem lis in eo de quo loquor casu contestata non sit, imo ad annum
imperii Justinianei quintum & decimum usque, si actor, deserta quam pro-
posuerat adione , Judicium ad finem usque non prosequeretur, non potuit
ullo tempore, non dicam propter absentiam & desertionem condemnari,
sed nihil prorsus in causa agi. Eo vero tempore constituit Imperator, ut
tribus edi dis evocaretur , si vero vel sic non adesset, annale ei concedere-
tur insuper tempus, eoque etiam elapso, legitima proferretur sententia, exa-
minatis partis permanentis allegationibus. In Nov. n 2. cap. 3. adeoque
ne tum quidem causa cecidit actor, quod eremodicium contraheret, sed
hanc solani subibat poenam , quod occasio ei adimeretur suam causam de-
fendendi. Et hoc, quod bene notandum , in adoris tantum , non item
in rei persona obtinuit, uti docet Nov. Quid quod trecentis & quod
excurrit annis Justiniano posterior Leo Philosophus, in Novella sua 108. de-
mum induxit, ut si abesset , sive ador sive reus, qui in Judicium venire te-
nebatur , triplici edido citaretur, quod si contemneret, omnino etiam absens
condemnaretur, ita, ut nequaquam deinceps vel quasstionem movere, vel
condemnationem subterfugere pollet. Quae cum ita sint, uti revera
sunt, quisque opinor facile cernit, antiquis illis temporibus neutiquam cau-
sa cecidisse sive adores sive reos, qui vadimonium desererent, atque proin-
de didorum autorum loca non polle uti jacent accipi, sed alio plane id sa-
ciendum esse sensu : cumque nullus mihi se obtulerit, qui melius iis tribui
possit sensus, quam is quem laudatissimus proponit Sigonius, malim sient ille
in eo litis amissionem ponere, quod ex edido bona possidere jullerit Prastor.
Quamvis autem aliquid dubii in hac sententia superesse haud inficias eam,
non tamen video, quomodo aliter accipi queant isti autores, vixerunt enim
cum in receptissimo usu esset illud quod ex Cicerone & L. 7. §. r. ts.
B b b b 2 Ouib.
W--
latam missionem decerneret, & maxime id obtinuisse respedu rei. Quam-
vis autem Raevardi, & catterorum virorum sententiae magis faveant Horatii
& Suetonii verba, mihi tamen praeferenda omnino videtur hoc Sigonii Ju-
dicium, quia certissimum est, eos demum dici posse perdere litem, seu cau-
sa cadere, qui sententia Judicis condemnati sunt, lententia vero Judicis con-
demnari nequeunt, quorum per contestationem lis initium non cepit, te-
statur enim in Nov. 73. 4- Justinianus agere aliquid in causa non va-
lere Judicem, quamdiu lis nondum esset contestata, adeoque vel ideo cer-
tissimum etiam est, proprie dictam litis amissionem hic innui non posse,
si quidem lis in eo de quo loquor casu contestata non sit, imo ad annum
imperii Justinianei quintum & decimum usque, si actor, deserta quam pro-
posuerat adione , Judicium ad finem usque non prosequeretur, non potuit
ullo tempore, non dicam propter absentiam & desertionem condemnari,
sed nihil prorsus in causa agi. Eo vero tempore constituit Imperator, ut
tribus edi dis evocaretur , si vero vel sic non adesset, annale ei concedere-
tur insuper tempus, eoque etiam elapso, legitima proferretur sententia, exa-
minatis partis permanentis allegationibus. In Nov. n 2. cap. 3. adeoque
ne tum quidem causa cecidit actor, quod eremodicium contraheret, sed
hanc solani subibat poenam , quod occasio ei adimeretur suam causam de-
fendendi. Et hoc, quod bene notandum , in adoris tantum , non item
in rei persona obtinuit, uti docet Nov. Quid quod trecentis & quod
excurrit annis Justiniano posterior Leo Philosophus, in Novella sua 108. de-
mum induxit, ut si abesset , sive ador sive reus, qui in Judicium venire te-
nebatur , triplici edido citaretur, quod si contemneret, omnino etiam absens
condemnaretur, ita, ut nequaquam deinceps vel quasstionem movere, vel
condemnationem subterfugere pollet. Quae cum ita sint, uti revera
sunt, quisque opinor facile cernit, antiquis illis temporibus neutiquam cau-
sa cecidisse sive adores sive reos, qui vadimonium desererent, atque proin-
de didorum autorum loca non polle uti jacent accipi, sed alio plane id sa-
ciendum esse sensu : cumque nullus mihi se obtulerit, qui melius iis tribui
possit sensus, quam is quem laudatissimus proponit Sigonius, malim sient ille
in eo litis amissionem ponere, quod ex edido bona possidere jullerit Prastor.
Quamvis autem aliquid dubii in hac sententia superesse haud inficias eam,
non tamen video, quomodo aliter accipi queant isti autores, vixerunt enim
cum in receptissimo usu esset illud quod ex Cicerone & L. 7. §. r. ts.
B b b b 2 Ouib.