DOI Artikel:
Różycka-Bryzek, Anna: Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kolegiacie wiślickiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19943#0054
1415, 1416, 1424, 1428 i 14294, 2) kardynał Jerzy
Radziwiłł w wizytacji kolegiaty w r. 1598 mówi
0 wezwaniu „Assumptionis BMVirginis“5 oraz
3) biskup Jakub Zadzik w r. 1637 stwierdza, że
właściwą dedykacją kolegiaty jest jeszcze inna,
„Visitatio BMVirginis... non vero Assumptio“6,
przyjąć można, że w w. XV—XVI w powszechnym
użyciu było wezwanie Wniebowzięcia Matki Boskiej.
Wielki halowy kościół wiślicki, według Dłu-
gosza stojący na drugim miejscu po kolegiacie
sandomierskiej w hierarchii diecezji krakowskiej7,
został w czasach Jagiełły ozdobiony bizantyńsko-
ruskimi malowidłami, o czym znów donosi Dłu-
gosz w ogólnej wzmiance o fundacjach tego króla:
„Gnesnensem, Sandomiriensem et Wisliciensem
ecclesias sculptura Graeca (illam enim magis quam
Latinam probabat) adornavit“8. W podobnym brzmie-
niu wiadomość tę podają następnie w w. XVI
Bernard Wapowski („Gnieźnieński, Sandomierski
1 Wiślicki kościoły malowidłami bizantyńskimi,
które w większym niż rzymskie miał upodobaniu,
ozdobił...")9, Marcin Bielski („W Gnieźnie, Sendo-
mirzu i Wiślicy kościoły dał na kształt ruskich
malować")10 i Marcin Kromer („... Gnesnense,
Sendomiriense et Visiliciense templa Graeca pictura
decorayit")11.
Akta wizytacji diecezji krakowskiej kardynała
Jerzego Radziwiłła z r. 1598 w ustępie dotyczącym
kolegiaty wiślickiej zawierają wzmiankę: „Clausa
pulchra adornata tam antiąuiis quam novis picturis",
którą odnieść można do malowideł w prezbiterium12,
przy czym określenie „novis picturis" oznacza
zapewne obrazy sztalugowe. Niepomiernie większej
wagi wiadomość zapisano w r. 1637 w księdze wi-
zytacji biskupa Jakuba Zadzika: „Intus tota ecclesia
larstwa polskiego, Lwów 1914, s. 89—90. — P. Ettinger,
Russkaja cerkownaja stienopiś w sriedniewiekowoj Polsze (Staryje
Gody, Janwar-Fiewral 1915, s. 71—72). — J. Wiśniewski,
Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Piń-
czowskiem, Skalbmierskiem i Wiślickiem, Marjówka 1927,
s. 443. — J. Żarnecki, o.c. — Ostatnio T. Lalik (Początki
kapituły wiślickiej na tle kształtowania się kolegiat polskich
XII wieku, Odkrycia w Wiślicy, Warszawa 1963, s. 191)
stwierdził istnienie pierwotnego wezwania św. Trójcy, które
jednak w 1. połowie w. XIII zostało wyparte przez wezwanie
maryjne.
4 Długosz, o.c. IV, s. 141, 176, 179, 297, 331, 353.
6 Wizytacja kardynała Jerzego Radziwiłła z r. 1597—98,
w Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie, Acta
Yisitationum 9, 375.
2. Święci wojownicy, kolegiata w Wiślicy (fot. K. Nowacki)
et laquear supernum a primaera sua erectione olim
picturis Graecis historiarum vitae BMVirginis exor-
nata, nuper autem a 20 annis citra ob crebra parietum
cementis insupereatur resarcimenta par R(everend)
um olim Albertus Chotelski..."13. Tak więc „z po-
wodu licznych pęknięć ścian" wnętrze prezbite-
rium zostało zatynkowane za życia kanonika Cho-
telskiego, który zmarł w r. 1616. Malowidła prze-
trwały tutaj pod pobiałą dłużej, niż polichromia
lubelska i sandomierska, dopiero bowiem działa-
6 Wizytacja biskupa Jakuba Zadzika, jw., 43, s. 269. Infor-
macje o źródłach zawdzięczam ks. B. Przybyszewskiemu.
7 Długosz, Liber Beneficiorwn I, Cracoviae 1864, s. 403.
8 Długosz, Historiae Polonicae libri XII, tom IV, s. 495.
9 B. Wapowski, Dzieje Korony Polskiej i Wielkiego Księ-
stwa Litewskiego od roku 1380 do 1535,1 wyd. J. Malinowskiego
Wilno 1847, s 218.
10 M. Bielski, Kronika polska, wyd. J. Bielskiego, Kraków
1598, s. 348.
11 M. Cromer, De origine et rebus gestis Polonorum libri
XXX, Basileae 1550, s. 453.
12 Acta Visitationum 9, s. 375.
13 Tamże, 43, s. 271.
4 — Folia Historiae Artium
49
Radziwiłł w wizytacji kolegiaty w r. 1598 mówi
0 wezwaniu „Assumptionis BMVirginis“5 oraz
3) biskup Jakub Zadzik w r. 1637 stwierdza, że
właściwą dedykacją kolegiaty jest jeszcze inna,
„Visitatio BMVirginis... non vero Assumptio“6,
przyjąć można, że w w. XV—XVI w powszechnym
użyciu było wezwanie Wniebowzięcia Matki Boskiej.
Wielki halowy kościół wiślicki, według Dłu-
gosza stojący na drugim miejscu po kolegiacie
sandomierskiej w hierarchii diecezji krakowskiej7,
został w czasach Jagiełły ozdobiony bizantyńsko-
ruskimi malowidłami, o czym znów donosi Dłu-
gosz w ogólnej wzmiance o fundacjach tego króla:
„Gnesnensem, Sandomiriensem et Wisliciensem
ecclesias sculptura Graeca (illam enim magis quam
Latinam probabat) adornavit“8. W podobnym brzmie-
niu wiadomość tę podają następnie w w. XVI
Bernard Wapowski („Gnieźnieński, Sandomierski
1 Wiślicki kościoły malowidłami bizantyńskimi,
które w większym niż rzymskie miał upodobaniu,
ozdobił...")9, Marcin Bielski („W Gnieźnie, Sendo-
mirzu i Wiślicy kościoły dał na kształt ruskich
malować")10 i Marcin Kromer („... Gnesnense,
Sendomiriense et Visiliciense templa Graeca pictura
decorayit")11.
Akta wizytacji diecezji krakowskiej kardynała
Jerzego Radziwiłła z r. 1598 w ustępie dotyczącym
kolegiaty wiślickiej zawierają wzmiankę: „Clausa
pulchra adornata tam antiąuiis quam novis picturis",
którą odnieść można do malowideł w prezbiterium12,
przy czym określenie „novis picturis" oznacza
zapewne obrazy sztalugowe. Niepomiernie większej
wagi wiadomość zapisano w r. 1637 w księdze wi-
zytacji biskupa Jakuba Zadzika: „Intus tota ecclesia
larstwa polskiego, Lwów 1914, s. 89—90. — P. Ettinger,
Russkaja cerkownaja stienopiś w sriedniewiekowoj Polsze (Staryje
Gody, Janwar-Fiewral 1915, s. 71—72). — J. Wiśniewski,
Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Piń-
czowskiem, Skalbmierskiem i Wiślickiem, Marjówka 1927,
s. 443. — J. Żarnecki, o.c. — Ostatnio T. Lalik (Początki
kapituły wiślickiej na tle kształtowania się kolegiat polskich
XII wieku, Odkrycia w Wiślicy, Warszawa 1963, s. 191)
stwierdził istnienie pierwotnego wezwania św. Trójcy, które
jednak w 1. połowie w. XIII zostało wyparte przez wezwanie
maryjne.
4 Długosz, o.c. IV, s. 141, 176, 179, 297, 331, 353.
6 Wizytacja kardynała Jerzego Radziwiłła z r. 1597—98,
w Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie, Acta
Yisitationum 9, 375.
2. Święci wojownicy, kolegiata w Wiślicy (fot. K. Nowacki)
et laquear supernum a primaera sua erectione olim
picturis Graecis historiarum vitae BMVirginis exor-
nata, nuper autem a 20 annis citra ob crebra parietum
cementis insupereatur resarcimenta par R(everend)
um olim Albertus Chotelski..."13. Tak więc „z po-
wodu licznych pęknięć ścian" wnętrze prezbite-
rium zostało zatynkowane za życia kanonika Cho-
telskiego, który zmarł w r. 1616. Malowidła prze-
trwały tutaj pod pobiałą dłużej, niż polichromia
lubelska i sandomierska, dopiero bowiem działa-
6 Wizytacja biskupa Jakuba Zadzika, jw., 43, s. 269. Infor-
macje o źródłach zawdzięczam ks. B. Przybyszewskiemu.
7 Długosz, Liber Beneficiorwn I, Cracoviae 1864, s. 403.
8 Długosz, Historiae Polonicae libri XII, tom IV, s. 495.
9 B. Wapowski, Dzieje Korony Polskiej i Wielkiego Księ-
stwa Litewskiego od roku 1380 do 1535,1 wyd. J. Malinowskiego
Wilno 1847, s 218.
10 M. Bielski, Kronika polska, wyd. J. Bielskiego, Kraków
1598, s. 348.
11 M. Cromer, De origine et rebus gestis Polonorum libri
XXX, Basileae 1550, s. 453.
12 Acta Visitationum 9, s. 375.
13 Tamże, 43, s. 271.
4 — Folia Historiae Artium
49