tego przedmiotu 17. W sztuce Bizancjum i krajów
podległych jej wpływom w w. XIV—XV przeważał
typ apokryficzny z Marią siedzącą na tronie, tak
ją też wyobrażano we freskach lubelskich (ryc. 7),
sandomierskich i w kaplicy Świętokrzyskiej na
Wawelu. Niemniej jednak, choć rzadsze, pojawiały
się również bliskie wiślickiemu ujęcia Marii sto-
jącej przed tronem, z którego nagle powstała (ryc. 8).
Gest jej wzniesionej, otwartej dłoni charaktery-
styczny jest w ogóle dla bizantyńskiego wyobrażenia
Marii w Zwiastowaniu (a również i w innych wy-
darzeniach ewangelicznych), odpowiadając racjo-
nalnym pojęciom wschodnich teologów o pełnym
refleksji odniesieniu się Marii do słów archanioła,
odmiennym od pokornego ich przyjęcia przez
Marię sztuki zachodniej.
Bardziej wyjątkowym rysem w scenie wiślickiej
jest ujęcie archanioła: nie występuje on tutaj, jak
17 N. Pokrowskij, Ewangelie w pamiatnikach ikonografii,
prieimuszczestwienno wizanłijskich i russkich (Trudy VIII ar-
cheołogiczeskowo sjezda w Moskwie 1890, Petersburg 1892,
s. 7 i n.). — T. Schmidt, Błagowieszczenije (Izwiestia russkowo
archeołogiczeskowo instituta w Konstantinopole XV, Sofia
1911, s. 31 i n.). — G. Millet, Recherches sur 1’iconographie
zazwyczaj, w swobodnej powłóczystej szacie, wi-
doczny jest bowiem wyraźnie szlak obramiający
strój nie sięgający kostek u nóg. Wydaje się słuszne
na podstawie tego rysu odtworzenie jego pierwotne-
go wyglądu na wzór Gabriela znanego głównie
w sztuce serbskiej w. XIV, np. w Peći i Dećanach,
a także w klasztorach Atosu. Przeciwny zachodniej
koncepcji pokornego, klęczącego wysłannika, powstał
tu typ funkcjonariusza dworu boskiego o dumnej
postawie, w bogatym stroju: długiej tunice obrzeżo-
nej szlakiem, na którą nałożona jest bądź krótka
przepasana tunika, bądź też analogiczny do ce-
sarskiego stroju ceremonialnego „loros“ — ozdobna
szarfa skrzyżowana na piersiach, jednym końcem
opadająca do dołu, drugim zaś przerzucona przez
lewą rękę (ryc. 9)18 * * * *.
W scenie Bożego Narodzenia (ryc. 10) —
jednej z gorzej zachowanych w Wiślicy — na tle
de l’evangile au XIVe, XVe et XVIe siecles d’apres les monu-
ments de Mistra, de la Macedoine et du Mont-Athos, Paris 1916,
s. 630 i n.
18 Millet, o.c., s. 87. — M. Walicki, Malowidła ścienne
kościoła św. Trójcy na zamku w Lublinie (Studia do Dziejów
Sztuki w Polsce III, Warszawa 1930), s. 54. — M. Leloir,
54
podległych jej wpływom w w. XIV—XV przeważał
typ apokryficzny z Marią siedzącą na tronie, tak
ją też wyobrażano we freskach lubelskich (ryc. 7),
sandomierskich i w kaplicy Świętokrzyskiej na
Wawelu. Niemniej jednak, choć rzadsze, pojawiały
się również bliskie wiślickiemu ujęcia Marii sto-
jącej przed tronem, z którego nagle powstała (ryc. 8).
Gest jej wzniesionej, otwartej dłoni charaktery-
styczny jest w ogóle dla bizantyńskiego wyobrażenia
Marii w Zwiastowaniu (a również i w innych wy-
darzeniach ewangelicznych), odpowiadając racjo-
nalnym pojęciom wschodnich teologów o pełnym
refleksji odniesieniu się Marii do słów archanioła,
odmiennym od pokornego ich przyjęcia przez
Marię sztuki zachodniej.
Bardziej wyjątkowym rysem w scenie wiślickiej
jest ujęcie archanioła: nie występuje on tutaj, jak
17 N. Pokrowskij, Ewangelie w pamiatnikach ikonografii,
prieimuszczestwienno wizanłijskich i russkich (Trudy VIII ar-
cheołogiczeskowo sjezda w Moskwie 1890, Petersburg 1892,
s. 7 i n.). — T. Schmidt, Błagowieszczenije (Izwiestia russkowo
archeołogiczeskowo instituta w Konstantinopole XV, Sofia
1911, s. 31 i n.). — G. Millet, Recherches sur 1’iconographie
zazwyczaj, w swobodnej powłóczystej szacie, wi-
doczny jest bowiem wyraźnie szlak obramiający
strój nie sięgający kostek u nóg. Wydaje się słuszne
na podstawie tego rysu odtworzenie jego pierwotne-
go wyglądu na wzór Gabriela znanego głównie
w sztuce serbskiej w. XIV, np. w Peći i Dećanach,
a także w klasztorach Atosu. Przeciwny zachodniej
koncepcji pokornego, klęczącego wysłannika, powstał
tu typ funkcjonariusza dworu boskiego o dumnej
postawie, w bogatym stroju: długiej tunice obrzeżo-
nej szlakiem, na którą nałożona jest bądź krótka
przepasana tunika, bądź też analogiczny do ce-
sarskiego stroju ceremonialnego „loros“ — ozdobna
szarfa skrzyżowana na piersiach, jednym końcem
opadająca do dołu, drugim zaś przerzucona przez
lewą rękę (ryc. 9)18 * * * *.
W scenie Bożego Narodzenia (ryc. 10) —
jednej z gorzej zachowanych w Wiślicy — na tle
de l’evangile au XIVe, XVe et XVIe siecles d’apres les monu-
ments de Mistra, de la Macedoine et du Mont-Athos, Paris 1916,
s. 630 i n.
18 Millet, o.c., s. 87. — M. Walicki, Malowidła ścienne
kościoła św. Trójcy na zamku w Lublinie (Studia do Dziejów
Sztuki w Polsce III, Warszawa 1930), s. 54. — M. Leloir,
54