DOI Artikel:
Różycka-Bryzek, Anna: Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kolegiacie wiślickiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19943#0067
charakteryzuje ujęcie kompromisowe: stół jest
wprawdzie owalny, a apostołowie swobodnie umie-
szczeni wokół niego, zgodnie z zachodnim typem,
dla Chrystusa ze św. Janem zachowano jednak
starym zwyczajem miejsce in cornu dextro, tak jak
we freskach sandomierskich. Bardzo bliskie wiślic-
kiemu jest przedstawienie Ostatniej Wieczerzy w iko-
nostasie soboru Zwiastowania na Kremlu z r. 140532
powtórzone następnie w r. 1425—27 w ikonach kla-
sztoru Troice-Siergijewskiego (ryc. 20).
Obok tej sceny wyobrażono Ukrzyżowanie, po-
stępując jednak za porządkiem wydarzeń w Ewan-
gelii, przejść teraz należy do przedstawień w apsy-
dzie, gdzie zilustrowano kilka epizodów męki
Chrystusa. Także wśród nich nie zachowano właści-
wego następstwa czasowego, pierwsze od lewej bo-
wiem jest Biczowanie, dalej Naigrawanie i dopiero
po nich dwie sceny Sądu nad Chrystusem, które
powinny otwierać ten cykl. W bardzo zniszczonej
środkowej zaledwie można rozróżnić z lewej strony
zarys postaci bez nimbu oraz stojącą po prawej po-
stać w nimbie i obok niej żołnierza fryc. 21). Syl-
weta z lewej strony widnieje nieco niżej niż obie
z prawej, co w połączeniu z przedstawionym poniżej
32 Zob. I. I. Woronin — W. N. Łazariew, Iskusstwo
sriedtiierusskich kniażestw XIII—XIV wieków (Istoria russkowo
iskusstwa III, Moskwa 1955, il. na s. 113).
I
kolegiata w Wiślicy (rys. W. Zalewski)
podnóżkiem wskazuje, że ujęta jest w pozycji sie-
dzącej. Taka kompozycja odpowiada tematowi Sądu
Arcykapłana, Annasza lub Kaifasza — choć sąd
jednego tylko z nich byłby raczej rzadko spotykanym
ujęciem według Ewangelii św. Jana (XVIII, 13—23),
zazwyczaj bowiem wyobrażano obu jednocześnie, jak
to podają synoptycy (Mateusz XXVI, 58—66) Ma-
rek XIV, 53—64; Łukasz XXII, 66—71).
W również bardzo zniszczonej scenie obok widać
częściowo zachowaną postać w nimbie, przy której
stoi żołnierz w zbroi typu zachodniego, wznosząc
rękę gestem przemowy (ryc. 21). Przed nimi siedzi
na tronie mężczyzna w bogatej szacie zdobnej
w szlaki u dołu, w płaszczu narzuconym na ramiona
i w stożkowej czapce, obok którego widać mniejszą
postać. Rozpoznać tu należy Sąd Piłata — sam mo-
ment ogłoszenia wyroku wiążący się z symbolicz-
nym gestem umywania rąk, na co wskazuje przed-
stawienie małej postaci obok tronu, zapewne pa-
chołka podającego misę z wodą rzymskiemu namie-
stnikowi. Epizod ten odznaczający się we wczesnym
okresie sztuki reprezentacyjnym charakterem (Piłata
bowiem przedstawiano frontalnie w otoczeniu do-
stojników dworskich)33, później został zredukowany
33 A. K. Di dr on, Manuel (Ticonographie chretienne, Paris
1845, s. 192—192. — Millet, o.c., s. 621.
62
wprawdzie owalny, a apostołowie swobodnie umie-
szczeni wokół niego, zgodnie z zachodnim typem,
dla Chrystusa ze św. Janem zachowano jednak
starym zwyczajem miejsce in cornu dextro, tak jak
we freskach sandomierskich. Bardzo bliskie wiślic-
kiemu jest przedstawienie Ostatniej Wieczerzy w iko-
nostasie soboru Zwiastowania na Kremlu z r. 140532
powtórzone następnie w r. 1425—27 w ikonach kla-
sztoru Troice-Siergijewskiego (ryc. 20).
Obok tej sceny wyobrażono Ukrzyżowanie, po-
stępując jednak za porządkiem wydarzeń w Ewan-
gelii, przejść teraz należy do przedstawień w apsy-
dzie, gdzie zilustrowano kilka epizodów męki
Chrystusa. Także wśród nich nie zachowano właści-
wego następstwa czasowego, pierwsze od lewej bo-
wiem jest Biczowanie, dalej Naigrawanie i dopiero
po nich dwie sceny Sądu nad Chrystusem, które
powinny otwierać ten cykl. W bardzo zniszczonej
środkowej zaledwie można rozróżnić z lewej strony
zarys postaci bez nimbu oraz stojącą po prawej po-
stać w nimbie i obok niej żołnierza fryc. 21). Syl-
weta z lewej strony widnieje nieco niżej niż obie
z prawej, co w połączeniu z przedstawionym poniżej
32 Zob. I. I. Woronin — W. N. Łazariew, Iskusstwo
sriedtiierusskich kniażestw XIII—XIV wieków (Istoria russkowo
iskusstwa III, Moskwa 1955, il. na s. 113).
I
kolegiata w Wiślicy (rys. W. Zalewski)
podnóżkiem wskazuje, że ujęta jest w pozycji sie-
dzącej. Taka kompozycja odpowiada tematowi Sądu
Arcykapłana, Annasza lub Kaifasza — choć sąd
jednego tylko z nich byłby raczej rzadko spotykanym
ujęciem według Ewangelii św. Jana (XVIII, 13—23),
zazwyczaj bowiem wyobrażano obu jednocześnie, jak
to podają synoptycy (Mateusz XXVI, 58—66) Ma-
rek XIV, 53—64; Łukasz XXII, 66—71).
W również bardzo zniszczonej scenie obok widać
częściowo zachowaną postać w nimbie, przy której
stoi żołnierz w zbroi typu zachodniego, wznosząc
rękę gestem przemowy (ryc. 21). Przed nimi siedzi
na tronie mężczyzna w bogatej szacie zdobnej
w szlaki u dołu, w płaszczu narzuconym na ramiona
i w stożkowej czapce, obok którego widać mniejszą
postać. Rozpoznać tu należy Sąd Piłata — sam mo-
ment ogłoszenia wyroku wiążący się z symbolicz-
nym gestem umywania rąk, na co wskazuje przed-
stawienie małej postaci obok tronu, zapewne pa-
chołka podającego misę z wodą rzymskiemu namie-
stnikowi. Epizod ten odznaczający się we wczesnym
okresie sztuki reprezentacyjnym charakterem (Piłata
bowiem przedstawiano frontalnie w otoczeniu do-
stojników dworskich)33, później został zredukowany
33 A. K. Di dr on, Manuel (Ticonographie chretienne, Paris
1845, s. 192—192. — Millet, o.c., s. 621.
62