DOI article:
Mossakowski, Stanisław: Pałac Krasińskich w Warszawie (1677 - 1699)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19943#0167
36. J. van Campen, ratusz w Amsterdamie, przyczółek ryzalitu (według K. Fremantle, fot. W. Gumuła)
tatu262. Motywy te, przeważnie zaczerpnięte z archi-
tektury antycznej, to rustykowane cokoły pila-
strów263, zwisające girlandy między kapitelami264,
dekoracyjne maszkarony w obramieniach okien265,
a także attyka balustradowa266. Również wydatne
podkreślenie podziałów pionowych, zdecydowanie
wyodrębnionych i służących jako podpory posągów
attyki, wywodzi się z nawiązujących do antyku dzieł
262 Por. przypis 206. Na rzadkość występowania porządku
jońskiego, jako jedynego w artykulacji budowli, stosowanego
w ten sposób częściej tylko przez Palladia, a później przez
palladiański kierunek architektury holenderskiej, zwrócił
uwagę E. Forssmann, Dorisch, Jonisch, Korinthisch. Studien
iiber den Gebrauch der Saulenordnungen in der Architektur des
16.—18. Jahrhunderts, Stockholm 1961, s. 78—84.
263 Występują one np. w palazzo Valmarana w Vicenzy,
dziele Palladia (por. G. Chierici, II palazzo italiano del secolo
XI al secolo XIX, Milano 1954, cz. 2, s. 232—33).
264 Motyw takich girland, występujący również w pomia-
rach z budowli antycznych publikowanych przez Palladia
(o.c., s. 51, 59, 92 i 93), byl bardzo popularny w architekturze
północnych Włoch (występuje w Bibliotece św. Marka w We-
necji, J. Sansovina). Szczególnie często stosował go w swoich
dziełach Palladio (o.c., ks. II, s. 14, 15, 40 i 42). Od Palladia
przejęła girlandy w latach trzydziestych w. XVII klasycystyczna
architektura holenderska (np. Jacob van Campen).
26i“ Motyw bardzo częsty w architekturze północnowłoskiej
Palladia267. W ogólności system podziałów i więk-
szość szczegółów dekoracji fasady są może najbar-
dziej zbliżone do zaprojektowanej przez Palladia ele-
wacji dziedzińcowej pałacu Thiene w Vicenzy
(ryc. 37)268.
Niepalladiańskie pochodzenie zdradzają jedynie
nieliczne motywy dekoracji fasady. Zwieńczone ro-
złożystymi wazonami, obramienia bocznych okien
w. XVI występuje przeważnie jako dekoracja kluczy arkad lub
okien. W tej formie stosuje go również Palladio (o.c., ks. II,
s. 10, 15 i in.). Maszkarony wieńczące pilastry obramień okien-
nych pojawiają się z kolei w budowlach rzymskich, np. w ok-
nach pałacu laterańskiego (ok. 1587) Domenica Fontany, które
Tylman znał z wydawnictwa tego architekta pt. Della transpor-
tatione dell’obelisco Vaticano, Roma 1590, tabl. 68 (por. Mossa-
kowski, Księgozbiór Tylmana, poz. 15).
266 Por. np. atrium korynckie w rekonstrukcji Palladia
(o.c., ks. II, s. 31) lub zwieńczenie projektowanej przez niego
bazyliki w Vicenzy (ks. III, s. 40—41). Attykę balustradową
stosowano również przed Palladiem (np. Michał Anioł w bu-
dowlach kapitolińskich w Rzymie lub Jacopo Sansovino w Bi-
bliotece św. Marka w Wenecji).
267 Por. pomiary i rekonstrukcje całego szeregu budowli
antycznych, zamieszczone w księdze IV traktatu Palladia oraz
jego własne projekty publikowane w księdze II (w egzemplarzu
Tylmana, s. 3—78 i 3—133).
268 Por. Palladio, o.c., ks. II (egzemplarz Tylmana,
162
tatu262. Motywy te, przeważnie zaczerpnięte z archi-
tektury antycznej, to rustykowane cokoły pila-
strów263, zwisające girlandy między kapitelami264,
dekoracyjne maszkarony w obramieniach okien265,
a także attyka balustradowa266. Również wydatne
podkreślenie podziałów pionowych, zdecydowanie
wyodrębnionych i służących jako podpory posągów
attyki, wywodzi się z nawiązujących do antyku dzieł
262 Por. przypis 206. Na rzadkość występowania porządku
jońskiego, jako jedynego w artykulacji budowli, stosowanego
w ten sposób częściej tylko przez Palladia, a później przez
palladiański kierunek architektury holenderskiej, zwrócił
uwagę E. Forssmann, Dorisch, Jonisch, Korinthisch. Studien
iiber den Gebrauch der Saulenordnungen in der Architektur des
16.—18. Jahrhunderts, Stockholm 1961, s. 78—84.
263 Występują one np. w palazzo Valmarana w Vicenzy,
dziele Palladia (por. G. Chierici, II palazzo italiano del secolo
XI al secolo XIX, Milano 1954, cz. 2, s. 232—33).
264 Motyw takich girland, występujący również w pomia-
rach z budowli antycznych publikowanych przez Palladia
(o.c., s. 51, 59, 92 i 93), byl bardzo popularny w architekturze
północnych Włoch (występuje w Bibliotece św. Marka w We-
necji, J. Sansovina). Szczególnie często stosował go w swoich
dziełach Palladio (o.c., ks. II, s. 14, 15, 40 i 42). Od Palladia
przejęła girlandy w latach trzydziestych w. XVII klasycystyczna
architektura holenderska (np. Jacob van Campen).
26i“ Motyw bardzo częsty w architekturze północnowłoskiej
Palladia267. W ogólności system podziałów i więk-
szość szczegółów dekoracji fasady są może najbar-
dziej zbliżone do zaprojektowanej przez Palladia ele-
wacji dziedzińcowej pałacu Thiene w Vicenzy
(ryc. 37)268.
Niepalladiańskie pochodzenie zdradzają jedynie
nieliczne motywy dekoracji fasady. Zwieńczone ro-
złożystymi wazonami, obramienia bocznych okien
w. XVI występuje przeważnie jako dekoracja kluczy arkad lub
okien. W tej formie stosuje go również Palladio (o.c., ks. II,
s. 10, 15 i in.). Maszkarony wieńczące pilastry obramień okien-
nych pojawiają się z kolei w budowlach rzymskich, np. w ok-
nach pałacu laterańskiego (ok. 1587) Domenica Fontany, które
Tylman znał z wydawnictwa tego architekta pt. Della transpor-
tatione dell’obelisco Vaticano, Roma 1590, tabl. 68 (por. Mossa-
kowski, Księgozbiór Tylmana, poz. 15).
266 Por. np. atrium korynckie w rekonstrukcji Palladia
(o.c., ks. II, s. 31) lub zwieńczenie projektowanej przez niego
bazyliki w Vicenzy (ks. III, s. 40—41). Attykę balustradową
stosowano również przed Palladiem (np. Michał Anioł w bu-
dowlach kapitolińskich w Rzymie lub Jacopo Sansovino w Bi-
bliotece św. Marka w Wenecji).
267 Por. pomiary i rekonstrukcje całego szeregu budowli
antycznych, zamieszczone w księdze IV traktatu Palladia oraz
jego własne projekty publikowane w księdze II (w egzemplarzu
Tylmana, s. 3—78 i 3—133).
268 Por. Palladio, o.c., ks. II (egzemplarz Tylmana,
162