DOI Artikel:
Mossakowski, Stanisław: Pałac Krasińskich w Warszawie (1677 - 1699)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19943#0172
42. A. Palladio, klasztor szarytek w Wenecji, przekrój westibulu korynckiego (według Bertottiego-Scamozziego, fot. W. Gumuła)
z otaczających je ścian stanowi ścianę zewnętrzną
budowli, co pozwala na zastosowanie bezpośredniego
oświetlenia. Natomiast schody tego typu umieszczo-
ne pośrodku pałacu i oświetlone pośrednio przez
okna sąsiadujących z nimi pomieszczeń należą do
wyjątków i są najczęściej znacznie skromniejszych
rozmiarów niż klatka schodowa pałacu Krasińskich.
Takie właśnie schody posiada willa Antonini w Udi-
ne (1556), dzieło Palladia (ryc. 41)293, a także wzoro-
wany na Palladiu jeden z projektów podmiejskiej
willi Philipa Vingboonsa (1607—1678)294. Do obu
budowli, znanych Tylmanowi ze sztychów w dzie-
łach tych architektów, nawiązuje klatka schodowa
naszego pałacu295.
293 Por. Palladio, o.c., ks. II, s. 4—5.
294 Por. Vingboons, o.c., tabl. 53.
295 Zob. przypisy 206 i 283.
296 Kopuła lub sklepienie z okulusem, stosowane także
w architekturze średniowiecznej (np. w kościele w Schwarz-
rheindorf, ok. r. 1150), w epoce renesansu pojawia się na ry-
sunku w traktacie Francesca di Giorgio (Biblioteka Królewska
w Turynie, rkp. 148, k. 21 verso, por. E. Rosenthal, The
Klatka ta, umieszczona pośrodku budynku
i otwarta arkadami do obu sal piano nobile, spełnia
ważną rolę w kompozycji reprezentacyjnych wnętrz
pałacu. Do ostatecznego ukształtowania tej kompo-
zycji nie doszło jednak od razu. Pierwotnie górna
przestrzeń klatki schodowej miała być otwarta arka-
dami tylko do sali nad westibulem, która z kolei,
dzięki projektowanemu przebiciu otworu w suficie
westibulu stanowić miała z nim i ze schodami jedną
całość przestrzenną. Użyty w tym projekcie motyw
otworu w suficie lub w sklepieniu występuje często
w architekturze sakralnej za wzorem Panteonu296.
W zastosowaniu do budowli świeckich wywodzi się
on również z dzieł antycznych, jak bowiem wynika
House of Andrea Mantegna in Mantua, Gazette des Beaux-Arts
CIV, 1962, s. 342, fig. 16), a później występuje w całym szeregu
budowli sakralnych, począwszy od kaplic w kościele S. Andrea
w Mantui (1470—93), dzieła Leona Battisty Albertiego. Z waż-
niejszych budowli stosujących ten motyw wypada wymienić
kopułę katedry św. Pawła w Londynie (1673—1710) Christo-
phera Wrena i kopułę kościoła Inwalidów w Paryżu (1675—
1706) J. Harduina Mansarta.
167
z otaczających je ścian stanowi ścianę zewnętrzną
budowli, co pozwala na zastosowanie bezpośredniego
oświetlenia. Natomiast schody tego typu umieszczo-
ne pośrodku pałacu i oświetlone pośrednio przez
okna sąsiadujących z nimi pomieszczeń należą do
wyjątków i są najczęściej znacznie skromniejszych
rozmiarów niż klatka schodowa pałacu Krasińskich.
Takie właśnie schody posiada willa Antonini w Udi-
ne (1556), dzieło Palladia (ryc. 41)293, a także wzoro-
wany na Palladiu jeden z projektów podmiejskiej
willi Philipa Vingboonsa (1607—1678)294. Do obu
budowli, znanych Tylmanowi ze sztychów w dzie-
łach tych architektów, nawiązuje klatka schodowa
naszego pałacu295.
293 Por. Palladio, o.c., ks. II, s. 4—5.
294 Por. Vingboons, o.c., tabl. 53.
295 Zob. przypisy 206 i 283.
296 Kopuła lub sklepienie z okulusem, stosowane także
w architekturze średniowiecznej (np. w kościele w Schwarz-
rheindorf, ok. r. 1150), w epoce renesansu pojawia się na ry-
sunku w traktacie Francesca di Giorgio (Biblioteka Królewska
w Turynie, rkp. 148, k. 21 verso, por. E. Rosenthal, The
Klatka ta, umieszczona pośrodku budynku
i otwarta arkadami do obu sal piano nobile, spełnia
ważną rolę w kompozycji reprezentacyjnych wnętrz
pałacu. Do ostatecznego ukształtowania tej kompo-
zycji nie doszło jednak od razu. Pierwotnie górna
przestrzeń klatki schodowej miała być otwarta arka-
dami tylko do sali nad westibulem, która z kolei,
dzięki projektowanemu przebiciu otworu w suficie
westibulu stanowić miała z nim i ze schodami jedną
całość przestrzenną. Użyty w tym projekcie motyw
otworu w suficie lub w sklepieniu występuje często
w architekturze sakralnej za wzorem Panteonu296.
W zastosowaniu do budowli świeckich wywodzi się
on również z dzieł antycznych, jak bowiem wynika
House of Andrea Mantegna in Mantua, Gazette des Beaux-Arts
CIV, 1962, s. 342, fig. 16), a później występuje w całym szeregu
budowli sakralnych, począwszy od kaplic w kościele S. Andrea
w Mantui (1470—93), dzieła Leona Battisty Albertiego. Z waż-
niejszych budowli stosujących ten motyw wypada wymienić
kopułę katedry św. Pawła w Londynie (1673—1710) Christo-
phera Wrena i kopułę kościoła Inwalidów w Paryżu (1675—
1706) J. Harduina Mansarta.
167