DOI Artikel:
Mossakowski, Stanisław: Pałac Krasińskich w Warszawie (1677 - 1699)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19943#0194
57. A. Schluter, fasada tzw. Starej Poczty w Berlinie (według B. H. Hallstroma, fot. W. Gumula)
pliwie nawiązanie do form pałacu Krasińskich, jak to
trafnie zauważył B. H. Hallstrom463. Wreszcie roz-
planowanie wnętrz pałacu Tylmanowskiego było za-
pewne wzorem dla Schlutera przy projektowaniu
pałacyku Kameckego w Berlinie (1711—1712),
gdzie, podobnie jak w budowli warszawskiej, do
środkowych sal przytyka wydłużone pomieszczenie
przechodzące w poprzek budynku przez całą jego
szerokość464.
Pałac Krasińskich, stanowiący syntezę wielu
różnorodnych osiągnięć architektury europejskiej
wieków XV, XVI i XVII, posiada szereg motywów
463 Hallstrom, o.c., s. 101 i fig. 3.
464 Por. C. Gurlitt, Andreas Schluter, fig. 56 na s. 201.
Natomiast podobny do pałacu Krasińskich projekt zamku
w Charlottenburgu pod Berlinem, wiązany przez Gurlitta
(.Andreas Schluter, s. 111—113 i fig- 25. — Warschauer Bau-
ten, s. 42) z twórczością Schlutera, nie może być brany pod
uwagę, gdyż jest dziełem A. Neringa, architekta pochodzenia
niderlandzkiego, działającego w Berlinie w 2. połowie w. XVII
(por. Ladendorf, o.c., s. 33 i 142). Z kolei podobieństwo
między kompozycjami środkowych ryzalitów pałacu Krasiń-
skich i zamku Peterhof pod Petersburgiem (1713—16), pro-
kompozycyjnych, których pełny rozwój i rozpo-
wszechnienie nastąpiło dopiero w wieku XVIII.
Należy tutaj przede wszystkim kompozycja prze-
strzenno-oświetleniowa sal połączonych z klatką
schodową, której jak gdyby kontynuacją, a zarazem
pełnym rozwinięciem tkwiących w niej możliwości
będzie dopiero słynna klatka schodowa w zamku
Bruchsal (od r. 1730), dzieło J. B. Neumanna465.
Również zaprojektowany przez Tylmana, choć nie
wykonany motyw otworu w suficie westibulu stanie
się naprawdę popularny dopiero w budowlach
osiemnastego stulecia466. Wreszcie podobny system
jektowanego przypuszczalnie przez Schlutera, na które wskazał
Hallstrom (o.c., s. 113—114 i fig. 16—18) wydaje się jednak
dość odlegle.
465 Por. M. H. v. Freeden, Balthasar Neumann. Leben
und Werk, Miinchen 1953, s. 27—28, tabl. 38—39, oraz analizę
kompozycji tej klatki schodowej w książce N. Pevsnera,
An Outline of European Architecture, London 1958, s. 204,
fig. 84 na s. 200 i tabl. 50—51.
466 Por. przypis 315. Warto tu dodać, że wzorowany na
rozwiązaniach Palladia i Scamozziego rozkład wnętrz, w którym
do środkowych, reprezentacyjnych sal przytykają z obu stron
189
pliwie nawiązanie do form pałacu Krasińskich, jak to
trafnie zauważył B. H. Hallstrom463. Wreszcie roz-
planowanie wnętrz pałacu Tylmanowskiego było za-
pewne wzorem dla Schlutera przy projektowaniu
pałacyku Kameckego w Berlinie (1711—1712),
gdzie, podobnie jak w budowli warszawskiej, do
środkowych sal przytyka wydłużone pomieszczenie
przechodzące w poprzek budynku przez całą jego
szerokość464.
Pałac Krasińskich, stanowiący syntezę wielu
różnorodnych osiągnięć architektury europejskiej
wieków XV, XVI i XVII, posiada szereg motywów
463 Hallstrom, o.c., s. 101 i fig. 3.
464 Por. C. Gurlitt, Andreas Schluter, fig. 56 na s. 201.
Natomiast podobny do pałacu Krasińskich projekt zamku
w Charlottenburgu pod Berlinem, wiązany przez Gurlitta
(.Andreas Schluter, s. 111—113 i fig- 25. — Warschauer Bau-
ten, s. 42) z twórczością Schlutera, nie może być brany pod
uwagę, gdyż jest dziełem A. Neringa, architekta pochodzenia
niderlandzkiego, działającego w Berlinie w 2. połowie w. XVII
(por. Ladendorf, o.c., s. 33 i 142). Z kolei podobieństwo
między kompozycjami środkowych ryzalitów pałacu Krasiń-
skich i zamku Peterhof pod Petersburgiem (1713—16), pro-
kompozycyjnych, których pełny rozwój i rozpo-
wszechnienie nastąpiło dopiero w wieku XVIII.
Należy tutaj przede wszystkim kompozycja prze-
strzenno-oświetleniowa sal połączonych z klatką
schodową, której jak gdyby kontynuacją, a zarazem
pełnym rozwinięciem tkwiących w niej możliwości
będzie dopiero słynna klatka schodowa w zamku
Bruchsal (od r. 1730), dzieło J. B. Neumanna465.
Również zaprojektowany przez Tylmana, choć nie
wykonany motyw otworu w suficie westibulu stanie
się naprawdę popularny dopiero w budowlach
osiemnastego stulecia466. Wreszcie podobny system
jektowanego przypuszczalnie przez Schlutera, na które wskazał
Hallstrom (o.c., s. 113—114 i fig. 16—18) wydaje się jednak
dość odlegle.
465 Por. M. H. v. Freeden, Balthasar Neumann. Leben
und Werk, Miinchen 1953, s. 27—28, tabl. 38—39, oraz analizę
kompozycji tej klatki schodowej w książce N. Pevsnera,
An Outline of European Architecture, London 1958, s. 204,
fig. 84 na s. 200 i tabl. 50—51.
466 Por. przypis 315. Warto tu dodać, że wzorowany na
rozwiązaniach Palladia i Scamozziego rozkład wnętrz, w którym
do środkowych, reprezentacyjnych sal przytykają z obu stron
189