DOI article:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0038
14. Profile żeber sklepień gotyckich z pn. Polski, łączone z wysklepkami za pomocą wpustu. 1. Kolbacz, kaplica przy pd.
transepcie, połowa w. XIII; 2. Kołobrzeg, nawa główna katedry, 1. połowa w. XIV; 3. i 4. Malbork, kaplica zamkowa Św. Anny,
1331—44; 5. Braniewo, korpus kościoła par., około r. 1442; 6. Kołobrzeg, nawa pd. katedry, 1410; Pelpin, pd. ramię transeptu,
r. 1557 (pomiar J. T. Frazika).
i układzie przestrzennym. Znanych jest też wiele od czasów najwcześniejszych (w Polsce Kołbacz,
sklepień żebrowych pochodzących dopiero z wieku południowa kaplica przy transepcie, połowa w. XIII
XVII82. Wydaje się, że jesteśmy w stanie dorzucić ryc. 14 i 15)83. Zjawisko to nie powinno dziwić,
wiele nowych elementów i skorygować niektóre Między Pomorzem a Hiszpanią istniały w wiekach
poglądy. I tak np. istnieją poważne przesłanki, średnich pewne związki. Znane są fakty pewnych
że Kubler był w błędzie, wyłączając jakiekolwiek pielgrzymek religijnych, m. in. z Kołobrzegu do
związki sklepień omawianych przez Rodriga z Eu- Santiago de Compostella do słynnej bazyliki,
ropą północną; nie zwrócił uwagi (zresztą było mu w której mieściły się relikwie apostoła Jakuba Star-
to z pewnością nieznane) na zróżnicowanie przekroju szego. W Kołobrzegu miano gorący kult dla tego
żeber występujących w sklepieniach południowego świętego. Można dopatrywać się leż wpływu sztuki
pobrzeża Morza Bałtyckiego (Malbork — kaplica hiszpańskiej na ukształtowanie lektorium w tam-
Św. Anny; Radzyń Pomorski — zamek) oraz na tejszej katedrze84. Wnikliwe studia na pewno do-
sposób łączenia żeber z wysklepkami za pomocą starczyłyby jeszcze wiele nowych argumentów,
długich piór, które są niezmierną rzadkością w archi- które potwierdziłyby wzajemne infiltracje między
tekturze zachodnio- i środkowoeuropejskiej, a re- gotycką sztuką Hiszpanii a pobrzeżem Bałtyku,
gulą na pobrzeżu Bałtyku i Morza Północnego już Wśród zwolenników konstrukcyjnej interpretacji
15. Profile żeber sklepień gotyckich z Małopolski i Śląska, łączone z wysklepkami zaprawą „na styk". 1. Koprzywnica, klasz-
tor, 1. połowa w. XIII; 2. Wąchock, klasztor, 1. połowa w. XIII; 3. Wrocław, prezbiterium kościoła Dominikanów, około
r. 1300; 4. Wrocław, kościół Marii Magdaleny, nawy boczne korpusu, 2. ćwierć w. XIV; 5. Nysa, obejście kościoła Św. Jakuba
1424—30; 6. Kraków prezbiterium kościoła Św. Krzyża, około r. 1530 (pomiar J. T. Frazika).
82 Np. Moszczanka, pow. Prudnik, r. 1604.
83 Tego rodzaju połączenia występują również w Anglii.
W Polsce sięgają do południowych granic (historycznych)
Pomorza Zach., Wielkopolski, Ziemi Sieradzkiej i Mazowsza.
Na terenach pozostałych są sporadycznie, np. w skrzydle
wsch. zburzonego krużganku w Koprzywnicy z w. XV i prawdo-
podobnie w zach. przęsłach pn. nawy kościoła Cystersów
w Mogile z 2. połowy w. XV.
84 P. Hinz, Kolberg. Dom und seine Bildwerke,Stm.in 1936,
s. 29—30.
32
transepcie, połowa w. XIII; 2. Kołobrzeg, nawa główna katedry, 1. połowa w. XIV; 3. i 4. Malbork, kaplica zamkowa Św. Anny,
1331—44; 5. Braniewo, korpus kościoła par., około r. 1442; 6. Kołobrzeg, nawa pd. katedry, 1410; Pelpin, pd. ramię transeptu,
r. 1557 (pomiar J. T. Frazika).
i układzie przestrzennym. Znanych jest też wiele od czasów najwcześniejszych (w Polsce Kołbacz,
sklepień żebrowych pochodzących dopiero z wieku południowa kaplica przy transepcie, połowa w. XIII
XVII82. Wydaje się, że jesteśmy w stanie dorzucić ryc. 14 i 15)83. Zjawisko to nie powinno dziwić,
wiele nowych elementów i skorygować niektóre Między Pomorzem a Hiszpanią istniały w wiekach
poglądy. I tak np. istnieją poważne przesłanki, średnich pewne związki. Znane są fakty pewnych
że Kubler był w błędzie, wyłączając jakiekolwiek pielgrzymek religijnych, m. in. z Kołobrzegu do
związki sklepień omawianych przez Rodriga z Eu- Santiago de Compostella do słynnej bazyliki,
ropą północną; nie zwrócił uwagi (zresztą było mu w której mieściły się relikwie apostoła Jakuba Star-
to z pewnością nieznane) na zróżnicowanie przekroju szego. W Kołobrzegu miano gorący kult dla tego
żeber występujących w sklepieniach południowego świętego. Można dopatrywać się leż wpływu sztuki
pobrzeża Morza Bałtyckiego (Malbork — kaplica hiszpańskiej na ukształtowanie lektorium w tam-
Św. Anny; Radzyń Pomorski — zamek) oraz na tejszej katedrze84. Wnikliwe studia na pewno do-
sposób łączenia żeber z wysklepkami za pomocą starczyłyby jeszcze wiele nowych argumentów,
długich piór, które są niezmierną rzadkością w archi- które potwierdziłyby wzajemne infiltracje między
tekturze zachodnio- i środkowoeuropejskiej, a re- gotycką sztuką Hiszpanii a pobrzeżem Bałtyku,
gulą na pobrzeżu Bałtyku i Morza Północnego już Wśród zwolenników konstrukcyjnej interpretacji
15. Profile żeber sklepień gotyckich z Małopolski i Śląska, łączone z wysklepkami zaprawą „na styk". 1. Koprzywnica, klasz-
tor, 1. połowa w. XIII; 2. Wąchock, klasztor, 1. połowa w. XIII; 3. Wrocław, prezbiterium kościoła Dominikanów, około
r. 1300; 4. Wrocław, kościół Marii Magdaleny, nawy boczne korpusu, 2. ćwierć w. XIV; 5. Nysa, obejście kościoła Św. Jakuba
1424—30; 6. Kraków prezbiterium kościoła Św. Krzyża, około r. 1530 (pomiar J. T. Frazika).
82 Np. Moszczanka, pow. Prudnik, r. 1604.
83 Tego rodzaju połączenia występują również w Anglii.
W Polsce sięgają do południowych granic (historycznych)
Pomorza Zach., Wielkopolski, Ziemi Sieradzkiej i Mazowsza.
Na terenach pozostałych są sporadycznie, np. w skrzydle
wsch. zburzonego krużganku w Koprzywnicy z w. XV i prawdo-
podobnie w zach. przęsłach pn. nawy kościoła Cystersów
w Mogile z 2. połowy w. XV.
84 P. Hinz, Kolberg. Dom und seine Bildwerke,Stm.in 1936,
s. 29—30.
32