DOI Artikel:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0042
18. Wrocław, sklepienie nawy bocznej kościoła NPMarii na Piasku (fot. ISPAN).
przesłaniać bez reszty badaczowi dziejów architek-
tury średniowiecznej ich roli dekoracyjnej oraz
innych, nie mniej ważnych aspektów: ekonomicz-
nych, estetycznych, formalnych, ideowych i histo-
rycznych.
Po przeprowadzonych powyżej skrupulatnych
rozważaniach wypada w podsumowaniu jeszcze raz
ponowić postawione na początku rozdziału pytanie:
Jaką funkcję pełni żebro w sklepieniach o przęsłach
trójpodporowych? Krótka odpowiedź streszcza się
do trzech punktów: 1. żebro jest niewątpliwie ele-
mentem o dużych walorach estetycznych i arty-
stycznych; 2. układ żeber w sklepieniu jest naj-
częściej wyrazem stylu swej epoki; 3. podobnie jak
w innych sklepieniach tego typu żebro posiada
wartość techniczną; w gotowych ustrojach spełnia
rolę współczynnika bezpieczeństwa, przy
pewnych założeniach, pojęte wraz z wpustem jest
integralnym elementem skorupy sklepiennej, w skle-
pieniach zaś in statu nascendi stanowi w dużej
mierze konstr akcję pomocniczą, a stosunkowo
mała powierzchnia zawarta między poszczegól-
nymi trójkątami żeber umożliwia wznoszenie wy-
sklepek „z wolnej ręki". W takich przypadkach
substrukcja drewniana może ograniczyć się wy-
łącznie do okrążynowania żeber.
I zrobiono też je lekkie, jako tzw. krążyny
wiszące tj. wsparte wyłącznie na filarach. W konse-
kwencji następowało znaczne zmniejszenie zużycia
drewna. Naturalnie, że bogatszy system żeber
pociągał za sobą skomplikowane krążyny, które
musiały być projektowane oraz rysowane przez
mistrzów, znających dobrze tajniki geometrii wy-
kreślonej i wznoszone przez doskonale przygoto-
wanych rzemieślników, a tych nie brakowało w póź-
nym średniowieczu.
Znając wartość konstrukcyjną żebra, można teraz
docenić w pełni techniczny sens zastosowania kilku
przęseł trćjpodporowych zamiast jednego krzyżo-
wego, pięcio-, sześcio- czy ośmiodzielnego. I tak
przęsła trójpodporowe w systemie pseudowiązanym
(Wrocław, nawy boczne kościoła NPMarii na Piasku,
36
przesłaniać bez reszty badaczowi dziejów architek-
tury średniowiecznej ich roli dekoracyjnej oraz
innych, nie mniej ważnych aspektów: ekonomicz-
nych, estetycznych, formalnych, ideowych i histo-
rycznych.
Po przeprowadzonych powyżej skrupulatnych
rozważaniach wypada w podsumowaniu jeszcze raz
ponowić postawione na początku rozdziału pytanie:
Jaką funkcję pełni żebro w sklepieniach o przęsłach
trójpodporowych? Krótka odpowiedź streszcza się
do trzech punktów: 1. żebro jest niewątpliwie ele-
mentem o dużych walorach estetycznych i arty-
stycznych; 2. układ żeber w sklepieniu jest naj-
częściej wyrazem stylu swej epoki; 3. podobnie jak
w innych sklepieniach tego typu żebro posiada
wartość techniczną; w gotowych ustrojach spełnia
rolę współczynnika bezpieczeństwa, przy
pewnych założeniach, pojęte wraz z wpustem jest
integralnym elementem skorupy sklepiennej, w skle-
pieniach zaś in statu nascendi stanowi w dużej
mierze konstr akcję pomocniczą, a stosunkowo
mała powierzchnia zawarta między poszczegól-
nymi trójkątami żeber umożliwia wznoszenie wy-
sklepek „z wolnej ręki". W takich przypadkach
substrukcja drewniana może ograniczyć się wy-
łącznie do okrążynowania żeber.
I zrobiono też je lekkie, jako tzw. krążyny
wiszące tj. wsparte wyłącznie na filarach. W konse-
kwencji następowało znaczne zmniejszenie zużycia
drewna. Naturalnie, że bogatszy system żeber
pociągał za sobą skomplikowane krążyny, które
musiały być projektowane oraz rysowane przez
mistrzów, znających dobrze tajniki geometrii wy-
kreślonej i wznoszone przez doskonale przygoto-
wanych rzemieślników, a tych nie brakowało w póź-
nym średniowieczu.
Znając wartość konstrukcyjną żebra, można teraz
docenić w pełni techniczny sens zastosowania kilku
przęseł trćjpodporowych zamiast jednego krzyżo-
wego, pięcio-, sześcio- czy ośmiodzielnego. I tak
przęsła trójpodporowe w systemie pseudowiązanym
(Wrocław, nawy boczne kościoła NPMarii na Piasku,
36