DOI article:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0046
30. Stargard, kościół NPMarii, rzut (według Lutscha rys. R. Frazikowa).
Stąd też, by zrozumieć sens niejednokrotnie po-
zornie dziwacznych sklepień, należy je rozpatrzyć
w ich kontekście geograficznym i historycznym.
VI. GEOGRAFIA HISTORYCZNA
PRZED ROMAŃSKICH I ROMAŃSKICH SKLEPIEŃ
Z PRZĘSŁAMI TRÓJKĄTNYMI
Bogatą galerię trójpodporowych przęseł gotyc-
kich poprzedziły przęsła przedromańskie i romańskie.
Występują one w niektórych kościołach z obejś-
ciem — głównie w centralnych — oraz w kryptach
dwu- i trzynawowych.
W świetle zachowanego materiału za najbardziej
znamienity (choć nie najstarszy) zabytek, posiada-
jący pierwotne przęsła trójkątne trzeba uznać
kościół NPMarii i Św. Salwatora w Akwizgranie,
rozpoczęty przez Karola Wielkiego najpóźniej
w r. 796, a więc w dniach, kiedy fundator nie
osiągnął jeszcze korony (r. 800), ale był już najsil-
niejszym władcą w zachodniej Europie94. Kościół
przeznaczony został na kaplicę pałacową dla
dworu i najbliższego otoczenia, na skarbiec oraz
94 K. Faymonville, Der Dom zu Aachen, Munster 1909,
s. 5. — Lehmann, o.c, s. 106 i tabl. 34. — Tamże obszerna
literatura. — Czas budowy kaplicy jest określany różnie:
przed r. 791—804 lub 805 (A. Haupt, Pfalzkapelle Kaiser
Karls des Grossen zu Aachen, Leipzig 1913, s. 2) albo czaso-
kresem 796—814 (J. Hubert, Uart pre-roman, Paris 1938,
s. 21).
na mauzoleum grobowe dla przyszłego cesarza.
Ostatnia kreacja stanowiła żywe echo antyku, echo,
które przejawiło się w samym akcie fundacji mauzo-
leum za życia oraz w formie budowli nawiązującej
poprzez dworski kościół Justyniana S. Vitale w Ra-
wennie i mauzoleum Dioklecjana w Splicie do
śródziemnomorskich tradycji artystycznych. Jest
zrozumiałe, że w okresie poprzedzającym koronację
kaplica pałacowa w Akwizgranie miała być dla
31. Lidzbark, zamek, rzut I piętra (według Quasta
rys. R. Frazikowa).
40
Stąd też, by zrozumieć sens niejednokrotnie po-
zornie dziwacznych sklepień, należy je rozpatrzyć
w ich kontekście geograficznym i historycznym.
VI. GEOGRAFIA HISTORYCZNA
PRZED ROMAŃSKICH I ROMAŃSKICH SKLEPIEŃ
Z PRZĘSŁAMI TRÓJKĄTNYMI
Bogatą galerię trójpodporowych przęseł gotyc-
kich poprzedziły przęsła przedromańskie i romańskie.
Występują one w niektórych kościołach z obejś-
ciem — głównie w centralnych — oraz w kryptach
dwu- i trzynawowych.
W świetle zachowanego materiału za najbardziej
znamienity (choć nie najstarszy) zabytek, posiada-
jący pierwotne przęsła trójkątne trzeba uznać
kościół NPMarii i Św. Salwatora w Akwizgranie,
rozpoczęty przez Karola Wielkiego najpóźniej
w r. 796, a więc w dniach, kiedy fundator nie
osiągnął jeszcze korony (r. 800), ale był już najsil-
niejszym władcą w zachodniej Europie94. Kościół
przeznaczony został na kaplicę pałacową dla
dworu i najbliższego otoczenia, na skarbiec oraz
94 K. Faymonville, Der Dom zu Aachen, Munster 1909,
s. 5. — Lehmann, o.c, s. 106 i tabl. 34. — Tamże obszerna
literatura. — Czas budowy kaplicy jest określany różnie:
przed r. 791—804 lub 805 (A. Haupt, Pfalzkapelle Kaiser
Karls des Grossen zu Aachen, Leipzig 1913, s. 2) albo czaso-
kresem 796—814 (J. Hubert, Uart pre-roman, Paris 1938,
s. 21).
na mauzoleum grobowe dla przyszłego cesarza.
Ostatnia kreacja stanowiła żywe echo antyku, echo,
które przejawiło się w samym akcie fundacji mauzo-
leum za życia oraz w formie budowli nawiązującej
poprzez dworski kościół Justyniana S. Vitale w Ra-
wennie i mauzoleum Dioklecjana w Splicie do
śródziemnomorskich tradycji artystycznych. Jest
zrozumiałe, że w okresie poprzedzającym koronację
kaplica pałacowa w Akwizgranie miała być dla
31. Lidzbark, zamek, rzut I piętra (według Quasta
rys. R. Frazikowa).
40