DOI Artikel:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0049
36. Schiamersdorf, kościół grodowy, rzut (według Kamphau-
sena rys. R. Frazikowa).
w Thorsager w pobliżu Aarhus w Jutlandii i w Bjer-
nede koło Soro w Seelandii. Cechuje je ta sama
organizacja przestrzeni filarów i sklepień. W Bjer-
nede przęsła trójkątne potraktowano jako dwu-
dzielne102. Rotundy duńskie według wszelkiego
prawdopodobieństwa wznosili komaskowie lom-
bardcy103, którym nie obca była idea przęsła trój-
kątnego; zastosowali je w wielu kryptach, a także
w centralnym kościele Św. Zofii w Benevencie
już przed r. 765104. Z wcześniejszych zabytków
włoskich należy wymienić S. Lorenzo w Mediolanie
(w. IV—VI)105, z późniejszych zaś rotundę starej
katedry w Bresci (po r. 1117) o alternujących się
w obejściu sklepieniach krzyżowych z trójkątnymi106.
Ostatnie są ograniczone gurtami i mają kształt sfe-
ryczny.
Interesującą analogię formalną do kaplicy
w Akwizgranie stanowi także baszta mostowa
w Sevilli, Torre-deł-Oro z końca w. XII, o planie
wzniesionym na umiarowym dwunastoboku107. Cen-
tralnie umieszczona klatka schodowa posiada rzut
sześcioboku, Długość zewnętrznych ścian klatki
schodowej równa jest długości ścian wewnętrznych
muru okólnego. Sześć kwadratowych przęseł krzy-
żowych, położonych między ścianami sześcioboku
a równoległymi do nich ścianami dwunastoboku,
102 A. V. Kuzniecoy, Tektonika i konstrukcja centri-
czeskich zdanij I, Moskwa 1951, s. 149 i 150.
103 Tamże, s. 150—151.
104 Hubert, o.C, s. 75—76. — L. Crema, Ubersicht
tiber die wichtigsten Grabungen in einzelnen Landem, Italien
(Kunstchronik VIII, 1955, s. 129 i 130).
105 Kuzniecov, o.c, s. 82—83. — O. Wulff, Altchrist-
liche und Byzantinische Kunst II, Die Byzantinische Kunst von
alternuje się z sześcioma przęsłami trójdzielnymi,
rozpiętymi nad trójkątnymi polami. Przęsła są
wyodrębnione.
Tradycje architektury karolińskiej trwały sto-
sunkowo długo na terenie Europy. W Anglii żyją
mocno głównie z początkiem drugiego tysiąclecia.
Ich przejawem między innymi są przęsła trójkątne,
trójdzielne w obejściach kościołów longitudinalnych,
bazylikowych; w katedrze w Gloucester rozpoczętej
w r. 1089108 i w kościele opackim w Tewkesbury
z początku w. XII109. Prezbiterium katedry w Glou-
cester zamknięte trójbocznie otacza siedmioboczne
obejście z trzema kaplicami. Kaplicom odpowiadają
przęsła krzyżowe, a wytworzone między nimi dwa
oraz poprzedzające je dwa pola trójkątne są skle-
pione trójdzielnie (ryc. 37). Rozwiązanie obejścia
jest wzorowane na obejściu kaplicy w Akwizgranie.
W Anglii zachowały się ciekawe, dwunawowe
krypty romańskie w Winchester i Worcester (ryc.
38). Kryte są one w zasadzie kilkoma parami przęseł
37. Gloucester, prezbiterium katedry, rzut (według Webba
rys. R. Frazikowa).
der ersten Bliite bis zu ihrem Ausgang, Berlin-Neubabelsberg
1914. Kościół przebudowany z antycznej budowli w latach
425—445 (?), a bardziej prawdopodobne do r. 538.
106 Kuzniecov, o.c, s. 164 i 170.
107 Tamże, s. 197 i 198.
108 q webb>, Architecture in Britain, the Middle Ages,
Harmondsworth 1956, s. 32.
109 Tamże, l.c.
43
sena rys. R. Frazikowa).
w Thorsager w pobliżu Aarhus w Jutlandii i w Bjer-
nede koło Soro w Seelandii. Cechuje je ta sama
organizacja przestrzeni filarów i sklepień. W Bjer-
nede przęsła trójkątne potraktowano jako dwu-
dzielne102. Rotundy duńskie według wszelkiego
prawdopodobieństwa wznosili komaskowie lom-
bardcy103, którym nie obca była idea przęsła trój-
kątnego; zastosowali je w wielu kryptach, a także
w centralnym kościele Św. Zofii w Benevencie
już przed r. 765104. Z wcześniejszych zabytków
włoskich należy wymienić S. Lorenzo w Mediolanie
(w. IV—VI)105, z późniejszych zaś rotundę starej
katedry w Bresci (po r. 1117) o alternujących się
w obejściu sklepieniach krzyżowych z trójkątnymi106.
Ostatnie są ograniczone gurtami i mają kształt sfe-
ryczny.
Interesującą analogię formalną do kaplicy
w Akwizgranie stanowi także baszta mostowa
w Sevilli, Torre-deł-Oro z końca w. XII, o planie
wzniesionym na umiarowym dwunastoboku107. Cen-
tralnie umieszczona klatka schodowa posiada rzut
sześcioboku, Długość zewnętrznych ścian klatki
schodowej równa jest długości ścian wewnętrznych
muru okólnego. Sześć kwadratowych przęseł krzy-
żowych, położonych między ścianami sześcioboku
a równoległymi do nich ścianami dwunastoboku,
102 A. V. Kuzniecoy, Tektonika i konstrukcja centri-
czeskich zdanij I, Moskwa 1951, s. 149 i 150.
103 Tamże, s. 150—151.
104 Hubert, o.C, s. 75—76. — L. Crema, Ubersicht
tiber die wichtigsten Grabungen in einzelnen Landem, Italien
(Kunstchronik VIII, 1955, s. 129 i 130).
105 Kuzniecov, o.c, s. 82—83. — O. Wulff, Altchrist-
liche und Byzantinische Kunst II, Die Byzantinische Kunst von
alternuje się z sześcioma przęsłami trójdzielnymi,
rozpiętymi nad trójkątnymi polami. Przęsła są
wyodrębnione.
Tradycje architektury karolińskiej trwały sto-
sunkowo długo na terenie Europy. W Anglii żyją
mocno głównie z początkiem drugiego tysiąclecia.
Ich przejawem między innymi są przęsła trójkątne,
trójdzielne w obejściach kościołów longitudinalnych,
bazylikowych; w katedrze w Gloucester rozpoczętej
w r. 1089108 i w kościele opackim w Tewkesbury
z początku w. XII109. Prezbiterium katedry w Glou-
cester zamknięte trójbocznie otacza siedmioboczne
obejście z trzema kaplicami. Kaplicom odpowiadają
przęsła krzyżowe, a wytworzone między nimi dwa
oraz poprzedzające je dwa pola trójkątne są skle-
pione trójdzielnie (ryc. 37). Rozwiązanie obejścia
jest wzorowane na obejściu kaplicy w Akwizgranie.
W Anglii zachowały się ciekawe, dwunawowe
krypty romańskie w Winchester i Worcester (ryc.
38). Kryte są one w zasadzie kilkoma parami przęseł
37. Gloucester, prezbiterium katedry, rzut (według Webba
rys. R. Frazikowa).
der ersten Bliite bis zu ihrem Ausgang, Berlin-Neubabelsberg
1914. Kościół przebudowany z antycznej budowli w latach
425—445 (?), a bardziej prawdopodobne do r. 538.
106 Kuzniecov, o.c, s. 164 i 170.
107 Tamże, s. 197 i 198.
108 q webb>, Architecture in Britain, the Middle Ages,
Harmondsworth 1956, s. 32.
109 Tamże, l.c.
43