DOI Artikel:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0058
49. Canterbury, krypta katedry, wnętrze (według Cooka).
dziesięciu sześciu stopach średnicy, przekryte dzie-
sięcioma przęsłami trójkątnymi, wspartymi na okrą-
głej kolumnie (ryc. 50). Przęsła wyodrębnione są
za pomocą półkolistych łuków żeber, ustawionych
radialnie wokół słupa i mają od strony zewnętrznej
lunety i szwy biegnące od każdej lunety do środka.
I choć brak tu jeszcze trój promienia żeber, można
już mówić o pewnej dalszej przemianie form romań-
skich w gotyckie, a całe sklepienie, wsparte na cen-
tralnej kolumnie, uważać za dalszą konsekwencję
rozwoju konstrukcji sklepienia krypty w Wor-
cester. Dwa najstarsze kapitularze, które wywodzą
się od omawianego, znajdowały się w cysterskich
opactwach w Dore i Margam. Oba zostały wznie-
sione w końcu w. XII lub w początku XIII
na planie dwunastoboku. W Dore miał czterdzieści
pięć stóp średnicy, a w Margam czterdzieści dzie-
więć. Pierwszy znany jest wyłącznie z rzutu, drugi
zachował się w całości z wyjątkiem sklepienia, które
pochodzi z odbudowy z w. XVIII195. Pozostałe
196 Webb, o.c, s. 62.
196 ę Wackenroder, Die Kunstdenkmaler des Kreises
Daun (Die Kunstdenkmaler der Rheinprovinz... Bd. XII,
Abt. 3, Dusseldorf 1928, s. 45).
197 E. Paulus, Die Kunst- und Altertums- Denkmale im
Konigreich Wiirtemburg, Stuttgart 1893 (album nie pagino-
wany). — Koepf, o.c, s. 59.
198 Viollet-le-Duc, Dictionnaire... III, s. 458—460. —
Lasteyrie, Uarchitecture... gothiąue I, s. 393.
kapitularze angielskie, to dzieła XIII oraz XIV
stulecia. Będzie o nich mowa oddzielnie.
Dla uzupełnienia wiedzy o trójkątnych przęsłach
gotyckich bez trójpromieni, wypada wspomnieć, że
wystąpią one jeszcze epizodycznie w XIII wieku:
w dwunawowej krypcie kościoła w Daun196, w ukła-
dzie centralnym w sześciobocznej kaplicy w Gross-
-Comburg z 1. połowy w. XIII (ryc. 51)197, około
r. 1228 w bardzo małej skali między kolumnami
krużganku klasztoru Mont-Saint-Michel198, a w la-
tach około 1275—1286 w krypcie kapitularza
w Wells (ryc. 52)199 oraz zupełnie anachronicznie
około r. 1330 (ale tym razem nie w układzie
centralnym) w krypcie kościoła parafialnego w Dzie-
rzgoniu na Pomorzu Gdańskim200.
Z wymienionych ostatnio zabytków trzynasto-
wiecznych najciekawiej przedstawia się krużganek
w klasztorze Mont-Saint-Michel, a to dzięki specy-
ficznemu układowi podpór zewnętrznych, które stoją
w dwu szeregach w ten sposób, że jeden rząd kolumn
199 Harvey, o.c, s. 163. — Autorzy skryptu The Seventh
Summer School for the Study of English Architecture 700—1540
Organised by the Courtauld Institute of Art London University
22nd July — 5th August 1961, Bath, Somerset, England podają,
że krypta pod kapitularzem musiała być skończona nie później
niż około r. 1275. — Dziękuję mgr E. Śnieżyńskiej za udostęp-
nienie mi skryptu.
200 B. Schmid, Die Marienburg, Wurzburg 1955, s. 39.
52
dziesięciu sześciu stopach średnicy, przekryte dzie-
sięcioma przęsłami trójkątnymi, wspartymi na okrą-
głej kolumnie (ryc. 50). Przęsła wyodrębnione są
za pomocą półkolistych łuków żeber, ustawionych
radialnie wokół słupa i mają od strony zewnętrznej
lunety i szwy biegnące od każdej lunety do środka.
I choć brak tu jeszcze trój promienia żeber, można
już mówić o pewnej dalszej przemianie form romań-
skich w gotyckie, a całe sklepienie, wsparte na cen-
tralnej kolumnie, uważać za dalszą konsekwencję
rozwoju konstrukcji sklepienia krypty w Wor-
cester. Dwa najstarsze kapitularze, które wywodzą
się od omawianego, znajdowały się w cysterskich
opactwach w Dore i Margam. Oba zostały wznie-
sione w końcu w. XII lub w początku XIII
na planie dwunastoboku. W Dore miał czterdzieści
pięć stóp średnicy, a w Margam czterdzieści dzie-
więć. Pierwszy znany jest wyłącznie z rzutu, drugi
zachował się w całości z wyjątkiem sklepienia, które
pochodzi z odbudowy z w. XVIII195. Pozostałe
196 Webb, o.c, s. 62.
196 ę Wackenroder, Die Kunstdenkmaler des Kreises
Daun (Die Kunstdenkmaler der Rheinprovinz... Bd. XII,
Abt. 3, Dusseldorf 1928, s. 45).
197 E. Paulus, Die Kunst- und Altertums- Denkmale im
Konigreich Wiirtemburg, Stuttgart 1893 (album nie pagino-
wany). — Koepf, o.c, s. 59.
198 Viollet-le-Duc, Dictionnaire... III, s. 458—460. —
Lasteyrie, Uarchitecture... gothiąue I, s. 393.
kapitularze angielskie, to dzieła XIII oraz XIV
stulecia. Będzie o nich mowa oddzielnie.
Dla uzupełnienia wiedzy o trójkątnych przęsłach
gotyckich bez trójpromieni, wypada wspomnieć, że
wystąpią one jeszcze epizodycznie w XIII wieku:
w dwunawowej krypcie kościoła w Daun196, w ukła-
dzie centralnym w sześciobocznej kaplicy w Gross-
-Comburg z 1. połowy w. XIII (ryc. 51)197, około
r. 1228 w bardzo małej skali między kolumnami
krużganku klasztoru Mont-Saint-Michel198, a w la-
tach około 1275—1286 w krypcie kapitularza
w Wells (ryc. 52)199 oraz zupełnie anachronicznie
około r. 1330 (ale tym razem nie w układzie
centralnym) w krypcie kościoła parafialnego w Dzie-
rzgoniu na Pomorzu Gdańskim200.
Z wymienionych ostatnio zabytków trzynasto-
wiecznych najciekawiej przedstawia się krużganek
w klasztorze Mont-Saint-Michel, a to dzięki specy-
ficznemu układowi podpór zewnętrznych, które stoją
w dwu szeregach w ten sposób, że jeden rząd kolumn
199 Harvey, o.c, s. 163. — Autorzy skryptu The Seventh
Summer School for the Study of English Architecture 700—1540
Organised by the Courtauld Institute of Art London University
22nd July — 5th August 1961, Bath, Somerset, England podają,
że krypta pod kapitularzem musiała być skończona nie później
niż około r. 1275. — Dziękuję mgr E. Śnieżyńskiej za udostęp-
nienie mi skryptu.
200 B. Schmid, Die Marienburg, Wurzburg 1955, s. 39.
52