DOI Artikel:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0059
50. Worcester, kapitularz, rzut (według Webba rys. R. Frazi-
kowa).
wznosi się na osi interkolumniów szeregu drugiego
(ryc. 53)201. Owa ruchliwa, antyklasyczna forma rzutu
zdeterminowała użycie przęseł trójkątnych zamiast
kwadratowych lub prostokątnych, uwarunkowała
„zygzakowy" układ sklepień, który przeniesie się
w przyszłości na teren właściwego ciągu komunika-
51. Gross-Comburg, kaplica nad bramą wjazdową w opactwie,
rzut (według Paulusa rys. R. Frazikowa).
201 Identycznie komponowane są arkadki triforium chóru
katedry w Lincoln z końca w. XII (por. Webb, o.c, fot. 96).
Brak tam jednak sklepień o przęsłach trójkątnych.
202 J. Soukup, Politycky okres Turnovsky (Soupis pamatek
historickych a umeleckych v Kralovstvi Ćeskem od praveku
do poćatku XIX stoleti XXXIII, Praha 1909, s. 367 i n.).
203 Stankiewicz, l.c. — J. Heise, Die Bau- und Kunst-
denkmdler der Provinz Westpreussen I, Danzig 1884—1887,
s. 98.
204 J. Zachwatowicz, Architektura polska do połowy
XIX wieku, Warszawa 1952, s. 16. — Clasen, Deutsche Ge-
zaólbe,... ryc. 116) datuje „wkrótce po r. 1372".
52. Wells, krypta kapitularza, rzut (według Denkmaler der
Baukunst, Gotische Baukunst rys. R. Frazikowa).
cyjnego i będzie starał się wyrugować sklepienia
krzyżowo-żebrowe. Wywodząc się z Mont-Saint-
-Michel malownicze układy, rozwiązywane za po-
mocą przęseł trójdzielnych zamiast kwadratowych
czy prostokątnych, wystąpią w krużgankach w Eu-
ropie środkowej dopiero od połowy w. XIV. Jedyny
wyjątek z 2. połowy w. XIII, zresztą datowany wy-
łącznie na podstawie profilu żeber, stanowią skle-
pienia krużganków I piętra zamku w Zvikov202.
Chronologia pozostałych, ważniejszych zabytków,
które w okresie wcześniejszym posiadają żebra jarz-
mowe, w późniejszym je redukują (wyjątkiem znów
Zvikov) przedstawia się następująco: nawy boczne
prezbiterium kościoła Cystersów w Oliwie, po r.
j 350203. krużganek I piętra zamku biskupów war-
mijskich, 1350—1400204; krużganek przy kościele
Dominikanów w Elblągu, 2. połowa w. XIV205;
krużganek katedry w Eichsstatt, około r. 1410206;
krużganek klasztoru Dominikanów w Regensburgu,
około r. 1424207; w Beiharting, z połowy w. XV208;
w Nordlingen, 1474—1500209; w Wiirzburgu, koniec
205 Clasen, Deutsche Gewolbe..., ryc. 112.
206 Mader, Stadt Eichstdtt..., s. 167—168.
207 Gall, Dreistrahlgewolbe..., s. 546.
208 G. Bezold, B. Riehl und G. Hager, Stadt Mun-
chen, Bezirksamter Erding, Ebersberg, Miesbach, Rosenheim,
Traunstein, Wasserburg (Die Kunstdenkmale des Kónigreichs
Bayern vom elften bis zum Ende des achtzenten Jahrhunderts,
Die Kunstdenkmale des Regierungsbezierkes Oberbayern,
Bd. I, T. 2, Munchen 1902, s. 1575).
209 K. Gróber und A. Horn, Stadt Nordlingen (Die
Kunstdenkmaler von Schwaben und Neuburg II, Munchen
1940, s. 123 i n.)
53
kowa).
wznosi się na osi interkolumniów szeregu drugiego
(ryc. 53)201. Owa ruchliwa, antyklasyczna forma rzutu
zdeterminowała użycie przęseł trójkątnych zamiast
kwadratowych lub prostokątnych, uwarunkowała
„zygzakowy" układ sklepień, który przeniesie się
w przyszłości na teren właściwego ciągu komunika-
51. Gross-Comburg, kaplica nad bramą wjazdową w opactwie,
rzut (według Paulusa rys. R. Frazikowa).
201 Identycznie komponowane są arkadki triforium chóru
katedry w Lincoln z końca w. XII (por. Webb, o.c, fot. 96).
Brak tam jednak sklepień o przęsłach trójkątnych.
202 J. Soukup, Politycky okres Turnovsky (Soupis pamatek
historickych a umeleckych v Kralovstvi Ćeskem od praveku
do poćatku XIX stoleti XXXIII, Praha 1909, s. 367 i n.).
203 Stankiewicz, l.c. — J. Heise, Die Bau- und Kunst-
denkmdler der Provinz Westpreussen I, Danzig 1884—1887,
s. 98.
204 J. Zachwatowicz, Architektura polska do połowy
XIX wieku, Warszawa 1952, s. 16. — Clasen, Deutsche Ge-
zaólbe,... ryc. 116) datuje „wkrótce po r. 1372".
52. Wells, krypta kapitularza, rzut (według Denkmaler der
Baukunst, Gotische Baukunst rys. R. Frazikowa).
cyjnego i będzie starał się wyrugować sklepienia
krzyżowo-żebrowe. Wywodząc się z Mont-Saint-
-Michel malownicze układy, rozwiązywane za po-
mocą przęseł trójdzielnych zamiast kwadratowych
czy prostokątnych, wystąpią w krużgankach w Eu-
ropie środkowej dopiero od połowy w. XIV. Jedyny
wyjątek z 2. połowy w. XIII, zresztą datowany wy-
łącznie na podstawie profilu żeber, stanowią skle-
pienia krużganków I piętra zamku w Zvikov202.
Chronologia pozostałych, ważniejszych zabytków,
które w okresie wcześniejszym posiadają żebra jarz-
mowe, w późniejszym je redukują (wyjątkiem znów
Zvikov) przedstawia się następująco: nawy boczne
prezbiterium kościoła Cystersów w Oliwie, po r.
j 350203. krużganek I piętra zamku biskupów war-
mijskich, 1350—1400204; krużganek przy kościele
Dominikanów w Elblągu, 2. połowa w. XIV205;
krużganek katedry w Eichsstatt, około r. 1410206;
krużganek klasztoru Dominikanów w Regensburgu,
około r. 1424207; w Beiharting, z połowy w. XV208;
w Nordlingen, 1474—1500209; w Wiirzburgu, koniec
205 Clasen, Deutsche Gewolbe..., ryc. 112.
206 Mader, Stadt Eichstdtt..., s. 167—168.
207 Gall, Dreistrahlgewolbe..., s. 546.
208 G. Bezold, B. Riehl und G. Hager, Stadt Mun-
chen, Bezirksamter Erding, Ebersberg, Miesbach, Rosenheim,
Traunstein, Wasserburg (Die Kunstdenkmale des Kónigreichs
Bayern vom elften bis zum Ende des achtzenten Jahrhunderts,
Die Kunstdenkmale des Regierungsbezierkes Oberbayern,
Bd. I, T. 2, Munchen 1902, s. 1575).
209 K. Gróber und A. Horn, Stadt Nordlingen (Die
Kunstdenkmaler von Schwaben und Neuburg II, Munchen
1940, s. 123 i n.)
53