DOI Artikel:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0071
68. Salisbury, wnętrze kapitularza (według Hurlimanna).
Dla dopełnienia obrazu trójpodporowych przęseł
trójkątnych i ich układów w Anglii, warto jeszcze
wymienić, choć pochodzące z XIV stulecia, skle-
pienia narożników skrzyżowania centralnego okto-
gonu w katedrze w Ely. Są one przekryte trójdzielnie;
oprócz trójpromienia posiadają jedno żebro grzbie-
towe. Musiały powstać tuż po upadku wieży
w r. 1322, ponieważ cała wielce ozdobna, niepowta-
rzalna latarnia była całkowicie skończona już
w r. 1342285. Drugim obiektem, zasługującym na
szczególną uwagę w tym kontekście, choć też po-
chodzącym dopiero z 2. ćwierci w. XIV, jest zachórze
katedry w Wells (1329—1345) o schemacie rzutu
jak na ryc. 72 i 7328G. Swoisty plan wnętrza, od
zachodu sąsiadujący z prostokątnie zamkniętym,
trzyosiowym chórem, a od wschodu z trójbocznie
wciskającą się kaplicą Mariacką, determinował
powstanie nietypowego układu podpór. Te z kolei
285 Hiirlimann, o.c, s. 22.
286 Harvey, o.c, s. 163. Nie wyłączone, że zostało rozpo-
częte i skończone znacznie wcześniej, ponieważ data ukończenia
kaplicy Mariackiej jest dyskusyjna. — Webb (o.c, s. 126)
wyraża zdanie, że są podstawy, by sądzić, iż Lady Chapel była
69. Wells, fragment wnętrza kapitularza (według Hurlimanna).
dyktowały użycie odpowiednich przęseł. I tak na
osi, od strony Lady Chapel, założono sklepienie
na planie kwadratu, od strony prezbiterium na
planie trapezu, a po obu ich bokach założono po
cztery przęsła trójkątne. Wszystkie przęsła, łącznie
ze znajdującymi się na przedłużeniu naw bocznych,
rozwiązano jako gwiaździste i połączono siecią żeber
grzebietowych-wiążących. Obraz poszczególnych
przęseł został zróżnicowany; wśród trójkątnych
można wyodrębnić trzy pary: 1. dwa przęsła trój-
kątne gwiaździste z żebrami grzbietowymi; 2. dwa
przęsła trójkątne dwudzielne, z żebrem dwudziel-
nym i dwoma trójpromieniami po jego obu stronach
oraz dwoma odcinkami żeber grzbietowych (na ryc.
4 oznaczone jako schemat „T"); 3. dwa przęsła
trójkątne dwudzielne bez żebra dwudzielnego,
już skończona w r. 1309, natomiast Harvey (o.c, s. 163) czas
budowy kaplicy określa datami 1310—1319. — We wsch.
części wnętrza katedry w Wells uzyskano efekt, który co naj-
mniej o całą generację wyprzedza niemiecki „Sondergotik".
65
Dla dopełnienia obrazu trójpodporowych przęseł
trójkątnych i ich układów w Anglii, warto jeszcze
wymienić, choć pochodzące z XIV stulecia, skle-
pienia narożników skrzyżowania centralnego okto-
gonu w katedrze w Ely. Są one przekryte trójdzielnie;
oprócz trójpromienia posiadają jedno żebro grzbie-
towe. Musiały powstać tuż po upadku wieży
w r. 1322, ponieważ cała wielce ozdobna, niepowta-
rzalna latarnia była całkowicie skończona już
w r. 1342285. Drugim obiektem, zasługującym na
szczególną uwagę w tym kontekście, choć też po-
chodzącym dopiero z 2. ćwierci w. XIV, jest zachórze
katedry w Wells (1329—1345) o schemacie rzutu
jak na ryc. 72 i 7328G. Swoisty plan wnętrza, od
zachodu sąsiadujący z prostokątnie zamkniętym,
trzyosiowym chórem, a od wschodu z trójbocznie
wciskającą się kaplicą Mariacką, determinował
powstanie nietypowego układu podpór. Te z kolei
285 Hiirlimann, o.c, s. 22.
286 Harvey, o.c, s. 163. Nie wyłączone, że zostało rozpo-
częte i skończone znacznie wcześniej, ponieważ data ukończenia
kaplicy Mariackiej jest dyskusyjna. — Webb (o.c, s. 126)
wyraża zdanie, że są podstawy, by sądzić, iż Lady Chapel była
69. Wells, fragment wnętrza kapitularza (według Hurlimanna).
dyktowały użycie odpowiednich przęseł. I tak na
osi, od strony Lady Chapel, założono sklepienie
na planie kwadratu, od strony prezbiterium na
planie trapezu, a po obu ich bokach założono po
cztery przęsła trójkątne. Wszystkie przęsła, łącznie
ze znajdującymi się na przedłużeniu naw bocznych,
rozwiązano jako gwiaździste i połączono siecią żeber
grzebietowych-wiążących. Obraz poszczególnych
przęseł został zróżnicowany; wśród trójkątnych
można wyodrębnić trzy pary: 1. dwa przęsła trój-
kątne gwiaździste z żebrami grzbietowymi; 2. dwa
przęsła trójkątne dwudzielne, z żebrem dwudziel-
nym i dwoma trójpromieniami po jego obu stronach
oraz dwoma odcinkami żeber grzbietowych (na ryc.
4 oznaczone jako schemat „T"); 3. dwa przęsła
trójkątne dwudzielne bez żebra dwudzielnego,
już skończona w r. 1309, natomiast Harvey (o.c, s. 163) czas
budowy kaplicy określa datami 1310—1319. — We wsch.
części wnętrza katedry w Wells uzyskano efekt, który co naj-
mniej o całą generację wyprzedza niemiecki „Sondergotik".
65