DOI Artikel:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0075
ćwierci stulecia, i to pod wpływem sklepień angiel-
skich288.
Schemat sklepień w kaplicy w Akwizgranie,
adaptowany w Tewkesbury i Gloucester, rozwinięty
w Le Mans, zostanie powtórzony jeszcze wiele razy
właśnie pod urokiem katedry w Le Mans. Z te
grupy na uwagę zasługują przede wszystkim: obejście
katedry w Toledo (1227—1290)289, a w w. XIV
i XV skromniejsze założenia: halowe obejście
cysterskiego kościoła w Zwettl (1343—1383)290,
kościoły: Św. Sebalda w Norymberdze (1361—
1377)291, Św. Jakuba w Chemnitz (1389—1395)292,
Św. Ducha w Landshut (1407—1461)293, Św. Wa-
wrzyńca w Norymberdze (1439—1477)294, para-
fialny w Dingolfing (1467—1476)295, szpitalny
w Meran (1483)296; we Francji: w Caudebecen-
Caux (Seine Inferieure, rozpoczęty w r. 1426)297,
Notre-Dame w Clery (Loiret, rozpoczęty około
r. 1440)298, Saint-Martin w Argentan (w. XV)299;
w Niemczech północnych: Św. Gottharda w Bran-
denburg (1456)300, Św. Mikołaja w Berlinie (1461)301,
Św. Stefana w Tangermunde (1470)302; wreszcie
jako trójkątne gwiaździste lub sieciowe: w kościele
parafialnym w Świebodzinie (w. XV/XVI)303, w koś-
ciele Joannitów w Słońsku (1520—1522)304 oraz
w Frauenkirche w Ingolstadt (1425—1536)305. We
wszystkich wymienionych przypadkach, bez względu
na ilość podpór wewnętrznych i zewnętrznych,
będą mijały się na przemian przęsła trójkątne z kwa-
dratowymi. W zabytkach do w. XIV włącznie przęsła
kwadratowe są sklepione krzyżowo-żebrowo, a trój-
kątne trójdzielnie; w stuleciu następnym sklepienia
krzyżowe zostają zastąpione przez gwiaździste, a na
przełomie w. XV/XVI zarówno kwadratowe, jak
288 Efemeryczny przykład czterech klasycznych przęseł
trójkątnych z trójpromieniem znajduje się w S. Flaviano
w Montefiascone (Roma). Porter (Lombard architecture... II,
s. 63—65 oraz IV, tab. 149) datuje obiekt na początek w. XII.
Data ta, ze względu na błędną chronologię podaną przez Portera
w całej pracy, wymaga rewizji, co może nastąpić tylko przez
zbadanie zabytku z autopsji.
289 Gall, Dreistrahlgewólbe..., s. 546.
290 Koepf, o.c, s. 53. — A. Dimier, Origine des deam-
bulatoires d chapelles royannantes non saillantes (Bulletin monu-
mental CXV, 1957, s. 23 i n.). — P. Buberl, Die Kunstdenk-
mdler des Zisterzienserklosters Zwettl, Baden bei Wien 1940.
291 Koepf, o.c., s. 79.
292 R. Steche, Amtshauptmannschaft Chemnitz (Beschrei-
bende Darstellung der alteren Bau- und Kunstdenkmaler des
Kónigreichs Sachsen, H. VII, Dresden 1886, s. 26 i n.
76. Le Mans, wschodnia część katedry, rzut (według Denkmdler
der Baukunst, Gotische Baukunst rys. R. Frazikowa).
i trójkątne są rozwiązywane jako sieciowe bądź
gwiaździstosieciowe.
Najprawdopodobniej przez angielskie obiekty
było inspirowane też sklepienie jednokolumnowego
kapitularza, którego rzut został zanotowany w tzw.
szkicowniku Villarda de Honnecourt (ryc. 12).
Identyczna konstrukcja nie zachowała się właściwie
nigdzie w Europie. Gdzie ją widział Villard, nie
wiadomo, tak samo jak nie wiadomo, kiedy powstał
i czy w ogóle powstał ten obiekt. Rysunek datowany
. 293; Menel, o.c, s. 172.
294 Pilz, o.c, (ii. nie pagin.). — Koepf, o.c, s. 79.
295 A. Eckardt, Bezirksamt Dingolfing (Die Kunstdenk-
maler des Kónigreichs Bayern, Niederbayern Bd. IV, H. 1,
Miinchen 1912, s. 18).
296 Koepf, o.c, s. 84.
• 207 Lasteyrie, Varchitecture. ...gothiąue I, s; 200.. •; .;.
289' Tamże, s. 162, 164—165.
299 Gall, Dreistrahlgewólbe..., s. 546. . ..;
300 Tamże.
301 Tamże. .
302 Tamże.
303 Datowanie własne.
304 Według lat na zwornikach.
305 Koepf, o.c, s. 83.
69
skich288.
Schemat sklepień w kaplicy w Akwizgranie,
adaptowany w Tewkesbury i Gloucester, rozwinięty
w Le Mans, zostanie powtórzony jeszcze wiele razy
właśnie pod urokiem katedry w Le Mans. Z te
grupy na uwagę zasługują przede wszystkim: obejście
katedry w Toledo (1227—1290)289, a w w. XIV
i XV skromniejsze założenia: halowe obejście
cysterskiego kościoła w Zwettl (1343—1383)290,
kościoły: Św. Sebalda w Norymberdze (1361—
1377)291, Św. Jakuba w Chemnitz (1389—1395)292,
Św. Ducha w Landshut (1407—1461)293, Św. Wa-
wrzyńca w Norymberdze (1439—1477)294, para-
fialny w Dingolfing (1467—1476)295, szpitalny
w Meran (1483)296; we Francji: w Caudebecen-
Caux (Seine Inferieure, rozpoczęty w r. 1426)297,
Notre-Dame w Clery (Loiret, rozpoczęty około
r. 1440)298, Saint-Martin w Argentan (w. XV)299;
w Niemczech północnych: Św. Gottharda w Bran-
denburg (1456)300, Św. Mikołaja w Berlinie (1461)301,
Św. Stefana w Tangermunde (1470)302; wreszcie
jako trójkątne gwiaździste lub sieciowe: w kościele
parafialnym w Świebodzinie (w. XV/XVI)303, w koś-
ciele Joannitów w Słońsku (1520—1522)304 oraz
w Frauenkirche w Ingolstadt (1425—1536)305. We
wszystkich wymienionych przypadkach, bez względu
na ilość podpór wewnętrznych i zewnętrznych,
będą mijały się na przemian przęsła trójkątne z kwa-
dratowymi. W zabytkach do w. XIV włącznie przęsła
kwadratowe są sklepione krzyżowo-żebrowo, a trój-
kątne trójdzielnie; w stuleciu następnym sklepienia
krzyżowe zostają zastąpione przez gwiaździste, a na
przełomie w. XV/XVI zarówno kwadratowe, jak
288 Efemeryczny przykład czterech klasycznych przęseł
trójkątnych z trójpromieniem znajduje się w S. Flaviano
w Montefiascone (Roma). Porter (Lombard architecture... II,
s. 63—65 oraz IV, tab. 149) datuje obiekt na początek w. XII.
Data ta, ze względu na błędną chronologię podaną przez Portera
w całej pracy, wymaga rewizji, co może nastąpić tylko przez
zbadanie zabytku z autopsji.
289 Gall, Dreistrahlgewólbe..., s. 546.
290 Koepf, o.c, s. 53. — A. Dimier, Origine des deam-
bulatoires d chapelles royannantes non saillantes (Bulletin monu-
mental CXV, 1957, s. 23 i n.). — P. Buberl, Die Kunstdenk-
mdler des Zisterzienserklosters Zwettl, Baden bei Wien 1940.
291 Koepf, o.c., s. 79.
292 R. Steche, Amtshauptmannschaft Chemnitz (Beschrei-
bende Darstellung der alteren Bau- und Kunstdenkmaler des
Kónigreichs Sachsen, H. VII, Dresden 1886, s. 26 i n.
76. Le Mans, wschodnia część katedry, rzut (według Denkmdler
der Baukunst, Gotische Baukunst rys. R. Frazikowa).
i trójkątne są rozwiązywane jako sieciowe bądź
gwiaździstosieciowe.
Najprawdopodobniej przez angielskie obiekty
było inspirowane też sklepienie jednokolumnowego
kapitularza, którego rzut został zanotowany w tzw.
szkicowniku Villarda de Honnecourt (ryc. 12).
Identyczna konstrukcja nie zachowała się właściwie
nigdzie w Europie. Gdzie ją widział Villard, nie
wiadomo, tak samo jak nie wiadomo, kiedy powstał
i czy w ogóle powstał ten obiekt. Rysunek datowany
. 293; Menel, o.c, s. 172.
294 Pilz, o.c, (ii. nie pagin.). — Koepf, o.c, s. 79.
295 A. Eckardt, Bezirksamt Dingolfing (Die Kunstdenk-
maler des Kónigreichs Bayern, Niederbayern Bd. IV, H. 1,
Miinchen 1912, s. 18).
296 Koepf, o.c, s. 84.
• 207 Lasteyrie, Varchitecture. ...gothiąue I, s; 200.. •; .;.
289' Tamże, s. 162, 164—165.
299 Gall, Dreistrahlgewólbe..., s. 546. . ..;
300 Tamże.
301 Tamże. .
302 Tamże.
303 Datowanie własne.
304 Według lat na zwornikach.
305 Koepf, o.c, s. 83.
69