84. Nowe, krypta w kościele pofranciszkańskim, fragment
sklepienia (fot. J. T. Frazik).
hausen w obu skrajnych partiach, które zostały
uzupełnione w narożach dodatkowymi przęsłami
trójkątnymi. W ten sposób powiększone sklepienie
ośmiobocznego kapitularza angielskiego występuje
jeszcze czytelniej w klasycznej, jasnej formie w jedno-
filarowym kapitularzu w Eberbach z r. 1345, wspo-
mnianym już w rozdziale poprzednim (ryc. 89).
W Lubece zachowały się dwa obiekty: w kościele
Św. Katarzyny kaplica Strobusów oraz w kościele
NPMarii kaplica Św. Anny (Briefkapelle). Pierwsza
została ukończona przed r. 1332 i posiada rzut
prostokąta zamkniętego od południa dwoma bokami
trójkąta395. Sklepienie podzielone na sześć przęseł
trójkątnych częściowo trójdzielnych, częściowo dwu-
dzielnych, jest podparte na środku przez niską,
okrągła kolumnę. W przeciwieństwie do powyższego
obiektu, skromnego, zabytek drugi, kaplica Św.
Anny przedstawia się interesująco (ryc. 90). Po-
wstała około r. 1320, jak to wykazał Clasen na pod-
stawie analizy układu stratygraficznego murów396.
Datowania tego nie ma powodu zmieniać, natomiast
wywody Clasena trzeba uzupełnić analizą struktu-
ralną sklepienia. Kaplica jest wnętrzem dwunawo-
wym, wzniesionym na rzucie prostokąta. System
podpór składa się z dwu ośmiobocznych, smukłych
filarów zwieńczonych głowicami oraz z osiemnastu
służek przyściennych umieszczonych przy filarach
międzyokiennych. Zewnętrzne punkty podparcia
ustawione są w następujących miejscach: cztery
w narożach, dwie pary na ścianach krótszych,
dzieląc je na trzy części, pozostałych zaś pięć par
na ścianach dłuższych w taki sposób, że dwie, pary
korespondują z podporami wewnętrznymi, trzy po-
zostałe zaś znajdują się na osiach interkolumniów.
Łatwo zauważyć, że system podpór sklepienia
w Briefkapelle różni się znacznie, szczególnie w re-
lacji longitudinalnej, od systemu w Bebenhausen.
W Lubece w przestrzeni zawartej między podporami
wewnętrznymi i korespondującymi z nimi zewnę-
trznymi powstały dwa układy pseudowiązane, które
zostały wyodrębnione za pomocą żeber jarzmowych.
Przestrzeń ta z powodzeniem mogła była być prze-
kryta dwoma przęsłami pięciodzielnymi; wprowa-
dzono jednak w jej obręb przęsła trójkątne, zbudo-
dowane z samych trójpromieni. Na samych trójpro-
mieniach wzniesiono też sklepienia nad częścią
wschodnią i zachodnią, wydzielając jedynie żebrami
jarzmowymi narożniki. Owe wydzielone narożniki,
sklepione trójdzielnie, przypominają analogiczną
formę z kapitularza cysterskiego w Pelplinie (sprzed
r. 1300), grawitującego ku architekturze angielskiej.
Również dobrze oświetlone wnętrze Briefkapelle
i delikatne, smukłe nasady sklepień rozpiętych na
pajęczych żebrach, grających dekoracją swych linii,
przewodzą na myśl silne koneksje angielskie, które
są jak najbardziej uzasadnione w mieście hanzeary-
ckim, utrzymującym kontakt handlowy z Albionem.
Nie jest też wyłączone, że ów brak wszystkich żeber
jarzmowych, jak i system żeber w układzie pseudo-
wiązanym były inspirowane przez sklepienia angiel-
395 Zeitschrift fur Bauwesen XXI, 1871, tabl. 54—56. —
Por. też Clasen, Deutsche Gewolbe..., s. 48 i przypis 34 na
s. 104.
396 Clasen, Deutsche Gewolbe..., s. 43—48. — H. Schro-
der, Liibeck, Berlin 1940, s. 18 i 38. — W. J. Muller,
Geschichte des Baues der Liibecker St. — Marienkirche zu
Liibeck, Liibeck 1948, passim.
80
sklepienia (fot. J. T. Frazik).
hausen w obu skrajnych partiach, które zostały
uzupełnione w narożach dodatkowymi przęsłami
trójkątnymi. W ten sposób powiększone sklepienie
ośmiobocznego kapitularza angielskiego występuje
jeszcze czytelniej w klasycznej, jasnej formie w jedno-
filarowym kapitularzu w Eberbach z r. 1345, wspo-
mnianym już w rozdziale poprzednim (ryc. 89).
W Lubece zachowały się dwa obiekty: w kościele
Św. Katarzyny kaplica Strobusów oraz w kościele
NPMarii kaplica Św. Anny (Briefkapelle). Pierwsza
została ukończona przed r. 1332 i posiada rzut
prostokąta zamkniętego od południa dwoma bokami
trójkąta395. Sklepienie podzielone na sześć przęseł
trójkątnych częściowo trójdzielnych, częściowo dwu-
dzielnych, jest podparte na środku przez niską,
okrągła kolumnę. W przeciwieństwie do powyższego
obiektu, skromnego, zabytek drugi, kaplica Św.
Anny przedstawia się interesująco (ryc. 90). Po-
wstała około r. 1320, jak to wykazał Clasen na pod-
stawie analizy układu stratygraficznego murów396.
Datowania tego nie ma powodu zmieniać, natomiast
wywody Clasena trzeba uzupełnić analizą struktu-
ralną sklepienia. Kaplica jest wnętrzem dwunawo-
wym, wzniesionym na rzucie prostokąta. System
podpór składa się z dwu ośmiobocznych, smukłych
filarów zwieńczonych głowicami oraz z osiemnastu
służek przyściennych umieszczonych przy filarach
międzyokiennych. Zewnętrzne punkty podparcia
ustawione są w następujących miejscach: cztery
w narożach, dwie pary na ścianach krótszych,
dzieląc je na trzy części, pozostałych zaś pięć par
na ścianach dłuższych w taki sposób, że dwie, pary
korespondują z podporami wewnętrznymi, trzy po-
zostałe zaś znajdują się na osiach interkolumniów.
Łatwo zauważyć, że system podpór sklepienia
w Briefkapelle różni się znacznie, szczególnie w re-
lacji longitudinalnej, od systemu w Bebenhausen.
W Lubece w przestrzeni zawartej między podporami
wewnętrznymi i korespondującymi z nimi zewnę-
trznymi powstały dwa układy pseudowiązane, które
zostały wyodrębnione za pomocą żeber jarzmowych.
Przestrzeń ta z powodzeniem mogła była być prze-
kryta dwoma przęsłami pięciodzielnymi; wprowa-
dzono jednak w jej obręb przęsła trójkątne, zbudo-
dowane z samych trójpromieni. Na samych trójpro-
mieniach wzniesiono też sklepienia nad częścią
wschodnią i zachodnią, wydzielając jedynie żebrami
jarzmowymi narożniki. Owe wydzielone narożniki,
sklepione trójdzielnie, przypominają analogiczną
formę z kapitularza cysterskiego w Pelplinie (sprzed
r. 1300), grawitującego ku architekturze angielskiej.
Również dobrze oświetlone wnętrze Briefkapelle
i delikatne, smukłe nasady sklepień rozpiętych na
pajęczych żebrach, grających dekoracją swych linii,
przewodzą na myśl silne koneksje angielskie, które
są jak najbardziej uzasadnione w mieście hanzeary-
ckim, utrzymującym kontakt handlowy z Albionem.
Nie jest też wyłączone, że ów brak wszystkich żeber
jarzmowych, jak i system żeber w układzie pseudo-
wiązanym były inspirowane przez sklepienia angiel-
395 Zeitschrift fur Bauwesen XXI, 1871, tabl. 54—56. —
Por. też Clasen, Deutsche Gewolbe..., s. 48 i przypis 34 na
s. 104.
396 Clasen, Deutsche Gewolbe..., s. 43—48. — H. Schro-
der, Liibeck, Berlin 1940, s. 18 i 38. — W. J. Muller,
Geschichte des Baues der Liibecker St. — Marienkirche zu
Liibeck, Liibeck 1948, passim.
80