DOI Artikel:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0087
kątnych. Dodatkowy filar ośmioboczny we wnętrzach
malborskich wpłynął jedynie na powielenie pseudo-
wiązanego systemu podpór o jeszcze jedną parę;
w Lubece występuje jedna para, w Malborku po
dwie. Układ podpór w przestrzeniach skrajnych
jest identyczny. Zasadnicza różnica, jak już nadmie-
niono, tkwi w sposobie żebrowania przęseł trójką-
tnych, bo w kapitularzu w Malborku, w przeciwień-
stwie do Bńefkapelle, wprowadzono wyłącznie kla-
„ _ , , .,, „ . . . ... . T syczne przęsła trójkątne z żebrami jarzmowymi
85. Enns, kościół Framszkanow z kaplicą sw. Jana, rzut j r t i t i j
(według Donina rys. R. Frazikowa). ' i trójpromieniem, natomiast w wielkim refektarzu
przęsła trójkątne o dużym rzucie rozwiązano jako
gwiaździste, a w bardzo wydłużonych do trójpro-
skie, głównie z Lincoln, z prezbiterium Św. Hugona mknia dodano źebra ^ledon^
(1192—1210) i ze wschodniego skrzydła krużganku,
z partii przyległej do przedsionka kapitularza (po
r. 1295)397.
Oprócz związków angielskich, na poparcie któ-
rych przetrwała tylko znikoma część dowodów,
sklepienie z Lubeki wykazuje pokrewieństwo z archi-
tekturą południowo-wschodniego pobrzeża Bałtyku,
szczególnie z kapitularzem i wielkim refektarzem
w Malborku, gdzie nie tylko zostały użyte smukłe,
ośmioboczne kolumny, ale istnieje też ten sam
system podpór. Zasada budowy sklepienia wielkiego
refektarza i kapitularza w Malborku (ryc. 91) zo-
stała opisana uprzednio, więc nie ma potrzeby jej
powtarzać. Z analizy porównawczej wynika, że róż-
nica między koncepcją sklepienia Bńefkapelle a obie-
ktami w Malborku polega nie na systemie podpór, 87" Zwettl> V™h^™ ^^2^°' ^
choć tych jest nieco więcej w Malborku, lecz na
rozwiązaniu żebrowania w samych przęsłach trój-
Eydoux rys. R. Frazikowa).
Wspaniałe sklepienia wnętrz malborskich, szcze-
gólnie wielkiego refektarza, należą do najpiękniej-
szych osiągnięć architektury krzyżackiej. Ich angiel-
ski rodowód nie może być negowany, tak samo jak
nie wolno nie uznać inwencji twórczej mistrza, który
je wznosił. Nie to jest jednak zasadniczym problemem
historycznym; dyskusji należy poddać przede wszy-
stkim chronologię zabytków. Powstanie sklepienia
kapitularza przez długie lata było datowane na czas
około r. 1320398 i około r. 1330399. B. Schmid czas
86. Pollauberg, kościół, rzut (według Menela rys. R. Frazikowa) ten przesuwa na lata około r. 13 10—13 12400, a OSta-
397 Rzut sklepienia z krużganku katedralnego w Lincoln
publikowany jest w The Builder 1892. Brak znajomości prze-
krojów zabytku nie pozwala na zajęcie względem niego zdecydo-
wanego stanowiska. — Datowano według Harvey, o.c, s. 141.
398 C. Steinbrecht, Die Ordensburgen der Hochmeister-
zeit in Preussen, Berlin 1920.
•399 ciasen (Die Burgbauten..., s. 78) wyraża pogląd, że
bardziej prawdopodobna byłaby data około 1330. — Tenże
w swej następnej publikacji (Marienburg und Marienwerder...,
s. 27) podaje datę 1320.
400 Schmid, o.c, s. 51.
81
malborskich wpłynął jedynie na powielenie pseudo-
wiązanego systemu podpór o jeszcze jedną parę;
w Lubece występuje jedna para, w Malborku po
dwie. Układ podpór w przestrzeniach skrajnych
jest identyczny. Zasadnicza różnica, jak już nadmie-
niono, tkwi w sposobie żebrowania przęseł trójką-
tnych, bo w kapitularzu w Malborku, w przeciwień-
stwie do Bńefkapelle, wprowadzono wyłącznie kla-
„ _ , , .,, „ . . . ... . T syczne przęsła trójkątne z żebrami jarzmowymi
85. Enns, kościół Framszkanow z kaplicą sw. Jana, rzut j r t i t i j
(według Donina rys. R. Frazikowa). ' i trójpromieniem, natomiast w wielkim refektarzu
przęsła trójkątne o dużym rzucie rozwiązano jako
gwiaździste, a w bardzo wydłużonych do trójpro-
skie, głównie z Lincoln, z prezbiterium Św. Hugona mknia dodano źebra ^ledon^
(1192—1210) i ze wschodniego skrzydła krużganku,
z partii przyległej do przedsionka kapitularza (po
r. 1295)397.
Oprócz związków angielskich, na poparcie któ-
rych przetrwała tylko znikoma część dowodów,
sklepienie z Lubeki wykazuje pokrewieństwo z archi-
tekturą południowo-wschodniego pobrzeża Bałtyku,
szczególnie z kapitularzem i wielkim refektarzem
w Malborku, gdzie nie tylko zostały użyte smukłe,
ośmioboczne kolumny, ale istnieje też ten sam
system podpór. Zasada budowy sklepienia wielkiego
refektarza i kapitularza w Malborku (ryc. 91) zo-
stała opisana uprzednio, więc nie ma potrzeby jej
powtarzać. Z analizy porównawczej wynika, że róż-
nica między koncepcją sklepienia Bńefkapelle a obie-
ktami w Malborku polega nie na systemie podpór, 87" Zwettl> V™h^™ ^^2^°' ^
choć tych jest nieco więcej w Malborku, lecz na
rozwiązaniu żebrowania w samych przęsłach trój-
Eydoux rys. R. Frazikowa).
Wspaniałe sklepienia wnętrz malborskich, szcze-
gólnie wielkiego refektarza, należą do najpiękniej-
szych osiągnięć architektury krzyżackiej. Ich angiel-
ski rodowód nie może być negowany, tak samo jak
nie wolno nie uznać inwencji twórczej mistrza, który
je wznosił. Nie to jest jednak zasadniczym problemem
historycznym; dyskusji należy poddać przede wszy-
stkim chronologię zabytków. Powstanie sklepienia
kapitularza przez długie lata było datowane na czas
około r. 1320398 i około r. 1330399. B. Schmid czas
86. Pollauberg, kościół, rzut (według Menela rys. R. Frazikowa) ten przesuwa na lata około r. 13 10—13 12400, a OSta-
397 Rzut sklepienia z krużganku katedralnego w Lincoln
publikowany jest w The Builder 1892. Brak znajomości prze-
krojów zabytku nie pozwala na zajęcie względem niego zdecydo-
wanego stanowiska. — Datowano według Harvey, o.c, s. 141.
398 C. Steinbrecht, Die Ordensburgen der Hochmeister-
zeit in Preussen, Berlin 1920.
•399 ciasen (Die Burgbauten..., s. 78) wyraża pogląd, że
bardziej prawdopodobna byłaby data około 1330. — Tenże
w swej następnej publikacji (Marienburg und Marienwerder...,
s. 27) podaje datę 1320.
400 Schmid, o.c, s. 51.
81