DOI article:
Frazik, Józef Tomasz: Zagadnienie sklepień o przęsłach trójpodporowych w architekturze średniowiecznej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0091
94. Kwidzyn, katedra (według Heisego rys. R. Frazikowa).
przęseł trójkątnych, dzięki którym za pomocą real- ktom zatrudnionym przez cystersów niemieckich
nych, logicznych, jak najbardziej uzasadnionych ele- oraz pracującym na terenie Lubeki i państwa krzy-
mentów konstrukcyjnych osiągnięto akłasyczne, ir- żackiego. Choć jednym i drugim nie wolno abso-
realne, malownicze, spotęgowane efekty plastyczne. lutnie odmówić pełnej inwencji twórczej, smaku oraz
Posługiwano się z reguły klasycznymi przęsłami doskonałej znajomości rzemiosła, to jednak pierwsi
trój dzielnymi; wyjątkowo w Lubece użyto częściowo pozostawali z pewnością pod wpływem strzech fran-
przęsła bez żeber jarzmowych, natomiast w wielkim cuskich, w których z,nano też dobrze rzemiosło
refektarzu malborskim, obok klasycznych, rozpięto budowlane Anglików, drudzy zaś z architekturą
nad dużymi powierzchniami trójkątne gwiaździste całego pobrzeża Bałtyku tkwili głęboko swymi ko-
i trójdzielne z wplecionymi żebrami. W ośrodkach rżeniami w Anglii.
cysterskich w Bebenhausen, Maulbronn i Eberbach Zagadkowe, ale bezsporne kontakty Pomorza
adaptowano do wnętrz dwunawowych znany we Gdańskiego z budownictwem angielskim znane są
Francji „zygzakowy" układ oraz centralny z kapitu- już w ostatniej ćwierci XIII stulecia (a więc jeszcze
larzy angielskich. Ostatnio występuje częściowo i na przed podbojem tego terytorium przez Krzyżaków);
północy, tu jednak na szczególną uwagę zasługuje wymowne świadectwo stanowią sklepienia cysters-
zauważany dotąd układ pseudowiązany, być może, kiego kościoła w Pelplinie419. Na ich odrębność
zapożyczony też z Anglii. Tak więc jedne z najwię- i znaczenie zwrócono już uwagę dawno, posługują
kszych i najpiękniejszych kreacji w zakresie skle- się bowiem niemal nie spotykanym poza Anglią
pień 1. połowy w. XIV zawdzięcza Europa archite- systemem żebrowania420. Są to wzniesione w na-
95. Prabuty, piwnice zamku biskupiego, rzut (według Heisego rys. R. Frazikowa).
419 Skubiszewski, o.c, s. 24 i n., a szczególnie s. 72—74. HS XVIII, 1956, s. 186—187).
Również dyskusja nad referatem Skubiszewskiego (Biuletyn 420 Clasen, Deutschlands Anteil..., s. 169—172.
85
przęseł trójkątnych, dzięki którym za pomocą real- ktom zatrudnionym przez cystersów niemieckich
nych, logicznych, jak najbardziej uzasadnionych ele- oraz pracującym na terenie Lubeki i państwa krzy-
mentów konstrukcyjnych osiągnięto akłasyczne, ir- żackiego. Choć jednym i drugim nie wolno abso-
realne, malownicze, spotęgowane efekty plastyczne. lutnie odmówić pełnej inwencji twórczej, smaku oraz
Posługiwano się z reguły klasycznymi przęsłami doskonałej znajomości rzemiosła, to jednak pierwsi
trój dzielnymi; wyjątkowo w Lubece użyto częściowo pozostawali z pewnością pod wpływem strzech fran-
przęsła bez żeber jarzmowych, natomiast w wielkim cuskich, w których z,nano też dobrze rzemiosło
refektarzu malborskim, obok klasycznych, rozpięto budowlane Anglików, drudzy zaś z architekturą
nad dużymi powierzchniami trójkątne gwiaździste całego pobrzeża Bałtyku tkwili głęboko swymi ko-
i trójdzielne z wplecionymi żebrami. W ośrodkach rżeniami w Anglii.
cysterskich w Bebenhausen, Maulbronn i Eberbach Zagadkowe, ale bezsporne kontakty Pomorza
adaptowano do wnętrz dwunawowych znany we Gdańskiego z budownictwem angielskim znane są
Francji „zygzakowy" układ oraz centralny z kapitu- już w ostatniej ćwierci XIII stulecia (a więc jeszcze
larzy angielskich. Ostatnio występuje częściowo i na przed podbojem tego terytorium przez Krzyżaków);
północy, tu jednak na szczególną uwagę zasługuje wymowne świadectwo stanowią sklepienia cysters-
zauważany dotąd układ pseudowiązany, być może, kiego kościoła w Pelplinie419. Na ich odrębność
zapożyczony też z Anglii. Tak więc jedne z najwię- i znaczenie zwrócono już uwagę dawno, posługują
kszych i najpiękniejszych kreacji w zakresie skle- się bowiem niemal nie spotykanym poza Anglią
pień 1. połowy w. XIV zawdzięcza Europa archite- systemem żebrowania420. Są to wzniesione w na-
95. Prabuty, piwnice zamku biskupiego, rzut (według Heisego rys. R. Frazikowa).
419 Skubiszewski, o.c, s. 24 i n., a szczególnie s. 72—74. HS XVIII, 1956, s. 186—187).
Również dyskusja nad referatem Skubiszewskiego (Biuletyn 420 Clasen, Deutschlands Anteil..., s. 169—172.
85