DOI Artikel:
Blum, Helena: Józef Mehoffer - problematyka jego malarstwa
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20353#0120
18. Józef Mehoffer, Studium dziewczynki, olej na tekturze,
r. 1904. Wrocław, Muzeum Śląskie (fot. H. Derczyński).
Przez wyliczenie powyższych wystaw chcę pod-
kreślić znaczenie, jakie przywiązuje się ostatnio
do tzw. sztuki przełomu. Organizatorzy wystawy
wiedeńskiej wykazali pełną świadomość zagadnienia,
co we wstępie do pracy Wien um 1900, pióra Franza
Gliicka, dyrektora muzeów wiedeńskich, podkreślili
autor i prof. Fritz Novotny. W obu wypowiedziach
autorzy wysuwają na plan pierwszy narodowy charak-
ter prac artystów wiedeńskich. Konfrontując to
62 Wien um 1900..., s. XIX.
63 F. Gluck w Katalogu Wien um 1900..., s. XVII—
XVIII.
64 W. Ritter, Etudes d'art etranger, Paris 1906, s. 123—
181.
dążenie z materiałem zebranym na wystawie stwier-
dza Franz Gluck: „Das ist ósterreichisch, das ist
wienerisch, das ist Wiener Secession"62.
Gluck zaznaczył również wszechstronną aktyw-
ność środowiska wiedeńskiego, gdyż rozkwit plas-
tyki nie był tu zjawiskiem odosobnionym, odpo-
wiadał mu bowiem ożywiony ruch literacki i mu-
zyczny. Rozpatrując znaczenie przyjętej nazwy
secesja, stwierdza Gluck na podstawie wypo-
wiedzi Hermanna Bahra, ogłoszonej w pierwszych
zeszytach „Ver Sacrum", że artyści nie posiadali
jasno określonego programu ani ustalonego pojęcia
stylu secesji, gorąco natomiast sprzeczali się
0 prawo jej istnienia. Dziś, bogaty w doświadczenia
sztuki nowoczesnej, zaprzecza Gluck istnieniu stylu
secesji, widząc w ówczesnym wysiłku artystów
przede wszystkim odrzucenie konwenansów, dą-
żenie do zaznaczenia indywidualności oraz poszuki-
wanie własnej formy i wyrazu (według Levetzowa —
eingeborene Form)6Z.
Ponownie potwierdza on przodującą rolę Gu-
stawa Klimta; znany jest nam zresztą aktualny
renesans sztuki tego artysty i na terenie szerszym,
europejskim. Porównując rozwój artystyczny Klimta
1 Mehoffera musimy stwierdzić, że niewątpliwie
polski artysta wyprzedzał go w podejmowaniu
nowych dążeń, a dojrzały styl Klimta różni się
całkowicie od dzieła Mehoffera. Jeśli wierzyć wy-
powiedziom szwajcarskiego krytyka, Williama Rit-
tera64, który zamieszczał swe artykuły w czaso-
pismach wiedeńskich i paryskich65 oraz słowom za-
wartym w listach do Mehofferów66 — krytyka
współczesna przyznawała Mehofferowi wyjątkową
pozycję obok Klimta.
Wobec jednak zupełnie odrębnego charakteru
sztuki Klimta, dalsze rozważania na ten temat są
zbędne. Można się tylko zastanowić nad tym, czy
Mehoffer w zetknięciu się ze środowiskiem wiedeń-
skim odebrał jakieś twórcze bodźce? Bezpośredniego
wpływu nie należy oczekiwać, ale pokrewieństwo
zasadniczych założeń jest niewątpliwe, powstało
jednak u obu artystów niezależnie od siebie. Oko
Mehoffera mogła jedynie zafascynować niewątpliwie
63 Korespondencje nadsyłane do Gazette des Beaux-Arts,
Paris.
66 Korespondencje J. Mehoffera, rpis Ossolineum, nr
12 792/11, s. 75.
112
r. 1904. Wrocław, Muzeum Śląskie (fot. H. Derczyński).
Przez wyliczenie powyższych wystaw chcę pod-
kreślić znaczenie, jakie przywiązuje się ostatnio
do tzw. sztuki przełomu. Organizatorzy wystawy
wiedeńskiej wykazali pełną świadomość zagadnienia,
co we wstępie do pracy Wien um 1900, pióra Franza
Gliicka, dyrektora muzeów wiedeńskich, podkreślili
autor i prof. Fritz Novotny. W obu wypowiedziach
autorzy wysuwają na plan pierwszy narodowy charak-
ter prac artystów wiedeńskich. Konfrontując to
62 Wien um 1900..., s. XIX.
63 F. Gluck w Katalogu Wien um 1900..., s. XVII—
XVIII.
64 W. Ritter, Etudes d'art etranger, Paris 1906, s. 123—
181.
dążenie z materiałem zebranym na wystawie stwier-
dza Franz Gluck: „Das ist ósterreichisch, das ist
wienerisch, das ist Wiener Secession"62.
Gluck zaznaczył również wszechstronną aktyw-
ność środowiska wiedeńskiego, gdyż rozkwit plas-
tyki nie był tu zjawiskiem odosobnionym, odpo-
wiadał mu bowiem ożywiony ruch literacki i mu-
zyczny. Rozpatrując znaczenie przyjętej nazwy
secesja, stwierdza Gluck na podstawie wypo-
wiedzi Hermanna Bahra, ogłoszonej w pierwszych
zeszytach „Ver Sacrum", że artyści nie posiadali
jasno określonego programu ani ustalonego pojęcia
stylu secesji, gorąco natomiast sprzeczali się
0 prawo jej istnienia. Dziś, bogaty w doświadczenia
sztuki nowoczesnej, zaprzecza Gluck istnieniu stylu
secesji, widząc w ówczesnym wysiłku artystów
przede wszystkim odrzucenie konwenansów, dą-
żenie do zaznaczenia indywidualności oraz poszuki-
wanie własnej formy i wyrazu (według Levetzowa —
eingeborene Form)6Z.
Ponownie potwierdza on przodującą rolę Gu-
stawa Klimta; znany jest nam zresztą aktualny
renesans sztuki tego artysty i na terenie szerszym,
europejskim. Porównując rozwój artystyczny Klimta
1 Mehoffera musimy stwierdzić, że niewątpliwie
polski artysta wyprzedzał go w podejmowaniu
nowych dążeń, a dojrzały styl Klimta różni się
całkowicie od dzieła Mehoffera. Jeśli wierzyć wy-
powiedziom szwajcarskiego krytyka, Williama Rit-
tera64, który zamieszczał swe artykuły w czaso-
pismach wiedeńskich i paryskich65 oraz słowom za-
wartym w listach do Mehofferów66 — krytyka
współczesna przyznawała Mehofferowi wyjątkową
pozycję obok Klimta.
Wobec jednak zupełnie odrębnego charakteru
sztuki Klimta, dalsze rozważania na ten temat są
zbędne. Można się tylko zastanowić nad tym, czy
Mehoffer w zetknięciu się ze środowiskiem wiedeń-
skim odebrał jakieś twórcze bodźce? Bezpośredniego
wpływu nie należy oczekiwać, ale pokrewieństwo
zasadniczych założeń jest niewątpliwe, powstało
jednak u obu artystów niezależnie od siebie. Oko
Mehoffera mogła jedynie zafascynować niewątpliwie
63 Korespondencje nadsyłane do Gazette des Beaux-Arts,
Paris.
66 Korespondencje J. Mehoffera, rpis Ossolineum, nr
12 792/11, s. 75.
112