z dłuższych boków, wskutek czego trzem podporom
z jednej strony odpowiadają dwie ze strony przeciw-
ległej. Dla tego systemu ze względu na jego częste
występowanie warto by przyjąć nazwę: system
pseudowiązany (ryc. 7 schemat „1"—„9")42.
Rozpięcie sklepienia o przęsłach trójpodporo-
wych w tym przypadku było bardzo proste. Po
założeniu łuków żeber jarzmowych lub przyścien-
nych, łączących podpory wzdłuż obwodu prosto-
kąta, następowało wzniesienie dwu łuków żeber,
przebiegających z podpory ustawionej pośrodku
jednego z dwu dłuższych boków prostokąta, do
podpór w przeciwległych narożnikach. W dalszym
ciągu, w każdym z trzech wyodrębnionych w ten
sposób przęseł trójkątnych, w przypadku przykła-
dów klasycznych, budowano trójpromienie ze zwor-
nikami i kładziono wysklepki („1"— Wrocław,
nawy boczne kościoła Św. Krzyża). Jednak nie
zawsze posługiwał się gotycki architekt w swych
dziełach klasycznymi przęsłami trójdzielnymi, często
pola narażone przesklepiał dwudzielnie („2" —
Wrocław, nawy boczne kościoła Św. Doroty),
opuszczał też żebra jarzmowe („3" — Wrocław,
kaplica Mariacka przy katedrze) albo, jak w przy-
padku przedstawionym na schemacie „4" (To-
ruń, kaplice boczne w kościele Św. Jakuba), redu-
kował żebra jarzmowe, a wprowadzał pochodną
przęsła dwudzielnego (oznaczonego na ryc. 4. literą
„V") lub przeprowadzał inne kombinacje. I tak
schemat „5" (Toruń, kaplice boczne w kościołach
Św. Jakuba i Św. Jana) przedstawia kombinację
dwudzielnych przęseł narożnych z przęsłem dwu-
dzielnym o dwu symetrycznie wpisanych trój-
promieniach; niemal ta sama sytuacja powtarza się
w schemacie „6" (Toruń, kaplica boczna w kościele
Św. Jana), tylko bez żebra dwudzielnego w przęśle
środkowym^ w schemacie „7" (Toruń, kaplice
boczne kościoła Św. Jakuba) żebra dwudzielne
przęseł narożnych przechodzą w żebra grzbietowe
przęsła środkowego. Obiekty „8" i „9" (Paczków,
nawy boczne kościoła parafialnego) wywodzą się
z przykładu „2"; w „8" — przęsło środkowe trój-
dzielne posiada parę dodatkowych trójpromieni,
a w „9" — żebra dwudzielnych przęseł narożnych
biegną poprzez przęsło środkowe, trójdzielne aż
do klucza żebra przyściennego.

Następny system, to system ośmiu podpór

42 Por też. G. Chmarzyńskij Czasy wielkiej uprawy
{Dolny Śląsk, praca zbiorowa, Poznań 1950, I, s. 108).

ustawionych na obwodzie kwadratu lub prostokąta
w ten sposób, że cztery z nich wyrastają w narożach,
cztery zaś pośrodku boków („10"—„12"); można
go uważać za antytetyczne zestawienst systemu
pseudowiązanego. Ideę tę najlepiej ilustruje po-
równywanie schematu „1" z „11" (Kraków, prezbi-
terium katedry i Kraków, Rynek Główny 27).
Jednak zasada ostatniego rozwiązania polega przede
wszystkim na odcinaniu naroży za pomocą łuków
żeber, łączących podpory leżące pośrodku sąsiednich
ścian. Powstają w ten sposób w rzucie trójkąty
narożne, które przesklepia się albo dwudzielnie
(„10" — Dzierzgoń krypta kościoła), albo trój-
dzielnie („11", „12") oraz środkowe pole wewnę-
trzne; najczęściej kwadrat ustawiony diagonalnie
w stosunku do wnętrza. W przypadku schematu
„10" część środkowa, która mogła była być prze-
kryta sklepieniem krzyżowym, została podzielona
za pomocą żebra poprzecznego na dwa przęsła
trójkątne, które nie posiadają poza tym żadnych
innych żeber. W „11" schemacie część środkowa
została analogicznie przepołowiona jednym żebrem
diagonalnym na dwa przęsła trójpodporowe roz-
wiązane jako trójdzielne. W przykładzie „12"
(Trzebiatów, zakrystia kościoła) nad częścią środ-
kową rozpięto sklepienie gwiaździste. Ostatnie,
gdybyśmy teoretycznie przecięli na dwie części,
tak jak to miało miejsce na schemacie „10" i „11"
otrzymalibyśmy dwa przęsła dwudzielne z dwoma
trójpromieniami każde (por. ryc. 4 typ „U").

Schematy „13", „14", „15" przedstawiają system
dziesięciu podpór rozstawionych na obwodzie prosto-
kąta; cztery z nich wznoszą się w narożach, dwa
pośrodku boków krótszych, a cztery pozostałe
dzielą boki dłuższe na trzy pary równych odcinków.
Wnętrze takie w najprostszy sposób można by było
przesklepić trzema przęsłami krzyżowo-żebrowymi
albo, wykorzystując wszystkie podpory, przęsłem
krzyżowo-żebrowym i dwoma skrajnymi pięcio-
dzielnymi. W przykładzie „13" (ratusz w Toruniu)
część środkową przykryto sklepieniem krzyżowym,
obie części skrajne trójdzielnymi o układzie jak
na schemacie „3", przy tym opuszczono wszystkie
żebra jarzmowe, nawet te, które ograniczały przęsło
krzyżowe. W jaśniejszy sposób został rozwiązany
obiekt jak na schemacie „14" (Kraków, Rynek
Główny 17, sala frontowa); wszystkie żebra między-
przęsłowe zachowano, natomiast przęsła narożne
potraktowano jako dwudzielne, identycznie jak
na schemacie „2". Interesująco przedstawia się rzut

16