DOI Artikel:
Alberowa, Zofia: Symbolika dekoracji japońskich inrô w okresie Edo (na przykladzie zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0191
Bambus, na Dalekim Wschodzie roślina nie-
rozerwalnie związana z egzystencją człowieka, do-
starczająca mu budulca, pożywienia, tworzywa do
wielu wyrobów codziennego użytku, od dawna ucho-
dził za symbol wysokich wartości moralnych —
prawości, odwagi, nieugiętości wobec przeciwieństw,
i wreszcie długowieczności. Ten łańcuch symbolicz-
nych znaczeń ukształtował się przede wszystkim
na podstawie bezpośrednich obserwacji. Liście
bambusu zachowują swą świeżość i zieleń przez
całą zimę, a obciążone śniegiem gałązki wyprosto-
wują się z nadejściem odwńży. Podobne walory re-
prezentowała sosna, która według japońskiego przy-
słowia „nie więdnie przez tysiąc jesieni”. Symbolizo-
wała siłę,"spokój, długowieczność i młodość ducha214.
W legendach nieśmiertelni pustelnicy sennin żywili
się szpilkami sosny215. Trzecia z wyobrażonych
roślin, kwitnąca śliwa, która jak już wcześniej wspo-
mniano uosabiała wiosnę i szczęście (a w symbolach
typu kosmicznego reprezentowała elementy yin
iyang), poprzez dalsze rozszerzenie kręgu skojarzeń
stała się symbolem wiecznej wiosny-młodości, za-
chowania młodzieńczego ducha w późniejszym
wieku216. Przedstawione razem: sosna, bambus
i kwiat śliwy — zwane również w Japonii „trzema
przyjaciółmi zimnej pory" (saikan no san-yu) —
symbolizowały pogodną i czerstwą starość. Ofiaro-
wanie staremu przyjacielowi tak zdobionego puzder-
ka oznaczało życzenia szczęśliwego doczekania
sędziwego wieku.
Dekoracja kolejnego puzderka na lekarstwa
w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
wyraża te same idee w bardziej poetyckiej i wysubli-
mowanej formie217. Całe inro o niezwykłym, lekko
zwężonym w połowie wysokości kształcie naśladuje
wiązkę równo ułożonych gałązek chrustu, ściągnię-
tych pośrodku łykiem związanym na węzeł (ryc. 52).
Gałązki te, lekko wypukłe, prószone są złotym prosz-
kiem na lśniącym, brązowym tle, które widoczne jest
w nerwowym, drgającym rysunku wy drapanych
konturów i sęków oraz w licznych, celowych prze-
tarciach, wprowadzających element światłocienia.
Z obu stron inro, za łyko wiążące chrust, zatkniętych
manju w kształcie spłaszczonej kuli, sklejonej z idealnie dopa-
sowanych segmentów drewna, ozdobiony głową bożka Ebisu,
inkrustowaną miedzią, zlotem i barwionym szkłem. Nr inw.
141 566. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
214 Cammann, Substance and Symbol ..., s. 51, pisze,
że drewno z drzew iglastych, jak sosna i cyprys, posiadało
według popularnych chińskich wierzeń moc przedłużania życia.
52. Inro wyobrażające wiązkę chrustu z gałązką
śliwy, 1. połowa w. XIX (fot. Muzeum Narodowe
w Krakowie).
dlatego też używano go chętnie do wyrabiania ozdobnych guzów.
215 J oya, o. c., s. 427. •
216 Por. Cammann, Substance and Symbol '..., s. 107.
217 Inro dekorowane laką prószoną w technice hiramakie,
aogai i liyomon, 86 X 47 X 26 mm. Ojime z czarno-złoto-nie-
bieskiego szkła. Guz z kawałka obrobionego na gorąco burszty-
nu. Nr inw. 141 564. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
183
rozerwalnie związana z egzystencją człowieka, do-
starczająca mu budulca, pożywienia, tworzywa do
wielu wyrobów codziennego użytku, od dawna ucho-
dził za symbol wysokich wartości moralnych —
prawości, odwagi, nieugiętości wobec przeciwieństw,
i wreszcie długowieczności. Ten łańcuch symbolicz-
nych znaczeń ukształtował się przede wszystkim
na podstawie bezpośrednich obserwacji. Liście
bambusu zachowują swą świeżość i zieleń przez
całą zimę, a obciążone śniegiem gałązki wyprosto-
wują się z nadejściem odwńży. Podobne walory re-
prezentowała sosna, która według japońskiego przy-
słowia „nie więdnie przez tysiąc jesieni”. Symbolizo-
wała siłę,"spokój, długowieczność i młodość ducha214.
W legendach nieśmiertelni pustelnicy sennin żywili
się szpilkami sosny215. Trzecia z wyobrażonych
roślin, kwitnąca śliwa, która jak już wcześniej wspo-
mniano uosabiała wiosnę i szczęście (a w symbolach
typu kosmicznego reprezentowała elementy yin
iyang), poprzez dalsze rozszerzenie kręgu skojarzeń
stała się symbolem wiecznej wiosny-młodości, za-
chowania młodzieńczego ducha w późniejszym
wieku216. Przedstawione razem: sosna, bambus
i kwiat śliwy — zwane również w Japonii „trzema
przyjaciółmi zimnej pory" (saikan no san-yu) —
symbolizowały pogodną i czerstwą starość. Ofiaro-
wanie staremu przyjacielowi tak zdobionego puzder-
ka oznaczało życzenia szczęśliwego doczekania
sędziwego wieku.
Dekoracja kolejnego puzderka na lekarstwa
w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
wyraża te same idee w bardziej poetyckiej i wysubli-
mowanej formie217. Całe inro o niezwykłym, lekko
zwężonym w połowie wysokości kształcie naśladuje
wiązkę równo ułożonych gałązek chrustu, ściągnię-
tych pośrodku łykiem związanym na węzeł (ryc. 52).
Gałązki te, lekko wypukłe, prószone są złotym prosz-
kiem na lśniącym, brązowym tle, które widoczne jest
w nerwowym, drgającym rysunku wy drapanych
konturów i sęków oraz w licznych, celowych prze-
tarciach, wprowadzających element światłocienia.
Z obu stron inro, za łyko wiążące chrust, zatkniętych
manju w kształcie spłaszczonej kuli, sklejonej z idealnie dopa-
sowanych segmentów drewna, ozdobiony głową bożka Ebisu,
inkrustowaną miedzią, zlotem i barwionym szkłem. Nr inw.
141 566. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
214 Cammann, Substance and Symbol ..., s. 51, pisze,
że drewno z drzew iglastych, jak sosna i cyprys, posiadało
według popularnych chińskich wierzeń moc przedłużania życia.
52. Inro wyobrażające wiązkę chrustu z gałązką
śliwy, 1. połowa w. XIX (fot. Muzeum Narodowe
w Krakowie).
dlatego też używano go chętnie do wyrabiania ozdobnych guzów.
215 J oya, o. c., s. 427. •
216 Por. Cammann, Substance and Symbol '..., s. 107.
217 Inro dekorowane laką prószoną w technice hiramakie,
aogai i liyomon, 86 X 47 X 26 mm. Ojime z czarno-złoto-nie-
bieskiego szkła. Guz z kawałka obrobionego na gorąco burszty-
nu. Nr inw. 141 564. Z kolekcji Feliksa Jasieńskiego.
183