DOI Artikel:
Fischinger, Andrzej: Ze studiów nad twórczością Bartołomieja Berrecciego i jego warsztatem: Nagrobki Szydłowiekich i Tarnowskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20356#0134
10. Nagrobek Jerzego Niemsty, Krzcięcice^ kościół parafialny (fot. M. Kopydłowski)
uzasadnionych przyczyn, aby łączyć nagrobek Miko-
łaja Szydłowieckiego z członkami warsztatu
Berrecciego, a nie z osobą mistrza. Za autorstwem
tego ostatniego przemawia też wysoki poziom arty-
styczny omawianego dzieła oraz jego nowatorski
charakter.
W odróżnieniu od nagrobka Ludwika Mikołaja
struktura pomnika jego stryja nie wywodzi się
z Włoch, łecz z Europy środkowej. Jest to tumba
przyścienna, czyli pseudotumba, a jej prototypem
w Polsce stał się znakomity pomnik Piotra z Bnina,
dłuta Wita Stwosza, we włocławskiej katedrze, wy-
konany około r. 149324. Był to pierwszy nowożytny
nagrobek w Polsce, który rychło doczekał się naśla-
downictw. Możemy dokładnie prześledzić proces
nadawania nagrobkom form renesansowych. Pierw-
szym etapem byłby pomnik Jana Olbrachta, zbiorowe
dzieło dwóch artystów o różnych orientacjach,
w wyniku czego późnogotycka pseudotumba otrzy-
mała oprawę w kształcie florenckiego nagrobka
niszowego. Etapem drugim tej aktualizacji są wyko-
nane w dwudziestych latach bliźniacze pomniki
biskupów Jana Konarskiego w Krakowie i Jana
Lubrańskiego w Poznaniu. Powstałe niewątpliwie
w warsztacie Berrecciego, dzieła te są już w całości
renesansowe, ich struktura (zachowana tylko w na-
grobku Konarskiego) składa się z cokołu, woluto-
wych konsol z belkowaniem oraz zwieńczenia, ale
mieszczące się w nich płyty z figurami zmarłych
powtarzają — najprawdopodobniej z woli fundato-
rów — schemat Stwoszowskiej postaci Piotra z Bni-
na25. Nagrobek Mikołaja Szydłowieckiego wyznacza
trzeci, najważniejszy etap tego procesu. Zachowując
kompozycję biskupich pomników (konsole z Szy-
dłowca są niemal identyczne z podporami nagrobka
Konarskiego), Berrecci wprowadził po raz pierwszy
w tym typie pomnika wypukłorzeźbioną postać
zmarłego, leżącą w ożywionej pozie, wzorowanej
na figurze Zygmunta I. Było to rozwiązanie nowe
i twórcze — nic też dziwnego, że pomnik z Szydłowca
126
uzasadnionych przyczyn, aby łączyć nagrobek Miko-
łaja Szydłowieckiego z członkami warsztatu
Berrecciego, a nie z osobą mistrza. Za autorstwem
tego ostatniego przemawia też wysoki poziom arty-
styczny omawianego dzieła oraz jego nowatorski
charakter.
W odróżnieniu od nagrobka Ludwika Mikołaja
struktura pomnika jego stryja nie wywodzi się
z Włoch, łecz z Europy środkowej. Jest to tumba
przyścienna, czyli pseudotumba, a jej prototypem
w Polsce stał się znakomity pomnik Piotra z Bnina,
dłuta Wita Stwosza, we włocławskiej katedrze, wy-
konany około r. 149324. Był to pierwszy nowożytny
nagrobek w Polsce, który rychło doczekał się naśla-
downictw. Możemy dokładnie prześledzić proces
nadawania nagrobkom form renesansowych. Pierw-
szym etapem byłby pomnik Jana Olbrachta, zbiorowe
dzieło dwóch artystów o różnych orientacjach,
w wyniku czego późnogotycka pseudotumba otrzy-
mała oprawę w kształcie florenckiego nagrobka
niszowego. Etapem drugim tej aktualizacji są wyko-
nane w dwudziestych latach bliźniacze pomniki
biskupów Jana Konarskiego w Krakowie i Jana
Lubrańskiego w Poznaniu. Powstałe niewątpliwie
w warsztacie Berrecciego, dzieła te są już w całości
renesansowe, ich struktura (zachowana tylko w na-
grobku Konarskiego) składa się z cokołu, woluto-
wych konsol z belkowaniem oraz zwieńczenia, ale
mieszczące się w nich płyty z figurami zmarłych
powtarzają — najprawdopodobniej z woli fundato-
rów — schemat Stwoszowskiej postaci Piotra z Bni-
na25. Nagrobek Mikołaja Szydłowieckiego wyznacza
trzeci, najważniejszy etap tego procesu. Zachowując
kompozycję biskupich pomników (konsole z Szy-
dłowca są niemal identyczne z podporami nagrobka
Konarskiego), Berrecci wprowadził po raz pierwszy
w tym typie pomnika wypukłorzeźbioną postać
zmarłego, leżącą w ożywionej pozie, wzorowanej
na figurze Zygmunta I. Było to rozwiązanie nowe
i twórcze — nic też dziwnego, że pomnik z Szydłowca
126